رده های سلولی xrs-5 و xrs-7 تخمدان همسترچینی (CHO) از موتانت های حساس به تشعشع هستند. این سلول ها دارای نقصی در اتصال پارگی های دو رشته DNA بوده، تغییراتی در ساختمان کروموزوم و موفولوژی هسته ای نشان می دهند. سلول های irs1 نیز از موتانت های حساس به تشعشع سلول های V79 همسترچینی بوده، به عوامل فیزیکی و شیمیایی ژنوتوکسیک حساسیت بیش از حد نشان می دهند. رابطه بین حساسیت پرتوی و میزان تراکم کروموزومی در سلول های حساس به تشعشع (xrs5، xrs7 و irs1) و سلول های مادری (CHOK1, V79) با اندازه گیری طول و ضخامت بزرگ ترین کروموزوم ساب متاسانتریک (شماره 2) این سلول ها مورد بررسی قرار گرفت. سلول ها در محیط کشت MEM نگهداری و پس از تیمار با کلسمید به روش استاندارد متافاز تهیه شد. لام ها پس از خشک شدن در دمای اتاق به مدت 24 ساعت، بر روی سطح داغ ºC54 قرار داده، سپس با رنگ فلوئورسانس Dapi رنگ آمیزی شدند. متافازها در سیستم رایانه ای Smart Capture و IPLab بررسی و کروموزوم ها اندازه گیری شد. نتایج مبین تفاوت معنادار بین اندازه طول، ضخامت و نسبت ضخامت به طول کروموزوم های xrs-5 و xrs-7 با سلول های مادری CHO-K1 است (P<0.001). کروموزوم های سلول های xrs-5 کوتاه تر و تراکم آن ها بیش تر از سلول های CHO-K1 و xrs-7 مشاهده گردید. برعکس در سلول های irs1 تراکم کروموزومی کم تری مشاهده شد و طول کروموزوم ها بیش تر از سلول های مادری V79 و V79-4 بود که این تفاوت از نظر آماری بسیار معنادار است (P<0.001). این نتایج مبین آن است که احتمالا سلول های موتانت حساس به پرتو و سلول های مادری از نظر سازماندهی هسته ای DNA و تراکم کروموزومی با یکدیگر متفاوتند؛ لکن تراکم کروموزوم احتمالا از عوامل موثر در حساسیت پرتوی سلول ها نیست و ممکن است ناشی از تغییراتی در فسفریلاسیون پروتیین های کروماتین باشد.

القای جهش، روشی مناسب برای افزایش تنوع ژنتیکی است. در این پژوهش برخی صفت های ریخت شناختی 33 رده ی جهش یافته ی نسل 3 M گیاه دارویی بالنگوی شیرازی مشتق شده از پرتودهی گامای بذرها در دزهای 50، 100، 150، 250، 350، 450 و 700 گری به همراه شاهد در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. صفت های مطالعه شده عبارتند از: طول زمانی (روز) تا رسیدن، ارتفاع بوته، تعداد شاخه ی جانبی، طول گل آذین، تعداد چرخه ی گل در بوته، شاخه ی اصلی و شاخه ی جانبی، تعداد فندقه در چرخه ی گل و بوته، تعداد دانه در فندقه، عملکرد دانه، عملکرد زیست-شناختی، وزن 100 دانه و شاخص برداشت. بین رده های جهش یافته از لحاظ تمامی صفت ها به جز تعداد فندقه در چرخه ی گل اختلاف معنی دار وجود داشت. رده های جهش یافته ی شماره ی 11 که از تیمار با دز 700 گری به دست آمده بود، بالاترین طول گل آذین، تعداد چرخه ی گل در بوته، تعداد فندقه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد زیست شناختی را دارا بود. داده های تجزیه ی خوشه ای براساس مربع فاصله ی اقلیدوسی و روش وارد، ردیف های جهش یافته را در چهار گروه قرار داد که در آن ردیف جهش یافته ی 11 به تنهایی در یک گروه قرار داشت.

در این تحقیق 22 لاین جهش یافته کلزا و والدین آنها به همراه سه رقم رایج در چهار منطقه کرج، مشهد، کرمانشاه و اصفهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 94-95 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر وجود تفاوت معنی دار ژنوتیپ ها از لحاظ صفات تعداد روز تا شروع و خاتمه گلدهی، طول دوره گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی و عملکرد روغن بود. همچنین صفات مورد بررسی تحت تأثیر معنی دار محیط قرار گرفتند. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در مناطق کرج، مشهد، کرمانشاه و اصفهان به ترتیب 3025، 4096، 5111 و2906 کیلوگرم در هکتار تعیین گردید. ژنوتیپ های Z-800-3، Z-900-8 و T-900-5 به ترتیب با میانگین تعداد 245، 244، 245 روز تا رسیدگی در زمره ژنوتیپ های زودرس قرار داشتند. افزون بر این لاین Z-900-8با تولید 4342 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین میزان عملکرد دانه را در بین جهش یافته های رقم زرفام در چهار مکان به خود اختصاص داد. در بین جهش یافته های طلایه بیشترین عملکرد دانه درلاین های T-800-6 با عملکرد 4102 کیلوگرم دانه در هکتار مشاهده شد. در بین جهش یافته های رقم اکسپرس بیشترین عملکرد در لاین Exp-800-1 با تولید 4083 کیلوگرم نسبت به رقم مادری به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس مرکب و رتبه بندی عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ Z-900-8 با متوسط 4342 کیلوگرم دانه در هکتار و کمترین میانگین رتبه معادل 7/5 و واریانس رتبه 5/7 به عنوان رقم سازگار مناسب برای کشت در مناطق سرد می باشد.

سابقه و هدف برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکی عامل محدود کننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می تواند روشی موثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم آب باشد. القای جهش شیوه ای مناسب در افزایش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی است. تحقیق حاضر به منظور شناسایی و گروه بندی لاین های جهش یافته برنج متحمل و حساس به تنش خشکی انجام شد. مواد و روش ها لاین های والدی از نسل نهم حاصل از تلاقی ارقام اهلمی طارم (نسبتا حساس به خشکی) و سپیدرود (نسبتا متحمل به خشکی) به دست آمد. در سال 1394 به منظور بهبود تنوع ژنتیکی در تحمل به خشکی پرتوتابی با پرتو گاما (250 گری) بر روی 300 لاین نسل نهم در پژوهشکده کشاورزی هسته ای کرج صورت پذیرفت. با انجام غربال اولیه در نسل M1 بر مبنای صفات مهم زراعی و اصلاحی، 96 لاین جهش یافته انتخاب شدند. آزمایش حاضر با 96 لاین جهش یافته برنج (M2) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. با استفاده از عملکرد هر ژنوتیپ و میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط تنش و بدون تنش، شاخص های تحمل به تنش خشکی محاسبه شد. شاخص-های مورد مطالعه شامل SNPI, SPI, SSPI, RDY, RDI, K2STI, K1STI, DI, ATI, STI, SSI, YI, YSI, HM, GMP, MP, TOL بودند. برای تعیین بهترین شاخص های شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول در شرایط متفاوت رطوبتی، از همبستگی شاخص ها با عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش استفاده شد. برای شناسایی ارتباط شاخص ها از تجزیه های چند متغیره شامل تجزیه به مولفه های اصلی، تجزیه خوشه ای و تجزیه تابع تشخیص استفاده شد. برای تعیین تعداد گروه معنی دار در تجزیه خوشه ای و محل برش دندروگرام از تابع تشخیص استفاده شد. جهت انتخاب بهترین ژنوتیپ ها و شاخص های تعیین ژنوتیپ های متحمل و حساس به تنش خشکی بای پلات ترسیم شد. یافته ها نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که GMP، HM، STI، MP و RDY برای شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا در هر دو شرایط غرقاب و تنش خشکی مناسب هستند. با بررسی توام همبستگی شاخص ها با عملکرد دانه (شرایط تنش و بدون تنش) و ضریب تغییرات آن ها مشخص می گردد، شاخص STI به علت دارا بودن همبستگی قابل توجه در هر دو محیط و مقدار ضریب تغییرات بالا به عنوان شاخصی که بیشترین تنوع را در شرایط متفاوت رطوبتی توجیه می کند، می توان معرفی کرد. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که سه مولفه اصلی و مستقل 93/99 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. مولفه های اول، دوم و سوم با دارا بودن 47/84، 12/14 و 33/1 درصد از واریانس کل به ترتیب به حساسیت به تنش خشکی، مقاومت به تنش خشکی و پتانسیل عملکرد نامگذاری گردید. تجزیه خوشه ای با روش WARD و فاصله اقلیدوسی منجر به گروه بندی لاین های جهش یافته برنج شد. تجزیه تابع تشخیص نشان داد که چهار گروه معنی دار در تجزیه خوشه ای وجود دارد. گروه های اول تا چهارم به ترتیب دارای 7، 25، 17 و 47 ژنوتیپ بودند. ژنوتیپ های خوشه های اول و سوم به ترتیب به عنوان متحمل و حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. نتیجه گیری ژنوتیپ شماره 94 به عنوان بهترین لاین جهش یافته از لحاظ عملکرد و تحمل به تنش خشکی در بین منابع گیاهی موجود در پژوهش حاضر انتخاب شد. بای پلات بر اساس دو مولفه اول، شاخص های SNPI و SSPI را به ترتیب به عنوان معیارهای شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس به تنش خشکی معرفی کرد.

زمینه: رادیوتراپی یکی از روش های درمان سرطان است. اگرچه مقاومت به اشعه و ایجاد سمیت در سلول های نرمال استفاده از رادیوتراپی را در بعضی موقعیت های آناتومیکالی خاص محدود می کند، با این حال همراه با رادیوتراپی استفاده از موادی که حساسیت به اشعه را بر سلول های سرطانی افزایش داده و در عین حال سمیت سلولی بر سلول های نرمال نداشته باشند، می تواند مفید باشد. هدف: هدف این مطالعه بررسی اثر حساس کنندگی پرتویی تولمتین در درمان رادیوتراپی بر روی سلول سرطان کلون انسانی HT-29 بود. روش ها: در این مطالعه، سلول های سرطان کلون انسانی HT-29 در گروه های مختلف تحت تابش 4 گری اشعه ایکس و داروی تولمتین (با غلظت های 75، 100 و 150 میکرومولار) قرار گرفتند و با روش ارزیابی میکرونوکلئوس و شاخص تقسیم هسته ای، با یکدیگر و با گروه کنترل مقایسه شدند. اثر سیتوتوکسیسیته با شاخص تقسیم هسته ای و ژنوتوکسیسیته سلول ها با روش ارزیابی تعداد میکرونوکلئوس ها مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: در گروه دریافت کننده اشعه، تعداد میکرونوکلئوس ها در مقایسه با گروه کنترل به صورت معناداری افزایش پیدا کرد. در گروه دریافت کننده تولمتین با غلظت 75 و 100 میکرو مولار نیز همچنین تعداد میکرونوکلئوس ها در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافت. در کلیه گروه های تیمار شده با تولمتین که اشعه نیز دریافت کرده اند افزایش معنی داری در تعداد میکرونوکلئوس ها مشاهده شد که این افزایش در غلظت های 100 و 150 میکرومولار محسوس تر بود. در همین حال تولمتین در غلظت های مورد مطالعه در شاخص تقسیم هسته ای تغییری ایجاد نکرد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که تولمتین دارای اثر حساس کنندگی پرتوی بر سلول های سزطان کولون انسانی HT-29 است که این اثر به غلظت تولمتین وابسته است. علاوه بر آن تولمتین واجد اثر سیتوتوکسیسیته بر رده سلولی مذکور نیست.

مجموعه ای از 18 ژنوتیپ برنج شامل 14 لاین موتانت M5 و چهار رقم والدینی آنها تحت تنش خشکی در مرحله زایشی و بدون تنش در دو آزمایش جداگانه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت در سال زراعی 94-1393 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر خشکی، ژنوتیپ و اثرمتقابل دو فاکتور بر صفات عملکرد دانه، ارتفاع بوته، مساحت برگ پرچم، تعداد پنجه و درصد باروری دانه معنی دار بود. تنش خشکی در مرحله زایشی باعث کاهش عملکرد دانه (47/59%)، درصد باروری دانه (08/19%)، ارتفاع بوته (35/9%)، مساحت برگ پرچم (59/8%) و طول خوشه (61/1%) شد. شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) به عنوان شاخص های برتر بودند و از آنها برای معرفی ژنوتیپ های مقاوم و یا متحمل به تنش خشکی و با عملکرد بالا در شرایط دارای تنش خشکی و بدون تنش استفاده شد. با توجه به شاخص های مذکور، ژنوتیپ های 1، 2، 3، 4 و 5 (لاین های موتانت M5 از رقم طارم محلی) و (لاین موتانت M5 از رقم هاشمی) متحمل به تنش خشکی و ژنوتیپ های 14 (لاین موتانت از رقم خزر)، 15 (هاشمی)، 16 (خزر) و 17 (طارم) حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. بنابراین موتاسیون سبب ایجاد تحمل به تنش خشکی در نتاج شده است و لذا می توان از لاین های فوق در پروژه های معرفی ارقام مقاوم یا متحمل به خشکی استفاده نمود.