سرخرطومی حنایی خرما، Rhyncophorus ferrugineus. (Col.:curculionidae) ، از مهمترین آفات نخیلات در آسیا، شمال آفریقا و اسپانیا بوده و در حال حاضر یکی از آفات قرنطینه ای مهم ایران درشهرستان سراوان (استان سیستان و بلوچستان) به شمار می رود. در طی سال های 77-1376 مطالعات مختلفی در زمینه ترجیح میزبانی این آفت برروی 5 رقم خرما شامل مضافتی، ربی، هلیله، زردان و پیمازو و گیاه نخل وحشی Nannorhops ritchiana. Aitch در سراوان انجام شد. براساس اطلاعات حاصله از نقشه برداری نخلستان های آلوده منطقه، بیشترین میزان آلودگی دربین درختان خرما مربوط به رقم مضافتی بود. همچنین حساس ترین گروه سنی درختان خرما به آفت، درختان 20-5 ساله بوده و علاوه براین مقدار آلودگی با تراکم درختان خرما به طور معنی داری ارتباط مستقیم داشت. میزان جلب کنندگی مواد شیمیایی فرار کایرومونهای نخل وحشی به صورت معنی داری کمتر از ارقام مختلف خرما بوده در حالی که در مضافتی و پیمازو بیشتر از سایر ارقام بوده است. حداکثر و حداقل طول دوره زندگی آفت در شرایط صحرایی به ترتیب در زردان و مضافتی بوده و در نخل وحشی هیچ حشره ای کامل ظاهر نگردید با توجه به گروه بندی بیماری های آزمایش نخل وحشی به عنوان گیاه مقاوم به آفت معرفی شده و ارقام خرما به ترتیب افزایش حساسیت به آفت شامل زردان، ربی، هلیله، پیمازو و مضافتی می باشند، به طوری که حساس ترین رقم به سرخرطومی حنایی خرما درختان رقم مضافتی می باشند.

پدیده متازنیا تاثیر مستقیم گرده روی قسمت هایی از بذر و میوه در خارج از کیسه جنینی می باشد و اثر بدون واسطه گرده روی اندوسپرم زنیا نامیده می شود. این پدیده از دیرباز مورد توجه محققین قرار گرفته است. نظر به اهمیت عدم رسیدگی همزمان میوه رقم شاهانی در منطقه جهرم این آزمایش در سال 1374 اجرا گردید. از چهار نوع گرده شامل غنامی از منطقه خوزستان، گرده نر کبکاب از منطقه برازجان، مضافتی از بم و شاهانی از جهرم به عنوان شاهد استفاده شد و بر روی گل آذین ماده نخل خرمای رقم شاهانی گرده افشانی گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که گرده مضافتی بیشترین تاثیر را روی وزن میوه و قطر میوه داشته است. از نظر میزان مواد جامد محلول بیشترین تاثیر را گرده کبکاب داشته و گرده های غنامی و شاهانی و مضافتی بترتیب بعد از آن قرار گرفته اند. گرده غنامی دارای بیشترین درصد تمر (خرما) و کمترین درصد خلال بوده که نسبت به سایر گرده ها موجب زودرسی محصول شده است. در خصوص اثر زنیا گرده مضافتی دارای میانگین وزن هسته بیشتری بوده است.

سرخرطومی حنایی خرما،Rhynchophorus ferrugineus Oliv  از آفات خطرناک نخیلات گوناگون در آسیا، شما آفریقا و جنوب اروپا می باشد. در حال حاضر این حشره جزو آفات قرنطینه داخلی ایران است که خسارت آن به شهرستان سراوان (استان سیستان و بلوچستان) محدود می شود. همچنین با توجه به تحقیقات انجام شده، رقم مضافتی به عنوان مطلوب ترین میزبان برای این آفت شناسایی شده است.در طول سال های 79 - 1378، آزمایش های متعددی در زمینه ترجیح غذایی سرخرطومی حنایی خرما روی 5 رقم خرما شامل مضافتی، ربی، هلیله، زردان، پیمازو و گیاه نخل وحشی با نام علمی Nannorrhops ritchiana  (Griff ) Aitch.انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده، بیشترین درصد مرگ و میر لاروی در رقم زردان و گیاه نخل وحشی و کمترین آن در مضافتی و هلیله بوده و حداکثر تلفات شفیرگی در نخل وحشی به ثبت رسید. حداکثر و حداقل درصد ظهور حشرات کامل به ترتیب در مضافتی و نخل وحشی مشاهده شد. همچنین طولانی ترین دوره رشد و نمو سرخرطومی حنایی در رقم زردان و کوتاهترین آن در ارقام هلیله و مضافتی بود . بیشترین میزان تخم ریزی روزانه در مضافتی و کمترین آن در زردان مشاهده گردید.جهت بررسی علل ترجیح غذایی، بافت آوندی اراقم مختلف تجزیه و مقادیر وزن خشک، فیبر خام، قند و چربی کل و 12 عنصر غذایی اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل به روش رگرسیون گام به گام نشان داد که اثرات متقابل بین ترکیبات غذایی مختلف روی عوامل رشد و نموی سرخرطومی حنایی خرما تاثیر می گذارد و در بین ترکیبات غذایی فوق، نقش افزایش قند میزان تلفات آفت کاهش و درصد ظهور حشرات کامل و نیز میزان تخم ریزی روزانه افزایش می یابد. در حالی که افزایش کلسیم موجب کاهش رشد حشره و افزایش تلفات آن و در نتیجه منجر به مهار کردن رشد و نمو آفت می شود.

یکی از مشکلات عمده در برداشت میوه خرما (Phoenix dactylifera L.) عدم یکنواختی در رسیدگی محصول است. برداشت دستی میوه های رسیده از هر پنگ، پر هزینه ترین و وقت گیرترین قسمت عملیات برداشت است. به منظور بررسی اثرات فرم بسامد و دامنه ارتعاش بر جداسازی میوه خرما، یک آزمایش فاکتوریل (5×3×2) در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. پنج سطح بسامد ارتعاش (200، 300، 450، 600 و 750 دور در دقیقه) و سه سطح دامنه نوسان (20، 40 و 60 میلی متر) در دو فرم ارتعاش پنگ (عمودی و آویخته) با سه تکرار بر روی پنگ های خرمای «شاهانی» انجام شد. تجزیه واریانس تیمارها نشان داد که پارامترهای دامنه، بسامد و فرم ارتعاش بر جداسازی میوه اثر معنی داری داشتند. در بسامد 300 دور در دقیقه و دامنه ارتعاش 60 میلی متر بهترین نتیجه در جداسازی خرمای رسیده «شاهانی» با کمترین ریزش خرمای نارس در کمترین مدت زمان (کمتر از 10 ثانیه) به دست آمد. نتایج نشان داد که برای جداسازی میوه رسیده، ارتعاش عمودی پنگ نسبت به ارتعاش در حالت آویخته موثرتر بود. همچنین درصد خرمای جدا شده کلاهک دار نیز کاهش یافت. نتایج آزمون نشان داد که نیروی کششی لازم برای جداسازی خرمای رسیده (رطب و خرما) نزدیک به 35 درصد نیروی محوری لازم برای جداسازی میوه های نارس (خارک) می باشد. دستگاه ارتعاش دهنده پنگ قادر به جداسازی خرمای رسیده بازار عاری از آسیب هایی مانند زخمی شدن و له شدن محصول می باشد.

خرما از نظر ارزش غذایی با تولید 2830 کیلوکالری انرژی از هر کیلوگرم و نیز وجود مقادیر زیادی ویتامین ها و املاح مختلف محصول بسیار ارزشمندی است. خرما هم چنین می تواند جانشین بسیار مناسب و اقتصادی برای شکر مورد استفاده در تغذیه زنبور عسل باشد. ولی وجود قند مانوز و پتاسیم در خرما برای زنبور بسیار مضر است. در این پژوهش، با هدف یقین مناسب ترین واریته خرما در تغذیه انسان و زنبور عسل، واریته های غالب خرما در ایران، شامل مضافتی بم، مضافتی جیرفت، سعمران، زاهدی، خنیزی، کنگرود، خاصی، کبکاب بهبهان، شاهانی، شهداد و کبکاب بوشهر جمع آوری و تجزیه گردید. میزان رطوبت، چربی، پروتئین، خاکستر و املاح سدیم، پتاسیم و کلسیم تعیین شد. هم چنین، میزان قندهای موجود در واریته های مزبور با استفاده از روش های شیمیایی لین- آینون، شافر- سموگاری، و روش کروماتوگرافی با کارآیی زیاد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری از نظر مقدار رطوبت و پروتئین بین واریته ها وجود دارد (شهدادی بیشترین و زاهدی کمترین مقدار رطوبت، و کبکاب بهبهان بیشترین و شهداد کمترین مقدار پروتئین را داشتند)، ولی از نظر چربی و خاکستر اختلاف معنی داری میان واریته ها وجود نداشت. از نظر میزان املاح نیز واریته ها اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. مضافتی جیرفت کمترین میزان پتاسیم را داشت، و از این نظر به عنوان مناسب ترین واریته برای تغذیه زنبور عسل شناخته شد. هم چنین، از نظر میزان قندهای مختلف اختلاف معنی داری بین واریته ها وجود داشت، که سعمران با کمترین میزان مانوز مناسب ترین واریته در تغذیه زنبور عسل تعیین گردید. بیشترین مقدار ساکارز نیز در واریته کنگرود دیده شد، که از این نظر، نسبت به واریته های دیگر برای تغذیه زنبور عسل مناسب تر می باشد. بنابراین، با توجه به نتایج فوق، این سه واریته برای تغذیه زنبور عسل بهتر است، ولی با توجه به قیمت زیاد برخی از واریته ها، واریته سمعران مناسب ترین واریته در تغذیه زنبور عسل تشخیص داده شد، از نظر تغذیه انسانی با توجه به میزان املاح و قندهای مختلف، واریته کبکاب بهبهان به عنوان ارزشمندترین واریته معرفی گردید.

یکی از روش های جلوگیری از فساد رطب مضافتی، کاهش میزان رطوبت آن است. عملیات خشک کردن رطب مضافتی به دلیل رطوب زیادی که دارد، ضروری به نظر می رسد، و اگر زود خشک شود و به رطوبت مناسب برسد دیگر نیازی به نگهداری محصول در سردخانه نیست. این بررسی به منظور کاهش میزان رطوبت و افزایش عمر نگهداری رطب مضافتی صورت گرفت. نمونه ها در دمای 50-55 درجه سانتی گراد و زمان های مختلف در اتاقک خشک کن قرار داده شد. سپس در فواصل زمانی سه ساعت برخی نمونه های رطب از خشک کن خارج شده، میزان رطوبت و ویژگیهای کیفی آنها ، شامل اسدیته،بافت، طعم و مزه و قابلیت پذیرش کلی ارزیابی و سپس منحنی سرعت خشک شدن رطب نیست به زمان رسم گردید. رطوبت هوای خشک کن بین 10 تا 15 درصد بود. با افزایش زمان خشک کردن محصول، میزان اسیدیته به علت فعالیت میکروارگانیزم ها افزایش، و کیفیت ارگاتولپتیک رطب ، به ویژه پس از 12 ساعت خشک کردن و در رطوبت های کمتر از 22 درصد کاهش یافت. سرانجام ، با در نظر گرفتن فعالیت آبی برای رشد میکروارگانیزم ها و کیفیت محصول، به منظور خشک کردن رطب مضافتی تا میزان رطوبت 22 درصد، مدت زمان 9 تا 12 ساعت پیشنهاد گردید. در رطوبتهای احتمالی تخمیر زیاد می شود، و در رطوبت های کمتر پذیرش کلی رطب کاهش می یابد.