فیلترها/جستجو در نتایج    

فیلترها

سال

بانک‌ها




گروه تخصصی











متن کامل


اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1401
  • دوره: 

    1
  • شماره: 

    68
  • صفحات: 

    109-128
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    91
  • دانلود: 

    0
چکیده: 

1شناخت مؤلفه­ های تربیت اقتصادی زمینه پویایی آموزش در این زمینه را فراهم می­آورد. هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص­ها و مؤلفه­های برنامه درسی تربیت اقتصادی است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتز پژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی هستند(211 مقاله) که از سال 1390 تا 1401 شمسی و 2010 تا 2022 میلادی در مورد تربیت اقتصادی در برنامه­های درسی ارائه شده­اند. نمونه پژوهش 32 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده­ها و به صورت هدفمند انتخاب شده­اند. داده­های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده­اند. با تجزیه و تحلیل داده­ها، ابعاد نشاط در برنامه درسی دوره ابتدایی در 4 عامل و 55 مقوله شامل بُعد عوامل فردی (مشتمل بر شاخص­ها و مؤلفه­های وابسته به ویژگی­های شخصیتی)؛ بُعد فرهنگ و اخلاق اقتصادی(زمینه­های اقتصادی موجود در جامعه)؛ بُعد مفاهیم و دانش اقتصادی (شاخص­های موجود در آموزش اقتصاد) و بُعد مفاهیم جمعی و ارتباطی(شاخص­های ارتباطی و تعاملی در آموزش) طبقه بندی شدند. تربیت اقتصادی به مؤلفه­های درون­سازمانی و برون­سازمانی در نظام­های آموزشی وابسته است که نیازمند برنامه­ریزی کلان در این زمینه است.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 91

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1402
  • دوره: 

    13
  • شماره: 

    4
  • صفحات: 

    135-150
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    38
  • دانلود: 

    9
چکیده: 

A B S T R A C T Green city is one of the approaches to sustainable development. “green city” is an environmentally friendly city compatible with the concept of sustainable development and can be used for the welfare and security of its inhabitants. Based on the concept of a “green city,” urban managers try to have the least destructive effect on the ecosystems upon which cities rely. Green city is one of the sustainable development approaches that reduce the environmental footprint of cities. The purpose of this study is to evaluate the situation of Mashhad metropolis in terms of the objective characteristics of the green city. In this study, 14 INDICATORS of electricity consumption per capita, green space per capita, population density, water availability, sewage availability, superior public transportation network, urban mass transportation, traffic reduction, annual production waste per capita, carbon monoxide, concentration nitrogen dioxide, sulfur dioxide concentration, particulate matter concentration, and air quality were exerted. To determine the importance of research INDICATORS, the Shannon entropy method, and the status of Mashhad city areas in terms of green city INDICATORS, the VIKOR multi-criteria decision-making method has been applied. The results showed that most areas of Mashhad are average and below average in terms of green city characteristics, and only District 9 is in very good condition (0.636). Also, based on the results of this part of the research, District 5, with the value of VIKOR index of 0.969, is in the last rank in terms of objective characteristics of the green city Extended Abstract Introduction Green city is one of the approaches to sustainable development. A “Green city” is an environmentally friendly city compatible with the concept of sustainable development and can be used for the welfare and security of its inhabitants. Based on the concept of a “green city,” urban managers try to have the least destructive effect on the ecosystems upon which cities rely. Green cities constantly try to manage their environmental effects by reducing waste, increasing recycling, reducing air pollution, increasing population density, developing open urban spaces, and encouraging the development of sustainable local businesses. Green cities were first used to evaluate 30 European cities by the Economist Intelligence Unit (EIU) in 2009 with the financial support of Siemens and the aim of reducing the environmental effects of human activities in cities. In that study, eight indices of carbon dioxide, energy, construction, transportation, water, recycling and land use, air quality, and environmental governance were used. Later, the Economist Intelligence Unit, with the financial support of Siemens, evaluated the status of the green city index in 17 Latin American cities, 15 African cities, 22 major Asian cities, and 27 cities in United States, Canada, Australia, and New Zealand. In recent years, even some Western Islamic scholars have, in various publications, shown that Islam is an ecological religion. In Iran, the issue of protecting the environment has not received much attention regardless of its rich cultural and religious background and its confirmation in Article 50 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran. Mashhad is the second metropolis of Iran, located in North-East of Iran, and is one of the counties of Khorasan Razavi Province. According to the 2016 Iranian Population and Housing Census, its population was 3057679 people (The Vice-Presidency of Planning and Development of Mashhad Municipality). In Mashhad, due to several reasons including the presence of Imam Reza Shrine (PBUH) and arrival of millions of pilgrims per year, population growth, increased garbage production (production of 896534 tons of garbage in 2016 (The Vice-Presidency of Planning and Development of Mashhad Municipality), air pollution (increased number of unhealthy days from 46 days per year in 2015 to 88 days in 2016 for sensitive groups and 4 days of unhealthy air for all groups in 2016 (Center for Monitoring Environmental Pollutants of Mashhad Municipality) the 2025 vision of the city has paid attention to the environment in the form of five general objectives; however, just like the national level, no specific pattern for environmentally-compatible urban development, such as green city, is determined. Analysis of the green city index in Mashhad metropolis can considerably contribute to urban managers and planners in addition to providing a pattern for evaluating the present situation in other cities of Iran and improving the quality of life regardless of the current status of the urban environment in Iranian cities; we can preserve these environments as parts of the natural environment for future generations.   Methodology In terms of its goal, the present study is an applied one; in the study, drawing upon other studies and library sources and considering the conditions of Iran and the metropolis of Mashhad in terms of green city, 14 quantitative indices were exerted. To this end, the required data for the quantitative indices was gathered by library research from the relevant institutions. Next, the weights of quantitative indices were determined using Shannon's entropy. Then, using the VIKOR method of multi-criteria decision-making, the status of various districts of the metropolis of Mashhad in terms of quantitative indices of green city was determined. Finally, the map of the spatial distribution of quantitative indices was drawn using the ARC GIS software package.   Results and discussion In this study, to analyze the status of the metropolis of Mashhad in terms of green city features, 14 quantitative indices were used. Considering the value of the VIKOR index ranges from 0 to 1, various districts of Mashhad can be classified into five categories; very satisfactory, satisfactory, average, unsatisfactory, and very unsatisfactory in terms of quantitative indices of green city. The results of the current situation of Mashhad showed that in terms of objective INDICATORS of the green city, District 9 of Mashhad metropolis with a value of VIKOR index of 0.056 is in first place, and the seventh region with a value of VIKOR index of 0.433 is in second place. Also, based on the results of this part of the research, District 5, with the value of VIKOR index of 0.969, is in the last rank in terms of objective characteristics of the green city.   Conclusion Similarly, the results of studies by Afshar (2011) and Shabani et al. (2017) on Tehran metropolis are indicative of the unsatisfactory situation of Tehran (the biggest metropolis of Iran) in terms of green city features. Comparing the results of the studies by Afshar (2011) and Shabani et al. (2017) with the present study on Mashhad (the second biggest metropolis of Iran) reveals the necessity for a comprehensive plan toward achieving green cities. It should be mentioned that, due to the specific conditions of Mashhad metropolis and availability or unavailability of the required data, the indices used in the present study are somewhat different from the ones used by Afshar (2011) and Shabani et al. (2017).   Funding There is no funding support.   Authors’ Contribution All of the authors approved the content of the manuscript and agreed on all aspects of the work.     Conflict of Interest Authors declared no conflict of interest.   Acknowledgments We are grateful to all the scientific

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 38

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 9 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
نویسندگان: 

سعیدیان حمزه

اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1401
  • دوره: 

    2
  • شماره: 

    3 ( پیاپی (5)
  • صفحات: 

    1-30
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    83
  • دانلود: 

    38
چکیده: 

یکی از مهم­ترین بلایای طبیعی، پدیده خشکسالی است و در صورتی که بیش از یک فصل یا یک دوره زمانی بلند، به طول انجامد دارای اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. خشکسالی را می توان معادل یک دوره یا شرایط آب و هوایی خشک و غیر عادی دانست که به اندازه کافی دوام داشته تا عدم تعادل جدی در وضعیت هیدرولوژیکی یک ناحیه ایجاد کند. در این تحقیق 19 شاخص خشکسالی مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی­ها نشان داد که هر شاخصی با توجه به ماهیتی که دارد می­تواند در مناطق مختلف مورد استفاده قرار گیرد و همه شاخص­ها به نوبه خود و در مناطق سازگار با ماهیت این شاخص­ها می­توانند پایش مناسبی از خشکسالی داشته باشند. شاخص مناسب باید با توجه به منطقه مورد مطالعه، شاخص­های منابع آب، شاخص­های مربوط به گیاه و شاخص­های مربوط به ریسک محصولات کشاورزی و اقتصادی و اجتماعی انتخاب شود. طبق بررسی منابع مورد مطالعه شاخص های دهک ها، بارش استاندارد شده، شدت خشکسالی پالمر، شاخص گیاهی اختلاف نرمال شده، شاخص بارش – تبخیر و تعرق استاندارد شده و شاخص بالم و مولی از پرکاربردترین و مناسب ترین شاخص های خشکسالی می باشند. همچنین ضعیف ترین شاخص خشکسالی مورد مطالعه، شاخص درصد نرمال بارش و قوی ترین شاخص های خشکسالی، شاخص های بارش – تبخیر و تعرق استاندارد و شاخص بالم و مولی می باشند. پیشنهاد می­شود که با توجه به اینکه هر کدام از شاخص­های خشکسالی در شرایط خاصی ایجاد شده­اند یا در ایران مورد استفاده قرار نگیرند و یا اینکه با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند. نتایج کلی تحقیق بیان می کند که بهتر است که در ارتباط با شاخص های خشکسالی با توجه به داده های هواشناسی و هیدرولوژیکی ایران، مدل­سازی­های آماری رگرسیونی خطی و غیر خطی بومی با توجه به اقلیم­های خاص ایران صورت گیرد و شاخص چند متغیره خشکسالی ایرانی معرفی شود که قطعا نتایج ارزشمندتری به دنبال خواهد داشت.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 83

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 38 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1399
  • دوره: 

    12
  • شماره: 

    2
  • صفحات: 

    441-453
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    689
  • دانلود: 

    372
چکیده: 

استان کردستان در سال های اخیر با افت چشم گیر سطح آب زیرزمینی مواجه شده است. در این پژوهش، فاصله زمانی بین وقوع خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی، در جهت تمهیدات لازم برای مقابله با خشکسالی ناشی از کمبود منابع آبی سطحی و زیرزمینی تعیین شد. به همین دلیل، وضعیت خشکسالی هیدرولوژیکی استان کردستان با استفاده از شاخص منابع آب زیرزمینی (GRI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانه ای (SDI) ارزیابی و با شاخص های خشکسالی هواشناسی مقایسه شد. مطابق نتایج، شاخص GRI طی دوره آماری 30 ساله (1393-1363) در مقایسه با شاخص SDI در مقیاس زمانی و دوره آماری یکسان از مقادیر بالاتر بیشینه شدت خشکسالی و بیشینه تداوم خشکسالی برخوردار است. نتایج حاصل از شاخص GRI در دوره آماری مورد مطالعه نشان داد که خشکسالی نرمال دارای بیشترین درصد فراوانی است. بر اساس نتایج آزمون من-کندال، در تمام مقیاس های زمانی شاخص SDI دارای تغییرپذیری بالاتری نسبت به شاخص های خشکسالی هواشناسی است. همچنین، از مدل زنجیره مارکف برای پیش بینی حالت فعلی یک سیستم به حالت های قبلی استفاده شد و با توجه به دوره آماری، این مدل دقت و صحت خوبی نشان داد. طبق نتایج مورد مطالعه، به طور میانگین، احتمال تعادل دوره های خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاه های منطقه به ترتیب 31، 29 و 40 درصد است که این بدین معنی است که در بیشتر مواقع منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد، در حالی که احتمال وقوع شرایط خشک و مرطوب خیلی به هم نزدیک است. همچنین، شاخص بارندگی و تبخیر تعرق استاندارد شده (SPEI) در مقیاس 12 و 24 ماهه با سه ماه تاخیر با شاخص GRI بیشترین همبستگی را دارد که حاکی از تاثیرگذاری خشکسالی هواشناسی پس از گذشت دو سال و بیشتر بر سطح آب زیرزمینی است که با اطلاع از آن مدیران اجرایی می توانند از ایجاد بحران های ناشی از اثرات خشکسالی هیدرولوژیکی جلوگیری کنند.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 689

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 372 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1392
  • دوره: 

    5
  • شماره: 

    12
  • صفحات: 

    12-23
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    901
  • دانلود: 

    223
چکیده: 

این آزمایش با هدف تعیین میزان تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری، به صورت اسپلیت استریپ پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-89 در شهرستان دامغان طراحی و شاخص حساسیت خشکی (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین بهره وری (MP) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر علمکرد دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. در شرایط بدون تنش رقم هایسان 33 با 4790 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه همچنین در شرایط تنش نیز این رقم با 2645 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر تولید کرد. بالاترین میزان شاخص (STI) در تنش شدید متعلق به رقم رکورد و تنش ملایم متعلق به رقم پروگرس بود، همچنین رقم هایسان 33، بیشترین MP و GMP را نسبت به سایر شاخص ها نشان داد. محاسبه همبستگی شاخص های ارزیابی با عملکرد در شرایط مطلوب و تنش نشان داد که عملکرد در شرایط تنش (YS) رابطه معنی داری با Yp و تمامی شاخص ها به جز شاخص حساسیت به تنش SSI داشت و همبستگی Yp با STI، MP، GMP و TOL معنی دار بود. همبستگی بین MP با STI و GMP و نیز STI با GMP مثبت معنی دار ولی بیشترین همبستگی بین MP و GMP دیده شد.SSI نیز رابطه منفی وغیر معنی داری با همه شاخص های تحمل به تنش نشان داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد شاخص های STI، GMP و MP شاخص های مناسبی برای برآورد پایداری عملکرد و دستیابی به ارقام پر محصول بودند.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 901

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 223 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1400
  • دوره: 

    10
  • شماره: 

    27
  • صفحات: 

    197-209
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    239
  • دانلود: 

    129
چکیده: 

در سال های اخیر با وقوع خشکسالی و کاهش آب آبیاری، استفاده کارا از آب و مدیریت آن به امری اجتناب ناپذیر بدل گشته است. بدین منظور در این پژوهش، اثرات ریسکی راهبرد کم آبیاری در دشت قزوین در سال زراعی 95-1394 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ابتدا، درصد تغییرات حجم آب در دوره خشکسالی نسبت به دوره نرمال محاسبه گردید. سپس با استفاده از توابع آب-عملکرد، کم آبیاری در چهار سناریو 19، 32، 44 و 51 درصد متناظر دوره های خشکسالی ضعیف، متوسط، شدید و خیلی شدید بر گیاهان اعمال شد. در ادامه با استفاده از مدل تلفیقی موتاد-هدف با رهیافت برنامه ریزی اثباتی به بررسی اثرات ریسکی ناشی از خشکسالی بر الگوی کشت زراعی و بهره وری مصرف آب در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. نتایج نشان داد که اعمال کم آبیاری موجب افزایش سطح زیر کشت گیاهان کم آب بر مانند گندم، جو و لوبیا می شود. همچین اعمال کم آبیاری، درآمد ناخالص را حداکثر تا 24. 3 درصد در دوره خشکسالی خیلی شدید کاهش می دهد. ریسک در آمدی با اعمال سناریو کم آبیاری در طی دوره های خشک سالی کاهش یافته و از 15-درصد در طی دوره خشک سالی ضعیف به 37-درصد در طی دوره خشک سالی خیلی شدید تقلیل یافته است. بازده برنامه ای نیز به صورت غیر خطی همزمان با کاهش ریسک درآمدی، کاهش می یابد. دیگر نتایج تحقیق نشان داد که بهره وری مصرف آب نیز برای محصولات گندم آبی، جو آبی، ذرت دانه ای، گوجه فرنگی، ذرت علوفه ای و لوبیا، کاهش و برای محصولات چغندر و یونجه افزایش می یابد. بر اساس نتایج در صورت عدم اعمال کم آبیاری در شرایط خشکسالی و اصلاح کشت، درآمد ناخالص کشاورزان در خشکسالی خیلی شدید به میزان 58 درصد کاهش می یابد ولی در صورت اعمال کم آبیاری و بهینه سازی الگوی کشت در این شرایط تنها به میزان 24. 3 درصد کاهش خواهد یافت.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 239

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 129 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources
نویسندگان: 

مرید سعید | مقدسی مهنوش

اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1389
  • دوره: 

    6
  • شماره: 

    1 (مسلسل 16)
  • صفحات: 

    72-76
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    687
  • دانلود: 

    393
کلیدواژه: 
چکیده: 

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 687

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 393 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1403
  • دوره: 

    18
  • شماره: 

    65
  • صفحات: 

    74-84
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    43
  • دانلود: 

    0
چکیده: 

مقدمه خشکسالی به عنوان یکی از بلایای طبیعی، اثرات قابل توجهی بر محیط زیست می گذارد. اگرچه وقوع آن غیرقابل اجتناب است، می توان با اقداماتی اثرات منفی آن را کاهش داد. آب های زیرزمینی شیرین، به دلیل پایداری و کیفیت بالا، نقش مهمی در تامین آب شرب و توسعه اقتصادی-اجتماعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک دارند. در این مطالعه، به بررسی خشکسالی در شهرستان ماهنشان با استفاده از شاخص های مختلف پرداخته شده است. 30 سال آمار بارندگی ایستگاه ماهنشان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای بررسی خشکسالی اقلیمی از شاخصSPI، برای تعیین دوره های ترسالی و خشکسالی از میانگین متحرک پنج و هفت ساله بارندگی سالانه و برای بررسی خشکسالی هیدرولوژیکی از آمار چاه ها و شاخص GRI استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که خشکسالی های اقلیمی و هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان رخ داده است و بین شاخص SPI  و تغییرات تراز سطح آب همبستگی معنی داری وجود دارد. با توجه به یافته ها، خشکسالی یکی از چالش های اصلی در منطقه ماهنشان است. استفاده از شاخص های مختلف برای بررسی خشکسالی ضروری است و با برنامه ریزی مناسب می توان اثرات منفی آن را کاهش داد. در این مطالعه، فقط به یک منطقه خاص پرداخته شده و عوامل دیگر مؤثر بر خشکسالی و راهکارهای برای کاهش اثرات آن بررسی نشده است. هدف از این مطالعه، ارائه تصویری از وضعیت خشکسالی در منطقه ماهنشان و لزوم توجه به این پدیده در برنامه ریزی ها و اقدامات آتی است. مواد و روش ها این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از دو روش مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی استفاده شده است. در بخش میدانی، از روش های مختلفی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده برای جمع آوری نظرات و دیدگاه های ساکنان منطقه، اطلاعات تخصصی از کارشناسان و بررسی میدانی منابع آب و سیستم های انتقال آب استفاده شده است. برای تکمیل اطلاعات، از سازمان های مرتبط مانند معاونت روستایی و اداره کل آب و فاضلاب روستایی استعلام شد. همچنین، با بازدید میدانی از منطقه، اطلاعات مربوط به منابع آب، تخصیص آب و سایر موارد مرتبط با خشکسالی جمع آوری و با استفاده از روش های علمی تجزیه و تحلیل و تفسیر شده اند.   برای بررسی خشکسالی اقلیمی در منطقه، از شاخصSPI  (Standard Precipitation Index) استفاده شد. این شاخص با استفاده از آمار بارندگی بلندمدت (30 ساله) محاسبه می شود و می تواند دوره های ترسالی، خشکسالی و نرمال را در منطقه نشان دهد. علاوه بر شاخص SPI، از میانگین متحرک 5 و 7 ساله بارندگی سالانه نیز برای تعیین دوره های ترسالی و خشکسالی استفاده شد. در این روش، میانگین بارندگی در یک دوره زمانی مشخص (5 یا 7 سال) محاسبه می شود و با میانگین بارندگی بلندمدت مقایسه می شود. برای بررسی خشکسالی هیدرولوژیکی در منطقه، از آمار چاه های با پراکنش مناسب و آمار بلندمدت استفاده شد. تغییرات تراز سطح آب در این چاه ها توسط شاخص GRI (Groundwater Recharge Index)  محاسبه شد. شاخص GRI نشان دهنده میزان آب ورودی به سفره های زیرزمینی است و می تواند برای بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. نتایج و بحث بررسی مقادیر SPI در مقیاس های مختلف زمانی و همچنین میانگین متحرک 5 و 7 ساله بارندگی نشان دهنده کاهش بارندگی قابل توجه در منطقه ماهنشان طی 20 سال گذشته است. این روند کاهشی، نگرانی هایی را در مورد پیامدهای منفی آن بر منابع آب، کشاورزی و سایر بخش های وابسته به آب در این منطقه به وجود می آورد. بررسی شاخص GRI در مقیاس های زمانی ماهانه و سالانه نشان دهنده افت سطح آب های زیرزمینی در منطقه ماهنشان است. این افت به دلیل عدم تناسب بین تغذیه و برداشت از سفره آب زیرزمینی، به خصوص در سال های اخیر که با خشکسالی های پیاپی همراه بوده، تشدید شده است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، پایداری این منابع را به خطر انداخته است. تحلیل همبستگی بین شاخص های SPI و GRI نشان دهنده وجود همبستگی معنی داری بین خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان است. این همبستگی در مقیاس های زمانی بلندتر قوی تر است. یافته ها نشان می دهد که خشکسالی های هواشناسی می توانند منجر به خشکسالی های هیدرولوژیکی در این منطقه شوند. بررسی رابطه بین خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی با تأخیرهای زمانی یک، دو و سه ساله نشان می دهد که بین این دو نوع خشکسالی با تأخیر یک و دو ساله، همبستگی معنی داری وجود دارد. این همبستگی نشان می دهد که خشکسالی های هواشناسی با تأخیر یک و دو ساله، منجر به خشکسالی های هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان می شوند. نتیجه گیری نتایج این تحقیق نشان می دهد که متوسط افت سطح آب زیرزمینی در سال های مختلف متفاوت بوده است. این امر به دلیل تنوع در نوع سازند، ضریب آبگذری، شیب هیدرولیکی و میزان برداشت از سفره آب در مناطق مختلف است. در دوره 20 ساله (1375 تا 1395)، تراز آب زیرزمینی در منطقه ماهنشان به طور متوسط سالانه 45 سانتی متر افت داشته است. این امر نشان دهنده برداشت بی رویه و غیراصولی از منابع آب زیرزمینی است. خشکسالی های پیاپی نیز باعث تشدید روند افت آب های زیرزمینی شده است. غیر از بارندگی، عوامل دیگری مانند برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی نیز بر افت آب های زیرزمینی تأثیر می گذارند. مقایسه شاخص  SPI (خشکسالی اقلیمی) و GRI  (منابع آب زیرزمینی) نشان می دهد که بین این دو شاخص در مقیاس های زمانی ماهانه و سالانه، رابطه معنی داری وجود دارد. این رابطه نشان می دهد که خشکسالی اقلیمی با تأخیر دو ساله، بر افت آب های زیرزمینی در منطقه ماهنشان تأثیر می گذارد. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان می دهد که منطقه ماهنشان با چالش جدی کمبود آب و خشکسالی مواجه است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالی های پیاپی، این چالش را تشدید کرده اند.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 43

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1402
  • دوره: 

    13
  • شماره: 

    ویژه نامه
  • صفحات: 

    177-192
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    87
  • دانلود: 

    22
چکیده: 

در مطالعات پایه منابع آب و خاک، شناخت شاخص های خشکسالی و ارزیابی آن ها می تواند مدیریت اثربخش منابع آب و ارزیابی بهتر آن را محقق سازد. افزایش روز افزون جمعیت از یک طرف و افزایش درجه حرارت از سوی دیگر نیازمندی بیش تر جوامع انسانی را به شناخت و پیش بینی خشکسالی به عنوان یکی از وقایع حدیِ حاصل از تغییرات اقلیمی را ضروری می نماید. در کشورهای خشک و نیمه خشک همانند افغانستان که تمام منابع آبی آن متکی به ریزش های برف و باران است، موضوع خشکسالی یک پدیده مهم و قابل شناخت است. بدین منظور هدف از این پژوهش، ارزیابی خشکسالی با استفاده از شاخص های SPI، SDI و RDI در پایین دست حوضه آبریز هریرود می باشد. منطقه مورد مطالعه در حوضه هریرود واقع شده و وسعت آن 6/31402 کیلومترمربع است. این حوضه در 62 درجه و20 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی در شمال غربی کشور افغانستان واقع شده که از سمت شمال به کشور ترکمنستان و از سمت غرب با کشور ایران مرز مشترک دارد. در این پژوهش، از بسته های نرم افزاری DrinC و DIP که به ترتیب توسط دانشگاه ملی فنی آتن یونان و دانشگاه تربیت مدرس ایران در سال 2013 توسعه داده شده، استفاده گردید.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 87

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 22 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
نشریه: 

اکوهیدرولوژی

اطلاعات دوره: 
  • سال: 

    1402
  • دوره: 

    10
  • شماره: 

    3
  • صفحات: 

    405-419
تعامل: 
  • استنادات: 

    0
  • بازدید: 

    51
  • دانلود: 

    11
چکیده: 

خشک‏سالی یکی از پدیده‏های مخرب است که می‏تواند تأثیرات منفی زیادی بر منابع آب و نیازهای آبی بگذارد. مدل‏های یادگیری ماشین یکی از ابزارهای سودمند در پیش‏بینی‏های سری زمانی هستند که می‏توانند پیش‏بینی مناسبی بدون داشتن اطلاعات اساسی از یک سامانه ارائه دهند. بنابراین، در این تحقیق از مدل‏های شبکۀ عصبی فازی (ANFIS) و حداقل مربعات رگرسیون بردار پشتیبان (LSSVR) برای پیش‏بینی شاخص خشک‏سالی هواشناسی (SPI) و شاخص خشک‏سالی هیدرولوژیکی (SDI) برای یک دوره (1380-1398) استفاده شد. از ایستگاه‏های هواشناسی و هیدرولوژیکی آجی‏چای در محدودۀ مطالعاتی عجب‏شیر به ترتیب برای محاسبۀ شاخص‏های خشک‏سالی SPI و SDI استفاده شد. به منظور پیش‏بینی شاخص SPI داده‏های بارش و برای شاخص SDI داده‏های دبی به ‏عنوان پارامترهای ورودی به مدل‏ها در نظر گرفته شدند. نتایج شاخص‏های خشک‏سالی نشان داد طی دورۀ مورد بررسی، طی سال‏های 1385-1390 خشک‏سالی هواشناسی و از 1386 تا 1390 خشک‏سالی هیدرولوژیکی شدیدتر بوده است (SPI<-3). نتایج پیش‏بینی شاخص‏ها نیز نشان داد عملکرد مدل LS-SVR بهتر از ANFIS در هر دو شاخص بوده است. LS-SVR با شاخص ارزیابی خطای RMSE و MAPE برای SPI به ترتیب 74/0 و 59/0 پیش‏بینی کرد که این مقادیر برای SDI به ترتیب 62/0 و 46/0 به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد مدل‏های یادگیری ماشین ابزار مناسبی برای پیش‏بینی شاخص‏های خشک‏سالی هستند. لذا استفاده از آن‏ها برای پیش‏بینی شاخص‏های خشک‏سالی در سایر محدوده‏های مشابه پیشنهاد می‏شود.

شاخص‌های تعامل:   مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید 51

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesدانلود 11 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesاستناد 0 مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resourcesمرجع 0
litScript
telegram sharing button
whatsapp sharing button
linkedin sharing button
twitter sharing button
email sharing button
email sharing button
email sharing button
sharethis sharing button