حسن نیت به عنوان یکی از اصول بنیادین وکلی درحقوق بین المللی است. این اصل ازجمله مفاهیم چندلایه و پیچیدهای است که هم در دکترین، همواره مورد بحث بوده، و هم دررویه دیوان بین المللی دادگستری و سایر مراجع قضایی بین المللی به کرات مورد استناد قرارگرفته است. قضات دیوان نیز در نظرات جداگانه خود به مناسبت های مختلف، مفهوم حسن نیت را مورد بحث و استناد قرار داده اند. قضیه اوکراین علیه روسیه از جدید ترین دعاوی مطروحه در دیوان بین المللی دادگستری در رابطه با تفسیر و اجرای کنوانسیون منع نسل کشی می باشد. در این مقاله به روش تحلیلی-توصیفی و با استناد به منابع حقوقی و رای دیوان بین‎ المللی دادگستری ضمن تحلیل قضیه به بررسی جایگاه حسن نیت در رای صادره دیوان در این قضیه پرداخته شده و نتایج به دست آمده بیانگر آن است که دیوان بین المللی، با استناد به اصل حسن نیت در حل و فصل دعاوی بین المللی، نقش مؤثری در توسعه حقوق بین الملل داشته است.

مداخله نظامی روسیه در اوکراین یکی از جدی ترین بحران های بین المللی در روابط بین الملل از زمان پایان جنگ سرد محسوب می شود، زیرا تهدیدی برای یک منازعه در مقیاس بزرگ در اروپا، بین روسیه از یک سو و آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو از سوی دیگر است. این مقاله به طور خاص به بررسی ابعاد، عوامل تعیین کننده و ویژگی های سیاست آمریکا در قبال مداخله نظامی روسیه در اوکراین و پیامدهای آن برای ناتو می پردازد. رویکرد مقاله توصیفی - تحلیلی است و معتقد است سیاست آمریکا در قبال حمله روسیه به اوکراین چندوجهی است و شامل تلاش های دیپلماتیک، جلوگیری از تجاوز بیشتر، تحریم های اقتصادی، کمک نظامی به اوکراین و تقویت توان بازدارندگی و دفاعی ناتو در منطقه است. همچنین جنگ روسیه و اوکراین انسجام پیمان آتلانتیک شمالی را به شیوه ای بی سابقه احیا و منسجم تر از قبل کرد. این امر کشورهای اروپایی را به سمت تسلیحات بیشتر سوق داد و هزینه های نظامی اروپا را به میزان قابل توجهی افزایش داد و کشورهای بی طرف مانند فنلاند و سوئد را واداشت تا به طور رسمی برای پیوستن به ناتو درخواست دهند که به معنای تحولاتی است که به نفع روسیه نیست.

به رغم اهمیت ژئوپلیتیک اوکراین برای روسیه مخصوصاً بعد ژئوپلیتیک انرژی به دلیل خط لوله گاز عبوری از این کشور جهت انتقال گاز روسیه به اروپا، اما تمایلات غرب گرایانه اوکراین و بحران های گازی به وجود آمده در سال های مختلف باعث شده تا روسیه بکوشد با ایجاد تأسیسات نورد استریم علاوه بر ارائه گزینه جایگزین، از آن به عنوان ابزاری در مقابل اقدامات اوکراین استفاده کند. با توجه به این موضوع، سؤالی که مطرح می شود این است که نورد استریم چگونه می تواند به عنوان سلاحی علیه اوکراین به کار گرفته شود. در همین راستا این فرضیه مطرح می شود که روسیه با اعمال محرومیت ترانزیتی ناشی از جایگزینی خطوط لوله عبور با تأسیسات نورد استریم و به تبع آن تضعیف موقعیت اقتصادی و آسیب پذیری امنیتی خطوط لوله را به اهرم فشاری علیه اوکراین تبدیل کرده است. بررسی ها حاکی از آن است که نورد استریم با نادیده گرفتن اوکراین باعث محروم شدن این کشور از میلیاردها دلار درآمد ناشی از حق ترانزیت می گردد و همچنین باعث ازبین رفتن عامل بازدارنده راهبردی بزرگی می شود که همواره مانع تشدید تهاجم روسیه علیه این کشور می شده است. همچنین این تأسیسات در روابط روسیه و اروپا  بعد از تجاوز این کشور به اوکراین به عنوان اهرم فشار ژئوپلیتیک طرفین علیه یکدیگر به­کار گرفته شد.

اوکراین به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود به عنوان محل تلاقی شرق و غرب، ظرفیت های صنعتی و پیشینة تاریخی در منطقه ی اوراسیا اهمیت زیادی دارد. همین ویژگی های منحصر به فرد و همچنین بافت قومیتی دو پارة آن، این کشور را به محلی برای برخورد و رقابت های شرق و غرب تبدیل کرده است. اولین برخورد جدی روسیه و غرب در این کشور در جریان انقلاب نارنجی و در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 2004 رخ داد. اگر در سال 2004 رقابت در حوزة سیاسی سبب رویایی روسیه و غرب در اوکراین شد، 10 سال بعد و این بار به دلیل یک عامل اقتصادی، دو طرف در برابر یکدیگر قرار گرفتند. این تقابل، شدت و عمق بیشتری داشت و منجر به جدایی بخشی از خاک اوکراین شد. هدف این نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، بررسی این بحران و تأثیر آن بر رهنامة نظامی روسیه است. این نوشتار درپی پاسخ به این پرسش است که چه شاخص ها و عواملی در بحران اوکراین بر رهنامة نظامی روسیه تأثیر داشته است. برای پاسخ به این پرسش این فرضیه بررسی شده است که تلاش غرب برای نفوذ در اوکراین در قالب های سیاسی، اقتصادی و امنیتی – نظامی و ادغام این کشور در ساختارهای غربی سبب افزایش احساس تهدید و ناامنی در روسیه و به کارگیری رویکرد تهاجمی در رهنامة نظامی آن کشور شده است؛ اما از سویی این رویکرد خصمانه نسبت به غرب کنترل شده است و به رویارویی همه جانبه مانند دوران جنگ سرد منجر نخواهد شد.

اگرچه منازعه روسیه و اوکراین اغلب بر اساس گزاره های ژئوپلیتیکی همچون گسترش ناتو به شرق اروپا تفسیر می گردد، اما هویت فرهنگی و استنباط نخبگان سیاسی دو طرف از آن نیز نقش شاخصی را در تشدید این پیکار ایفا نموده است. بعضاً نوع تفسیر از هویت ها که بر اساس احساس دلبستگی فردی به جامعه یا گروه مشخص بر مبنای مؤلفه های فرهنگی و اجتماعی همچون مذهب، زبان و غیره تعریف می شود، بر ایجاد اصطکاک در میان جوامع بشری اثرگذار بوده است. این امر علاوه بر انبساط «خود و دیگری» در ساحت ذهنی عامه شهروندان، بر خودانگاره سیاست مداران و نحوه کردار آنان نسبت به سایر کشورها نیز تأثیر بسزایی دارد. بر همین اساس، پرسش مطرح آن است که هویت فرهنگی در تشدید منازعه روسیه و اوکراین چه نقشی داشته است؟ در این میان، ابعاد مفهومی این پژوهش بر مبنای ریوانشیسم و رادیکالیسم فرهنگی استوار و در چهارچوب روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از داده های کتابخانه ای و آماری، درصدد پاسخ گویی به پرسش مزبور برآمده است. در نهایت نتیجه حاصله بیان می دارد که سیاست های واکنشی دو طرف نسبت به یکدیگر در پیوند با تحقیرهای گذشته و تهدیدهای کنونی، دارای ریشه هایی منبعث از هویت فرهنگی «متباین و متقارب» روسی و اوکراینی می باشد. ریشه هایی که در کالبد انگاره های تاریخی، قومیتی، زبانی و دینی، منجر به تشدید منازعه کنونی دو کشور گردیده است.

بحران اوکراین زمانی رخ داد که در نوامبر 2013 ویکتور یانکویچ رئیس جمهور وقت، تصمیم خود را مبنی بر عدم امضای موافقتنامه اقتصادی با اتحادیه اروپا اعلام نمود. در واکنش به این اقدام درگیری های داخلی آغاز و با ورود روسیه و کشورهای اروپای غربی و آمریکا، ابعاد بحران گسترده تر و به آن جنبه امنیت منطقه ای و بین المللی بخشید. مقاله حاضر با تاکید بر مجموعه امنیتی دریای سیاه به عنوان یک مجموعه امنیتی منطقه ای، براساس الگوی دوستی و دشمنی، گونه شناسی کشورها و نفوذ قدرت های بزرگ؛ سعی در واکاوی بحران اوکراین و اینکه تعارض را برای چندمین بار در سراسر منطقه به صورت دینامیک امنیتی فراهم آورده می پردازد. اوکراین به عنوان بخشی از نظم منطقه ای این مجموعه و نوع نگاه روسیه به منطقه خارج نزدیک و تسلط بر مناطق پیرامونی و برخورداری از یک قدرت سرزمینی باعث گردیده تا این کشور را به عنوان بخشی از مدار استراتژیک امنیتی خود در نظر گرفته و رسوخ به این جمهوری از سوی قدرت های رقیب و دشمن همواره یک تهاجم علیه روسیه تلقی گردد. متدولوژی این مقاله با ماهیت توصیفی-تحلیلی گویای این واقعیت است که بحران اوکراین تحت تاثیر و نفوذ پویایی و دینامیک امنیت منطقه ای به ظهور رسیده که دارای درونمایه های ژئوپلتیک، ژئواکونومیک و هویتی نیز می باشد.

دیدگاه ها و تحلیل های متفاوتی از حملۀ سال 2022 روسیه به اوکراین مطرح شده است. برخی از این تحلیل ها، دلیل حملۀ روسیه را فشار غرب، گسترش ناتو به مرزهای روسیه و نادیده گرفتن دغدغه های مسکو می پندارند و برخی دیگر بر این باورند که جاه طلبی های شخصی پوتین، فرهنگ راهبردی متفاوت روسیه و مسائل داخلی عامل اصلی متوسل شدن کرملین به جنگ با کی یف هستند. در این نوشتار به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که سوءبرداشت های پوتین از شرایط داخلی و معادله های منطقه ای و بین المللی چه تأثیری بر رویکرد او نسبت به اوکراین گذاشتند؟ برای پاسخ به آن، یک چارچوب مفهومی ترکیبی و برگرفته از آرای مارتین وایت و جک لوی، از دانشوران برجستۀ جهانی در زمینۀ سیاست بین الملل، طراحی کردیم و به کار گرفتیم. رویکرد این مطالعه از نوع تبیینی است و روش پژوهش به کارگرفته شده، روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار است. در این روش براساس متغیرهای مشخص شده در چارچوب مفهومی، داده های مورد نیاز با مراجعۀ مستقیم و غیرمستقیم به آرا و دیدگاه های پوتین و دیگر نخبگان را به دست آورده، رمزگذاری و تفسیر کردیم. یافته های نگارنده نشان می دهند که پوتین در سه بعد دچار سوءبرداشت بنیادین شد. این سوءبرداشت ها همراه با دو عامل پررنگ در فرهنگ راهبردی روسیه یعنی «غرور» و «ترس»، مانند تسهیل­گری موجب تسریع و توجیه جنگ با اوکراین شد. این سه دسته سوءبرداشت از این قرارند: 1. سوءبرداشت در برآورد میزان قدرت خود و دشمن؛ 2. سوءبرداشت در زمینۀ نیت های خصمانۀ دشمن و 3. سوءبرداشت در زمینۀ واکنش طرف های سوم. این سوءبرداشت ها در کنار اطلاعات نادرست و سوءمحاسبه ها و ترکیب آن ها با غرور و ترس، نقش مهمی در تصمیم پوتین برای جنگ داشته اند.