وقتی دولت جدیدی ظهور می یابد، آن دولت بر اساس اصل «جانشینی دولت ها» متعهد به مفاد دولت سلف خود نیست زیرا بر اساس یک اصل موسوم به «ولادت مطهر» یک دولت جدید که طرف یک معاهده نبوده را نمی توان طرف اصلی دانست. با متلاشی شدن دولت پهناور شوروی، دولت های تازه استقلال یافته زیادی از آن سر برآوردند که هر کدام در گوشه ای بدنبال منافع خود مشغول شدند. تا قبل از فروپاشی، شوروی یک دولت واحد بود که شریک ایران محسوب می شد و مساله تقسیم حاکمیت دریای خزر، بین جمهوری های ساحلی آن تا حد زیادی نادیده گرفته شده بود. هر چند که به طور رسمی، جمهوری هایی که اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل می دادند از غنائم خزر بر طبق اصل تقسیم از وسط بهره برداری می کردند و این عمل نیز از دهه هفتاد انجام می گرفت، اما مرز آبی دقیقی بین آن ها تعیین نشده بود. فروپاشی شوروی این مساله حل نشده را به موضوعی قابل بحث تبدیل کرد. جمهوری ها بلافاصله پس از استقلال، شروع به تقسیم دوفاکتو دریا نمودند. در مورد تعیین حدود مرزی دریاچه خزر، معاهدات 1921 و 1940 منعقد میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی سابق در طی سال ها، عملا خط فرضی میان بندر آستارا و بندر حسینقلی را مرز میان دو کشور تلقی نموده بودو پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی سابق و جانشینی کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، روسیه و قزاقستان در حاشیه دریای خزر، مساله تحدید حدود دریای خزر موضوع روز گردید و سوال اصلی در این مقاله این است که آیا چهار دولت جدیدی که در سواحل خزر پدیدار شدند، جانشین دولت شوروی محسوب می شدند یا نه. به بیان دیگر آیا حقوق بین الملل، جمهوری های تازه استقلال یافته را ملزم به پایبندی به معاهدات سابق ایران و شوروی می داند یا خیر؟ پاسخ این سوال محل اختلافات زیادی میان علمای حقوق بین الملل است، بر اساس اصل «جانشینی دولت ها» این مهم هم در مورد دولت های تازه استقلال یافته و هم در مورد دولت هایی که در اثر تجزیه یا ترکیب پدید می آیند صادق است. البته کنوانسیونی تحت عنوان «کنوانسیون وین راجع به جانشینی دولت ها در رابطه با معاهدات» در سال 1978 به تصویب رسید که بین دولت های جدیدالاستقلال و دولت های حاصل از تجزیه و ترکیب تفاوت نهاده بود.این کنوانسیون به دلیل عملکرد معکوس دولت ها و به وجود آمدن رویه ای بر خلاف آن، قوت خود را از دست داد و هم اکنون قاعده عدم تعهد دولت به تعهدات دولت سلف خود اعمال می شود؛ اما به تناسب موضوع وپیشینه باید اجماعی جهت همزیستی مسالمت آمیز و استفاده منصفانه با اتخاذ شیوه هایی دریای خزر با تعامل کشورها به محل صلح و دوستی و رفاه همدیگر تبدیل شود.