تالاب گمیشان که در حاشیه جنوب شرقی دریای خزر قرار دارد، از ویژگیهای بوم شناختی بسیار ارزشمندی برخوردار است. از آنجا که این تالاب، که بخش عمده آن در کشور ما قرار دارد، ناشناخته مانده و نیز با توجه به نقش و اهمیت زیادی که زئوپلانکتون ها در زنجیره های غذایی این تالاب دارند، این مقاله به بررسی آنها پرداخته است. زئوپلانکتون های تالاب گمیشان در 15 گروه متعلق به 5 شاخه شناسایی شده اند. تراکم این جانوارن ذره بینی در 5 ایستگاه و طی 12 ماه پیاپی، از طریق انجام نمونه برداری، شناسایی و مطالعات آزمایشگاهی و آماری مورد بررسی قرار گرفته است. تغییرات زمانی زئوپلانکتونها تفاوتهای قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. کمترین تراکم این موجودات مربوط به بهمن و پس از آن دی ماه بوده است. در حالی که در تابستان و اوایل پاییز تراکم اکثر گروه ها در بالاترین حد خود ملاحظه شد. میانگین تراکم یکساله هر یک از 15 گروه زئوپلانکتون و همچنین حداقل و حداکثر تراکم آنها، که با احتمال 95% در محیط هر یک از ایستگاهها و نیز در کل تالاب قابل مشاهده می باشند، محاسبه و ارایه شده است. ضمنا برای هر یک از این گروه ها، شاخص توزیع و همچنین چگونگی پراکنش فضایی افراد متعلق به جمعیت های آنها به تفکیک توزیع یکنواخت، یا لکه ای و یا تصادفی معرفی شده است. شاخص های تنوع نیز برای مجموعه زئوپلانکتونی موجود در محیط هر ایستگاه محاسبه گردیده است. بالاخره مواردی از تراکم و تنوع این جانداران در تالاب گمیشان، با محیط هم جوار دریای خزر، که گویای غنای این تالاب می باشد، مورد مقایسه قرار گرفته است. به طور کلی می توان نتیجه گیری نمود که اجتماعات زئوپلانکتونی زیستمند در تالاب گمیشان به دلیل تنوع مطلوب آنها از پیچیدگی و ثبات برخوردارند و لذا در پاسخ به تغییرات محیطی دارای توان لازم می باشند.

زئوپلانکتونهای حوضه جنوبی دریای خزر در بهار، تابستان، پاییز و زمستان 1375 بررسی شدند. به طوری که در هر فصل 180 نمونه (720 نمونه در یک سال) شناسایی و فراوانی آنها در متر مکعب محاسبه شد. 55 گونه زئوپلانکتون شناسایی شد که گروه آنتن منشعبان (Cladocera) 54 درصد، پاروپایان (Coepoda) 15 درصد، روتاتوریا (Rotatoria) 11 درصد، پروتوزوآ (Protozoa)  9 درصد و سایر گروه های زئوپلانکتونی که شامل مزوپلانکتون ها میباشند، 11 درصد از گونه های مورد بررسی را تشکیل می دادند. بیشترین تنوع گونه ای در گروه کلادوسرا و بیشترین فراوانی مربوط به گروه کوپه پودا بود. فراوانی زئوپلانکتون بیشتر تحت تاثیر گروه پاروپایان بود به طوریکه در فصل بهار 38 تا 97 درصد، در فصل تابستان 22 تا 92 درصد، در فصل پاییز 71 تا 99 درصد و در فصل زمستان 31 تا 92 درصد از فراوانی زئوپلانکتون ها را پاروپایان در مناطق مختلف تشکیل می دادند. در فصل تابستان علاوه بر پاروپایان لارو دو کفه ایها (Lamellibranchiata) نیز در شکل گیری جمعیت منطقه غربی حوضه جنوبی دریای خزر تاثیر داشت ولی در فصل پاییز بیش از 70 درصد جمعیت زئوپلانکتون تحت تاثیر جمعیت پاروپایان بوده است. جمعیت زئوپلانکتون در فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب بین 4081 تا 20143، 6574 تا 7812،10850  تا 34406 و 4510 تا 20576 عدد در متر مکعب نوسان داشت. بیشترین زی توده زئوپلانکتون در فصل تابستان در نواحی ساحلی بیش از 200 میلی گرم در متر مکعب بوده است.

در این بررسی نمونه های Mnemiopsis leidyi، از پاییز 1382 تا زمستان 1383 بصورت فصلی در 11 ایستگاه واقع در چهارخط مطالعاتی بندرانزلی، خزرآباد، ترکمن و خلیج گرگان توسط تور مخصوص METU net و با چشمه 500 میکرون برداشت شد. بیشترین فراوانی غذایی را زئوپلانکتون Acartia (مراحل مختلف) از راسته کوپه پودا (66 درصد) و لارو دو کفه ای Lamellibranchia (13 درصد) داشتند، سایر زئوپلانکتونها نظیر Tintinnopsis، Balanus، Rotatoria و Podon polyphemoides با درصد کمتری در دستگاه گوارش شانه دار مشاهده شد. Acartia حداکثر فراوانی غذایی را در معده شانه دار در اعماق، فصول و مناطق مختلف دریا نشان داد. بیشترین زئوپلانکتون یافت شده در معده شانه دار در مرحله لاروی Acartia و نوزاد دو کفه ای Lamellibranchia با فراوانی 44 و 32 درصد بود. در مرحله جوانی و بالغ بیشترین فراوانی طعمه در معده شانه دار، Acatria بترتیب با میزان 67.5 درصد و 66 درصد بوده است. این بررسی نشان داد، غذای اصلی شانه دار از راسته Copepoda بوده است. احتمالا نحوه تغذیه شانه دار یکی از عوامل مهم در کاهش جمعیت زئوپلانکتون می باشد.

این بررسی در سال 1389 در 4 فصل سال با کشتی گیلان توسط تور مخروطی زئوپلانکتون 100 میکرون و به صورت کشش عمودی، در ایستگاه های مختلف و اعماق 5، 10، 20، 50 و 100 متر انجام شد. در این بررسی جمعیت زئوپلانکتون از 16 گونه تشکیل شده که از گروه هولوپلانکتون 4 گونه ازCopepoda ،4 گونه ازRotatoria ، 2 گونه از Protozoa و 4 گونه از Cladocera بوده است. دو گونه نوزاد و لارو sp Balanus و لارو دو کفه ای ها نیز در گروه مروپلانکتون قرار داشتند. نتایج سالیانه نشان می دهند که بیشترین میزان تراکم زوپلانکتون در بهار 5477±5815 (انحراف معیار ± میانگین) عدد در مترمکعب و زی توده 64.58±124.61 میلی گرم در مترمکعب در فصل زمستان (تحت تاثیرRotatoria )بوده است. تراکم Copepoda در تابستان به بیشترین میانگین تراکم 2830±2342 عدد در مترمکعب و زی توده 22.52±21.78 میلی گرم در مترمکعب رسید و از پاییز تراکم به تدریج کاهش داشتCladocera . در بهار بیشترین میانگین تراکم 115±142 نمونه در مترمکعب را داشته و به تدریج تراکم آن کاهش داشتProtozoa . از نظر فراوانی و زی توده کمترین میزان جمعیت زئوپلانکتون دریای خزررا تشکیل دادند. در فصل بهار جمعیت زئوپلانکتون تحت تاثیر مروپلانکتون Cirripedia و Lamellibranchiate larvae نیز قرار داشته است و در فصل زمستان Rotatoria به بیشترین میانگین تراکم 2604±5876 عدد در مترمکعب و زی توده 50.71±115.33 میلی-گرم در مترمکعب رسید و سهم بیشتری در جمعیت زئوپلانکتون داشتند. به طور کلی در همه فصول یک روند کاهشی از ایستگاه های با عمق 5 متر به سمت اعماق مشاهده می شود. در بهار 75 درصد جمعیت زئوپلانکتون در ایستگاه های با عمق 5 تا 20 متر و 25 درصد در ایستگاه های 50 و 100 متر، در تابستان 74 درصد جمعیت زئوپلانکتون در ایستگاه های با عمق 5 تا 20 متر و 26 درصد در ایستگاه های 50 و 100 متر، در پاییز 73 درصد جمعیت زئوپلانکتون در ایستگاه های با عمق 5 تا 20 متر و 27 درصد در ایستگاه های 50 و 100 متر و در زمستان 85 درصد جمعیت زئوپلانکتون در ایستگاه های با عمق 5 تا 20 متر و 15 درصد در ایستگاه های 50 و100 متر وجود داشته اند.

تالاب ها از اکوسیستم های پرتولید جهان هستند. از موجودات مهم در تالاب ها زئوپلانکتون ها هستند که غذای زنده مغذی برای لارو ماهی به شمار می آیند. ارزش غذایی زثوپلانکتون ها در دریاچه ها بر اساس ترکیب گونه ای، ساختار جمعیتی و خصوصیات فیزیک و شیمیایی آب در فصول گوناگون سال تغییر می نماید. هدف از این مطالعه؛ اندازه گیری ترکیب اسیدهای آمینه زثوپلانکتون های آب شیرین در تالاب حنا در طی 4 فصل بود. نمونه برداری در اواسط هر فصل بوسیله تورکشی عمودی با استفاده از تور پلانکتونگیری (چشمه 140 میکرون، قطر 25 سانتی متر) از تابستان 1386 تا بهار 1387 انجام شد. سخت پوستان زثوپلانکتونی غالب در تالاب حنا شامل آنتن منشعب ها (3 گونه از جنس Daphnia و از جنس های Moina و Ceriodaphnia وBosmina هر کدام یک گونه) و پاروپایان (شامل جنس های Microcyclops،Acanthocyclops ،Allocyclops ،Macrocyclops ، Metacyclops و Cyclops) بودند. نتایج نشان داد که میانگین اسیدهای آمینه ضروری در بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب برابر 28.7، 31.0، 31.6 و 34.5 درصد و میانگین اسیدهای آمینه غیرضروری به ترتیب برابر 71.3، 69.0، 68.4 و 67.0 درصد از کل اسیدهای آمینه می باشد. بالاترین میانگین مقدار اسیدهای آمینه ضروری در طی دوره مطالعه مربوط به آرژنین 8.9، 10.7، 4.1، 5.5 درصد: ترئونین 6.4، 4.9، 6.2، 7.0 درصد: تیروزین 4.6، 4.7، 4.1، 3.3 درصد و متیونین 2.4، 2.2، 1.6، 4.1 درصد به ترتیب در بهار، تابستان، پاییز و زمستان بود. از سوی دیگر، گلوتامیک 21.4، 18.9، 18.3، 18.7 درصد: آلانین 16.9، 15.6، 14.8، 12.8 درصد و آسپارتیک 12.3، 13.0، 12.1، 11.3 درصد ترتیب در بهار، تابستان، پاییز و زمستان بالاترین مقادیر را در مقایسه با دیگر اسیدهای آمینه غیرضروری داشتند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ترکیب اسیدهای آمینه زئوپلانکتون های جمع آوری شده از تالاب حنا در فصول مختلف سال تغییر می نماید.

در این بررسی 3 استخر خاکی (دو هکتاری) پرورش بچه ماهیان خاویاری به طور تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. دو استخر از سه استخر آزمایشی آبگیری و طی دوره پرورش، کود آلی (16 تن) و غذای زنده (40 کیلوگرم دافنی) به آنها اضافه شد. کل دوره پرورش 35 روز بود. در هر استخر در هر دوره پرورش بررسی های فیزیکی و شیمیایی آب و فراوانی زئوپلانکتون و کفزیان اندازه گیری شدند. شاخص های دستگاه گوارش، سرعت رشد روزانه و ضریب چاقی ماهیان از دیگر عواملی بودند که برای بدست آوردن بازدهی تولید بررسی شدند. براساس یافته های آماری، اختلاف معنی داری بین عوامل فیزیکی آب 3 استخر مشاهده نگردید. در بررسی عوامل شیمیایی آب تنها عامل نیتریت دارای اختلاف معنی داری بود. عمده تولیدات زئوپلانکتونی را انواع مختلفی از دافنی (Daphnia magna, Daphnia pulex)، سیکلوپس و ناپلیوس آن تشکیل دادند. حداقل و حداکثر میانگین بیوماس زئوپلانکتونی در استخرهایی که کوددهی و غذادهی شده بودند بترتیب 0.018 تا 91.74 گرم در متر مکعب اندازه گیری شد، اما از دیدگاه آماری در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری بین تولیدات استخرها مشاهده نشد. از لحاظ درصد فراوانی طعمه، گونه های Daphnia pulex و D. magna طعمه اصلی (Fp>50)، سیکلوپس و ناپلیوس آن طعمه فرعی (10<Fp<50) و Chironomus sp. و Tubifex sp. طعمه های اتفاقی (Fp=0) را تشکیل می دادند. برای بررسی شاخص های دستگاه گوارش 140 عدد بچه ماهی از 3 استخر در طول دوره پرورش مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که سرعت رشد روزانه و ضریب چاقی با افزایش وزن و طول ماهی کاهش می یابد، اما از نظر آماری اختلاف معنی داری مشاهده نشده است.

یکی از دلایل عملکرد ضعیف فیلترها ناشی از شستشوی معکوس آنهاست. این پژوهش با هدف ارزیابی فرایند فیلتراسیون و عملکرد فیلترهای شنی تصفیه خانه آب اصفهان پس از شستشوی معکوس و با بررسی کدورت و شمارش زئوپلانکتون ها انجام شد. مدت زمان این بررسی چهار ماه بود و در فیلترهای شنی فاز 1 و 2 تصفیه خانه انجام شد. به منظور بررسی عملکرد پس از فیلتراسیون، میزان کدورت و شمارش میکروسکوپی بررسی شد. میانگین تغییرات کدورت و شمارش زئوپلانکتون های نماتد و روتیفر در زمان های مختلف بعد از شستشوی معکوس مورد بررسی قرار گرفت. نقطه شکست کدورت و کاهش زئوپلانکتون ها بعد از زمان 15 تا 20 دقیقه شستشوی معکوس رخ داد. تعداد نماتدها و روتیفرها در فاز 1 تا زمان 10 دقیقه، به ترتیب 13 و 12 عدد در لیتر افزایش یافت و در زمان 20 دقیقه، به ترتیب به 7 و 9 عدد کاهش پیدا کرد. در فاز 2 نیز در زمان 20 دقیقه تعداد نماتدها و روتیفرها به ترتیب به 8 و 6 عدد در لیتر کاهش یافت. این تغییرات بر اساس آزمون t معنی دار بود (p<0. 001). کدورت آب خروجی فیلترها نیز بعد از زمان 15 تا 20 دقیقه به کمتر ازNTU 2/0 رسید. برای محدود شدن تعداد ذرات معلق و ارگانیسم ها در آب خروجی بهتر است فیلتر 20 دقیقه بعد از شستشوی معکوس در مدار قرار گیرد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی و شناسایی گونه های زئوپلانکتونی انتقال یافته از آب توازن به منطقه بندر امام خمینی (ره) صورت گرفته است. نمونه برداری در زمستان 1393 و تابستان 1394 از 12 کشتی تجاری حامل سنگ آهن، کاندنسیت و آهن آلات از مسیرهای آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی در دو فصل انجام گرفت. برای نمونه برداری از هر ایستگاه سه نمونه 50 لیتری توسط تور زئوپلانکتون گیری 100 میکرون فیلتر گردید و با فرمالین 5 درصد تثبیت شد. نمونه ها توسط میکروسکوپ و با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر شناسایی شد. با توجه به نتایج به دست آمده در دو فصل تابستان و زمستان، مجموعا 9 خانواده و 18 جنس زئوپلانکتون از مسیر آمریکای جنوبی شناسایی گردید که بیشترین فراوانی در این مسیر مربوط به خانواده Paracalanidae با درصد فراوانی 35 بود و در مسیر آسیای جنوب شرقی 18 خانواده و 30 جنس زئوپلانکتون شناسایی گردید که بیشترین فراوانی مربوط به خانواده های Cyclonidae و Sididae با درصد فراوانی به ترتیب 9 و 8 شناسایی شد که در مقایسه با گزارش های داخلی و خارجی مربوط به منطقه مشخص گردید که هیچ کدام از گروه ها در منطقه به عنوان گونه مهاجم محسوب نمی شوند.

مطالعات پلانکتونی در طرح جامع هیدرولوژی و هیدروبیولوژی رودخانه حویق که در غرب گیلان قرار گرفته طی سال های 1380 تا 1381 نشان داد پلانکتون های این رودخانه در مجموع از فراوانی و تنوع کمی برخوردار می باشند.در مطالعات فیتوپلانکتونی این رودخانه 4 شاخه و 21 جنس شناسایی گردید. فراوان ترین جنس ها در این رودخانه متعلق به شاخه Bacillariophyta بوده که مهمترین آنها عبارت از Nitzschia, Diatoma, Cocconeis, Navicula و Cymbella می باشند. این شاخه 95.7 درصد جمعیت فیتوپلانکتونی را دارا بوده که در طول سال در این رودخانه مشاهده می گردند. شاخه Chlorophyta در رتبه دوم قرار دارد و مهمترین جنس های آن عبارت از: Crucigenia, Ankistrodesmus و Scenedesmus بودند. این شاخه 2.2 درصد فراوانی سالانه فیتوپلانکتونی را شامل می شد. سیانوفیتا با جنس Oscillatoria و اوگلنوفیتا با جنس Euglena در این بررسی فراوانی کمی را بخود اختصاص دادند.نتایج مطالعات نشان داد که این رودخانه از نظر زئوپلانکتونی نیز بسیار فقیر و اکثرا محدود به گونه های ثابت و چسبنده از شاخه های Rhizopoda و Rotatoria می باشد. در مطالعات زئوپلانکتونی 6 شاخه و 12 جنس شناسایی گردید، که بیشترین تنوع فراوانی مربوط به شاخه ریزوپودا با جنس های Arcella, Difflugia, Cyphoderia و Euglypha بود. این شاخه 64 درصد جمعیت زئوپلانکتونی این رودخانه را تشکیل می دهد. شاخه روتاتوریا با 14 درصد جمعیت و جنس های غالب Keratella, Cephalodella, Lecane و Rotaria در مرتبه بعدی قرار دارد. شاخه های Ciliata, Arthropoda, Nematoda و Tardigrada از فراوانی کمی در طول بررسی برخوردار بودند.