میزان توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش یکی از مهمترین شاخصهای پیشرفت هر کشور به شمار می رود. لذا پدیده آموزش مجازی و یا آموزش الکترونیکی می تواند یکی از عاملهای مهم جهش علمی، پژوهشی و فرهنگی محسوب شود. یکی از ملزومات موفقیت آموزش الکترونیکی به کارگیری دورآزمایشگاهها در کنار سیستم آموزش از راه دور است. هدف از این مقاله آشنایی خوانندگان با سیستمهای دور آزمایشگاه و به کارگیری آنها در دانشگاه مجازی است. در این مقاله، ضمن تعریف یک سیستم دورآزمایشگاه، قابلیتهای مختلف آن مورد بررسی قرار می گیرد. نقش سیمولاتور در افزایش قابلیتهای یادگیری دانشجویان در سیستمهای دور آزمایشگاه بحث می شود و در ارایه نمونه ای از یک سیستم دورآزمایشگاه مورد ارزیابی قرار می گیرد.

برنامه های کاربردی آزمایشگاهی که در اواسط قرن بیستم به کار گرفته شدند نه تنها نقطه نظر جدیدی را فراهم کردند بلکه یک بعدجدیدی را به درس های آموخته شده به ارمغان آوردند. در ابتدا آن ها برای اثبات دانش نظری مورد استفاده قرار گرفتند اما اخیرا به محیط هایی تبدیل شدند که دانش آموزان به راحتی دانش را به عنوان یک فرد یا در گروه ها کشف می کنند. فعالیت هایی که با شکل اخیر آزمایشگاه ها به وجود آمده اند, طور قابل توجهی به آموزش دانش آموزان برای رویکرد سازنده گرا کمک کرده اند, که تحقیق, جستجوی راه حل ها, کشف راه حل های علمی و دلایل عمیق در مورد مفاهیم علمی هستند. با این حال, در مرحله کنونی نظام آموزشی ما, این فعالیت ها را نتوانسته درمحتوی دروس بگنجاند. حال با مطالعه در سیستم های آموزشی چند کشور, آزمایشگاه های مجازی به عنوان یک راه حل جایگزین برای مشکلات آموزش به صورت دوره های کاربردی ظاهر شده اند. در این تحقیق با هدف استفاده از آزمایشگاه های مجازی، مزایا و معایب آن ها مورد بررسی قرار گرفت و برخی مطالعات آزمایشگاهی مجازی در زمینه شیمی معرفی و ارایه گردید.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر برگزاری آزمایشگاه مجازی و واقعی بر یادگیری و یادداری دانش آموزان دختر رشته ریاضی و فیزیک در درس فیزیک و آزمایشگاه می باشد. نمونه پژوهش از میان دانش آموزان دختر رشته ریاضی و فیزیک سال سوم مقطع دبیرستان شهر مشهد که در نیمسال دوم سال تحصیلی 90-1389 مشغول به تحصیل بوده اند انتخاب و محتوای درسی الکتریسیته در نظر گرفته شده است. نمونه مورد نظر از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و شامل 30 نفر بودند که در قالب دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند. طرح پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری دو گروهی می باشد. ابزارهای گردآوری اطلاعات عبارتند از آزمون یادگیری و آزمون یادداری که محقق ساخته بوده و در سه نوبت به صورت پیش آزمون، پس آزمون و آزمون یادداری (پیگیری) برگزار گردید. ضریب روایی محتوایی آزمون پیشرفت تحصیلی برابر با 0.68 می باشد که با نظر اساتید و کارشناسان ذیربط مورد تایید قرار گرفت. همچنین ضریب پایایی، با روش آلفای کرونباخ برابر با a=0.79 و با روش دونیمه سازی 0.73 به دست آمد. نتایج تحلیل کوواریانس برای مقایسه دو گروه از نظر میزان یادگیری و یادداری نشان داد که، بین میزان یادگیری و یادداری دانش آموزان دختر در درس «فیزیک و آزمایشگاه» سال سوم مقطع دبیرستان در دو گروه آزمایشگاه مجازی و آزمایشگاه واقعی تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر نیز نشان داد که، تنها عامل تکرار اندازه گیری، معنادار است و افراد، بدون توجه به اینکه در کدام گروه قرار گرفتند، در پس آزمون و پیگیری، پیشرفت قابل توجهی نسبت به پیش آزمون داشتند.

هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل تسهیل گر فرآیند آموزش مجازی شیمی، در دوران کروناست. در مقاله حاضر سعی شده است تا با روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع معتبر داخلی و خارجی ضمن معرفی آموزش الکترونیکی به عنوان اصلی ترین روش جهت استمرار فرآیند آموزش، به جنبه های اقتصادی به کارگیری گسترده آن در سیستم آموزشی کشور، به خصوص برای دروس نیازمند آزمایشگاه، همچون شیمی تأکید شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد در دروس پایه ای و مهم مانند شیمی که به شدت وابسته به آزمایشگاه هستند، می توانیم با کمک فناوری های نوین آموزشی بدون صرف هزینه، در دوران آموزش مجازی به بیشترین بازده یادگیری ممکن دست یابیم. چنان چه از تجربیّات کشورهای پیشرو در زمینه آموزش استفاده کنیم می توانیم با یک برنامه ریزی صحیح، آموزش الکترونیکی را بخشی از سیستم آموزشی خود کرده و از مزایای آن جهت ارتقا سطح یادگیری فراگیران استفاده کنیم.

چکیده: دانشجویان مقطع کارشناسی رشتههای مهندسی، در کنار یادگیری کیفی مطالب نظری، میبایست مهارتهای عملی، طراحی و کاربردی مورد نیاز را کسب کنند، تا آنها را برای ورود به بازار کار و یا ادامه تحصیل آماده سازد. در شاخه مخابرات مایکروویو و فوتونیک رشته مهندسی برق، تا کنون آزمایشگاههای مایکروویو، آنتن و اپتیک، دانشجویان را با جنبههای عملی، افزارهها و دستگاههای اندازهگیری این حوزه آشنا کرده است. در دو دهه اخیر و با پیشرفت شگرف توانایی رایانهها، نرمافزارهای شبیهسازی این حوزه کاربرد وسیعی هم در صنعت و هم در پژوهشهای دانشگاهی پیدا کردهاند و به ابزارهایی جداییناپذیر از مراحل تحلیل و طراحی و پژوهش تبدیل شدهاند. به دلایل تاریخی و همچنین پیچیدگیهای محتوا در این شاخه، استفاده از این نرمافزارها در دوره کارشناسی معمولاً آموزش داده نمیشود، و اغلب مهندسان، پس از ورود به بازار کار و یا در مقاطع تحصیلات تکمیلی، بر حسب نیاز برای اولینبار این نرمافزارها را تجربه میکنند. در نتیجه، امروزه در دوره کارشناسی، جای آزمایشگاهی که نحوه صحیح استفاده از این نرمافزارها را به دانشجویان آموزش دهد، بسیار خالی است. در این راستا در نیمسال اول 00-1399 در دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف، برای اولینبار درس نوینی با نام آزمایشگاه شبیهسازی در الکترومغناطیس طراحی و ارائه شد. بررسی تعداد زیادی از برنامههای آموزش مهندسی برق دانشگاههای داخل و خارج از کشور، مشخص ساخت که طراحی و اجرای آزمایشگاه شبیهسازی در الکترومغناطیس، در قالب یک درس رسمی مقطع کارشناسی، اقدامی نوین در آموزش مهندسی برق است. هدف این درسآموزش نحوه ی صحیح شبیهسازی، با استفاده از سه نرمافزار معروف و کاربردی شاخه مایکروویو و فوتونیک بوده است که بتواند اکثر جنبههای این حوزه را پوشش دهد. در این مقاله دلایل پیدایش و ایده اصلی درس، ساختار و نحوه ارائه آن، به همراه چالشها و دستاوردهای این تجربه جدید، مورد بحث قرار گرفته است. در کنار مزایای پرکردن این خلأ آموزشی در برنامه کارشناسی مهندسی برق، ارائه این آزمایشگاه فرصت بسیار مغتنمی را جهت ایجاد انگیزه و علاقه به این شاخه در دانشجویان، آمادهسازی آنها برای بازار کار و یا ادامه تحصیل و امکان مجازیسازی این آزمایشگاه (بهخصوص در دوران شیوع همهگیری کووید-19)، ایجاد کرد.