اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺳﻦ ﺑﺮگ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑﺮگ و اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ دﺳﺘﻲ (SPAD) در ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎی ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﺳﺎل 1386 در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣوﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺬر ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ واﻗﻊ در ﻛﻤﺎل ﺷﻬﺮ ﻛﺮج ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺮت ﻫﺎی دو ﺑﺎر ﺧﺮد ﺷﺪه در زﻣﺎن ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮح ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار اﺟﺮا ﺷﺪ. ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﻴﺶ ﻛﺎﺷﺖ از ﻣﻨﺒﻊ اوره در ﻣﻘﺎدﻳﺮ 120، 160، 200 و 240 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪ (ﺑﺪون ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮوژن) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ و ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮﻋﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ دﺳﺘﻲ (SPAD) در ﺑﺮگ ﻫﺎی ﺷﻤﺎره 5، 10 و 15 ﻃﻲ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪی ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﺑﺮگ در ﺑﻮﺗﻪ (3-6، 6-12، 12-15، 15-18 و 18-20 ﺑﺮﮔﻲ) ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪ. ﻫﻢ زﻣﺎن در ﺑﺮگ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد، ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑﺮگ ﺑﻪ روش ﻛﺠﻠﺪال و ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻫﺎی a،  bو ab اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﺸﺎن داد اﺛﺮ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮای اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﻣﻌﻨﻲ دار (P<0.01) ﺑﻮد. اﺛﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ (P<0.05) و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮگ (P<0.01) ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. اﺛﺮ اﺻﻠﻲ ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪه ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ (P<0.05) و اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪه ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. ﺗﺠﺰﻳﻪ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺑﺮای ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ در ﺑﺮگ ﻫﺎی ﺷﻤﺎره 5، 10 و 15 ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داری ﺑﻴﻦ ﻋﺪد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ و ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ در واﺣﺪ وزن ﺑﺮگ ﺷﻤﺎره 5 وﺟﻮد داﺷﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ در ﮔﻴﺎه ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ و ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮگ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺳﻦ ﺑﺮگ ﺑﻮده و ﺑﺮگ ﺷﻤﺎره ﭘﻨﺞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮگ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ و اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ 12-15 ﺑﺮﮔﻲ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪ.

اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ارزﻳﺎﺑﻲ اﺛﺮ ﺳﻄﻮح ﺷﻮری ﺑﺮ ﺻﻔﺎت ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬر و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻏﺮﺑﺎل ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ. در آزﻣﺎﻳﺶ اول 20 ﻻﻳﻦ و ﺟﻤﻌﻴﺖ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﺎﻫﺪ (آب ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 3 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ)، 16، 20 و 24 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮ ﺻﻔﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ، ﻃﻮل رﻳﺸﻪ ﭼﻪ و ﺳﺎﻗﻪ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار، ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪﻧﺪ. در آزﻣﺎﻳﺶ دوم ﻳﻚ ﻻﻳﻦ ﺣﺴﺎس و ﻳﻚ ﻻﻳﻦ ﻣﺘﺤﻤﻞ در دو ﻧﻮع ﭘﺮﻟﻴﺖ (رﻳﺰ و درﺷﺖ) در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ در ﻣﻌﺮض ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ 16 و 20 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻫﻢﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪﻧﺪ. در آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻮم ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ 19 ﻻﻳﻦ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در دو ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺎﻫﺪ و ﺷﻮری (16 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ) در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ و در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻜﺮار ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺳﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬر در ﺷﻮری ﻫﺎی 16 و 20 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد، ﺷﻮری 16 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺳﺘﺎﻧﻪ 50 درﺻﺪ ﺧﺴﺎرت، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻓﻨﻮﺗﻴﭙﻲ را در ﮔﻴﺎﻫﺎن داﺷﺖ. در ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺎت ﮔﻴﺎه ﭼﻪ ای، ﻃﻮل رﻳﺸﻪ ﭼﻪ و ﺗﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﻪ ﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻏﺮﺑﺎل اوﻟﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ژﻧﺘﻴﻜﻲ، ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ. در ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺸﺖ ﻣﺎﺳﻪ ای ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ 16 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ، ﻣﻴﺰان ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬر ﺗﺎ ﺣﺪود 35 درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ و ﺗﻌﺪاد ﮔﻴﺎﻫﺎن از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻪ 80 درﺻﺪ رﺳﻴﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻮری ﺣﺴﺎس اﺳﺖ، ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ وﺟﻮد دارد. در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﺶ ﺷﻮری 16 دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ، ﻣﻴﺰان ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ در ﺑﺴﺘﺮ ﭘﺮﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺎﺳﻪ و در ﭘﺮﻟﻴﺖ درﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﺮﻟﻴﺖ رﻳﺰ ﺑﻮد. در ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻻﻳﻦ ﻫﺎی Bp Karaj، 7219 P. 69، 7233 p.29، و هیبرید 7233p 29*MSc2 به عنوان متحمل و لاین های 436 Bigerm 9597 p. 12، OT-428، 8150 p.9، 191 و 7221 به عنوان نیمه متحمل تا حساس برای تحقیقات بعدی مشخص شدند.