کاربرد «حلم» به عنوان صفت مشترک خدا و انسان در قرآن کریم و عدم کاربرد صفت «کظم غیظ» در مورد خدای متعال حکایت از یک تفاوت معنایی در این دو واژه، به ویژه در مورد خدا دارد؛ چنین تفاوتی می تواند پای مسئله تفاوت های معنایی این دو واژه را در قرآن و به ویژه در نسبت با حضرت باری تعالی به میان آورد. واژه «حلم» و «کظم غیظ» در یک معنای عام بیانگر حالت بازدارندگی و حبس در واجد این صفات است اما کاربرد صفت حلم در مورد انسان و خدا به شکل مشترک است و «کظم غیظ» به عنوان یک صفت خاص انسانی است. از مهم ترین منابعی که می تواند ما را به فهم دقیق تر معنای این دو واژه و تفاوت های آن نائل سازد، مطالعه تفسیری و بهره مندی از منابع تفسیری است، این منابع نشان می دهد واژه «حلم» و «کظم غیظ» امکان تحقق در ذات باری تعالی ندارد.

در این مقاله، در پی آنیم تا دریابیم که آیا جان اشتاین بک که در زمان اوج فعالیت های فمینیسم در غرب می زیسته است، تحت تاثیر این فعالیت ها قرار گرفته است و کمکی در جهت پیش برد این جریان انجام داده است یا خیر؛ تا با مطالعه نتایج حاصل از بررسی رمان خوشه های خشم و بررسی تاریخچه فمینیسم در غرب دریابیم جنبش زنان در پی رسیدن به چه چیزی بوده است و چه کسانی در پیش برد این جریان، کمک کرده اند. برای یافتن پاسخی برای این پرسش ها، از دیدگاه های زبان شناختی استفاده نموده ایم. در زبان شناسی اعتقاد بر این است که نویسنده، بر اساس معرفت زمینه ای که دارد، از ساخت های خاص، واژگان و اصطلاحات خاصی در گفتار یا نوشتار خویش استفاده می کند که با بررسی نوشتار یا گفتار وی و استخراج این واژگان و ساخت های گفتمان مدار، می توان به معرفت زمینه ای وی که بیان گر تجربه های قبلی، وضعیت اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی وی می باشد دست یابیم. بر این اساس، در این مقاله، پس از بررسی واژگان و ساخت های مورد استفاده در این رمان، به این نتیجه رسیدیم که جان اشتاین بک نیز از نویسندگان روشن فکری بوده است که در جهت برقراری عدالت در جامعه می کوشیده است و در رمان خویش، سعی در نشان دادن توانایی های زنان و جایگاه ناعادلانه آنان در جامعه دارد. هم چنین پس از بررسی تاریخچه فمینیسم و بررسی تصویر تمام نمای آن که در رمان خوشه های خشم منعکس شده است به این نتیجه رسیدیم که جنبش زنان، نه تنها در پی رساندن زنان به حقوق خویش می باشد، بلکه در پی این بوده است که عدالت اجتماعی در جامعه حکم فرما باشد و از این رو، نه تنها زنان در جبهه فمینیسم می کوشیدند، بلکه طبقه کارگر، مردان، نویسندگان و هر انسان روشن فکری که در پی برقراری عدالت در جامعه بوده است، در راستای تحقق آن تلاش می کرده است.

از نکات ارزشمند شاهنامه فردوسی استفاده به جا و مناسب از دو واژه مهر و کین است، کاربرد این دو واژه به قدری زیبا در لابلای داستان های شاهنامه جلوه گر شده که شاید بتوان گفت فردوسی تحت تاثیر دو واژه قهر و لطف از صفات الهی بوده و گویا با توجه به ماهیت داستان ها، قهر و لطف به کین و مهر در شاهنامه تبدیل گردیده و تقابل آن دو، مورد عنایت این شخصیت بزرگ حماسه سرا قرار گرفته است.در این مقاله تلاش می شود همبری و برابری مهر و کین و تناسب بین آن دو در شاهنامه مطالعه و تجزیه و تحلیل گردد، و درصورت لزوم تاثر فردوسی از آیات قرآن مجید و روایات و احادیث در کار برد این دو واژه بیان شود.

رمان به عنوان ژانر ادبی مدرن معمولا تجلی سیر شخصیت اصلی اثر از نابالغی به بلوغ تلقی می شود. شخصیت اصلی رمان که در ابتدا فرد ساده ای است که در مقابله با پیچیدگی های زندگی ناتوان است به تدریج فهم و ادراک حاصل می کند تا متعاقبا به شکلی درخور عمل کند. عموما در نقد ادبی و نقد زبانشناختی ادبیات اتفاق نظر وجود دارد که شناخت شخصیت می بایست با توجه به عناصر متن رمان صورت گیرد (برای مثال ر.ک. فاولر 1977 و 1996، پک و کویل 2002). در این مقاله، زبان تام جود یعنی شخصیت اصلی رمان خوشه های خشم جان استاین بک تجزیه و تحلیل می شود تا روشن شود که چگونه وی از یک کارگر مزرعه سهل انگار جوان به مصلح اجتماعی آینده نگر بدل می شود. به دلیل رویکرد زبانشناختی به مطالعه ادبیات در این مقاله، زبانشناسی نقشگرای هلیدی چارچوب تحلیل بوده است. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند در تدریس زبان انگلیسی از طریق ادبیات مفید باشد.

چالش های اقتصادی همیشه بستر مناسب برای ایجاد تغییر و تحولات اجتماعی بوده است. در این میان نویسندگانی که خود را جزیی از مردم و حرکت های اجتماعی می دانند، با ثبت و گاهی اوقات نقد این تحولات، رسالت و هویت اجتماعی خود را حفظ می کنند. نکته قابل توجه در بررسی رابطه بین ادبیات و جامعه وجود تشابهاتی است که در آن نویسندگان مختلف با ملیت های متفاوت نگرش ادبی مشابهی به بعضی از این تحولات اجتماعی نشان داده اند. برای مثال انقلاب سفید و اصلاحات اراضی در ایران و پیامدهای نافرجام آن از چشم تیزبین محمود دولت آبادی رمان نویس معاصر ایرانی پنهان نمانده و در رمان جای خالی سلوچ تصویری واقع گرایانه از پیامدهای پنهان از چشم این تحول سیاسی - اقتصادی ارائه نموده است. در سوی دیگر جان اشتاین بک نویسنده شهیر آمریکایی و برنده جایزه نوبل ادبی در دوره ای حساس از تاریخ آمریکا به نام دوره رکود بزرگ رمانی به نام خوشه های خشم را به نگارش درآورده که جاودانه ترین ثبت ادبی از این واقعه سیاسی - اجتماعی به شمار می رود. تشابهات سیاسی، اجتماعی و بیشتر از همه اقتصادی این دو واقعه، دوره رکود بزرگ و انقلاب سفید، بر وجود ناخودآگاه جمعی برای نگارش رمان های اجتماعی نزد بزرگان ادبیات کشورهای مختلف صحه می گذارد. در این مقاله سعی شده با بررسی اجمالی وجوه مشترک اجتماعی و سیاسی این دو واقعه تشابهات سبکی و درونمایه ای در دو رمان جای خالی سلوچ و خوشه های خشم با استفاده از شیوه نقد مارکسیستی مورد کنکاش و برسی قرار گیرد. در این تحقیق همچنین، درونمایه های مشترک، شباهت شخصیت ها در سطوح مختلف اجتماعی و تاثیر تحولات بر تغییر ساختار اجتماعی حاکم بر جامعه مورد نقد و بررسی قرار گرفته تا رویکرد یکسان نویسندگان به یک واقعه اجتماعی و نقش ادبیات در بستر این رخدادها در دو فرهنگ متفاوت نشان داده شود.

قرآن کریم در آیه 133 سوره آل عمران، به توصیف بهشتی می پردازد که از آنِ متقین است و آنگاه در آیه 134 به تبیین ویژگی های ایشان می پردازد. «کظم غیظ» یکی از این اوصاف است که از منظر مفسرین در خصوص کسانی به کار می رود که با آن که قادر به بروز خشم و عقوبت شخص مقصر هستند، خشم خود را فرو می خورند. ارتباط اوصاف برشمرده و عبارت «محسنین» در پایان آیه، برخی مفسران را بر آن داشته تا از طریق ارتباطی ساختاری، به تفسیر سیاق آیه بپردازند. از منظر آنان احسان به غیر، یا به گونه نفع رساندن به دیگران یا دفع ضرر از ایشان بروز می یابد. عبارت «الَّذِینَ یُنْ فِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاء» مصداقی از گونه اول احسان است و مقصود از عبارت «وَ الْ کَاظِمِینَ الْ غَیْ ظ» دفع ضرر از دیگران در دنیا و مراد از «وَ الْ عافِینَ عَنِ النَّاسِ» دفع ضرر از دیگران در آخرت است، به این ترتیب وجه مشترک این سه عبارت را مراتبی از احسان می دانند. از همین رو قرآن پاداش این سه عمل را با عبارت «وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْ مُحْ سِنِین» بیان می کند.