فصلنامه علمی راهور
سال:1403 | دوره:13 | شماره:48 |تعداد مقالات:6

زمینه و هدف: تصادفات وسایل نقلیه با عابران پیاده تهدیدی جدی برای زندگی انسان ها به ­شمار رفته و شناسایی نقاط حادثه خیز ترافیکی برای عابران پیاده به منظور مدیریت ایمنی تردد این قشر آسیب­ پذیر اهمیت زیادی دارد. لذا هدف این پژوهش تحلیل فضایی - مکانی سوانح ترافیکی عابران پیاده است.روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی - اسنادی و با ماهیتی کاربردی و با هدف شناسایی عوامل محیطی و تأثیر آن در بروز سوانح ترافیکی عابران پیاده، مدل سازی و پیش بینی میزان وقوع سوانح مذکور به نگارش درآمده است. به منظور گردآوری آمار و اطلاعات موردنیاز، از روش کتابخانه ای و به منظور تجزیه وتحلیل داده های فضایی نیز از نرم افزارهای Geoda و ARCGIS استفاده شده است.یافته ها: یافته­ های تحقیق نشان دهنده وجود الگوی خوشه ای در پراکنش فضایی سوانح ترافیکی عابران پیاده می باشد. این تصادفات در جهت جغرافیای جنوب غربی - شمال شرقی، به مرکزیت ثقل مناطق مرکزی شهر تهران توزیع پیداکرده است؛ به طوری که کانون های اصلی وقوع سوانح ترافیکی عابران پیاده به ترتیب در محدوده مناطق 26، 15، 25، 5، 4 واقع شده است.نتیجه گیری: برای بررسی فراوانی سوانح ترافیکی عابران پیاده و اولویت بندی آن ها از تابع تراکم کرنل، شاخص نزدیک ترین همسایه و شاخص موران استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که کانون های اصلی وقوع سوانح ترافیکی عابران پیاده، بیشتر متناظر بر موقعیت جغرافیایی بزرگراه های شهر تهران اعم از بزرگراه آزادگان (محدوده پل سعیدی، پل کاظمی، مقابل تره­ بار مرکزی)، بزرگراه امام رضا (ع)، میدان آقانور و پل افسریه، بزرگراه بابایی محدوده پل استخر تقاطع خیابان های مناطق مرکزی شهر تهران، بزرگراه امام علی (ع)،  بزرگراه بسیج، هم از حیث فراوانی در تراکم تصادفات عابران پیاده و هم شدت تصادف منجر به فوت و جرح، در ردیف حادثه خیزترین مناطق پرخطر با تراکم خیلی زیاد می باشند.

زمینه و هدف: حوادث جاده­ ای و تلفات ناشی از آن یکی از چالش­ های کنونی جوامع بشری است که هزینه­ های اقتصادی زیادی را به اقتصاد کشورها تحمیل کرده است. در ایران به طور میانگین در هر سال 17 هزار نفر براثر تصادفات جاده ­ای فوت می­ کنند. در این بین، عامل انسانی را به عنوان اصلی ­ترین عامل تصادفات ذکر کرده ­اند و شرایط بسیاری همچون خستگی، خواب آلودگی، عدم مهارت، مصرف نوشیدنی الکلی، مواد مخدر و...  بر عامل انسانی تأثیرگذار است. در این پژوهش، هدف یافتن چالش­ ها و ارائه راه­کار به منظور پیشگیری از تصادفات و کاهش تلفات بوده­ است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و روش گردآوری اطلاعات در آن، آمیخته اکتشافی است. در این تحقیق با استفاده از مرور پیشینه پژوهش، مبانی نظری و مصاحبه با افراد صاحب نظر و خبره در این زمینه، پرسش­نامه­ ای با 24 سؤال که شامل عوامل انسانی مؤثر بر تصادفات، تدوین گردید و به جامعه آماری 63 نفره که شامل صاحب­نظران و خبرگان این حوزه، داده شد. سپس داده های به ­دست آمده در این مرحله با استفاده از نرم ­افزار SPSS تحلیل شد و نتایج توصیف کمّی به دست آمد. سپس با استفاده از روش SWOT  نقش های چهارگانه این عوامل مشخص شد که پس از تحلیل نتایج  (تجزیه و تحلیل لازم در این زمینه با استفاده از روش­های تشکیل ماتریس  IFEو EFE  انجام و به محیط ­شناسی لازم نیز پرداخته شد) به دست ­آمد؛ امکان شناخت چالش ­ها و ارائه راه­کارهای مختلف به منظور پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی به­ وجود آمد. یافته­ ها: ارکان جهت ­ساز در پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی به روش داده بنیاد به ­دست آمد و 24 عامل اثرگذار در پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی به روش تحلیل محتوا مشخص گردید؛ با استفاده از روش SWOT  نقش های چهارگانه احصا شد که 3 عامل ضعف، 7 عامل قوت، 6 عامل فرصت و 7 عامل تهدید بودند (یک عامل بی­اثر بود و حذف شد). با مشخص شدن چالش­ ها در این خصوص با کمک نظرات خبرگی، امکان ارائه راه­کارهایی به منظور پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی به­وجود آمد. با توجه به مراحلی که در این تحقیق طی شد، چالش­های پلیس راهور فراجا در پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی در قالب ضعف­ ها و تهدیدها شناسایی شدند و در نهایت پس از مطرح شدن در جلسه خبرگی و بحث و گفت­ وگو در این زمینه، تعداد 19 راه­کار جهت رفع این چالش ­ها احصا و ارائه گردید. نتیجه ­گیری:  نتایج این پژوهش نشان ­دهنده طرحی با 19 راه­کار است که هدف اصلی آن پیشگیری از تصادفات ناشی از عوامل انسانی است و با توجه به اینکه عامل انسانی مهم­ترین و تأثیرگذارترین عامل در وقوع تصادفات رانندگی می­ باشد، با اجرایی ­کردن 19 راه­کار برشمرده شده توسط پلیس راهور فراجا می­ توان قدم مؤثری در جهت کاهش تلفات انسانی ناشی از تصادفات جاده ­ای برداشت.

چکیدهزمینه و هدف: تشخیص اصالت وسایل نقلیه یکی از موضوعات مورد تأکید کارشناسان واحدهای شماره گذاری و تعویض پلاک بوده و دلایل مختلفی ممکن است موجب تغییر اصالت وسایل نقلیه شده که در مواردی این تغییرات اجتناب ناپذیر بوده و در بعضی موارد هم با توجه به قوانین کشور تغییرات در ارکان وسایل نقلیه از مصادیق جرم بوده و قانونگذار برای آن مجازات کرده است. هدف از پژوهش حاضر شناسایی آسیب های احراز اصالت وسایل نقلیه می باشد.روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی از نظر روش آمیخته از نوع اکتشافی است. جامعه آماری در بخش کیفی، مصاحبه با خبرگان ستاد پلیس راهور به روش نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی جامعه آماری کارشناسان شماره گذاری استان تهران به روش طبقه ای بود. بخش کیفی از روش تحلیل تم با استفاده از نرم افزار MAXQDA2020 و در بخش کمی ازتحلیل عاملی تأییدی و برای اعتبارسنجی مدل حاصل از بخش کیفی به روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار تحلیل عاملی تأییدیpls3 Smart بهره برداری شد.یافته ها: بیشترین تأثیر آسیب شناسی احراز اصالت وسایل نقلیه در بخش کمی مربوط به بٌعد آسیب های رفتاری با مقدار361/24، و سپس مربوط به بٌعد آسیب های زمینه ای با مقدار753/17، درنهایت کمترین تأثیر مربوط به بٌعد آسیب های ساختاری با مقدار641/4 در الگوی آسیب شناسی احراز اصالت وسایل نقلیه می باشد. نتایج: با افزایش تعداد وسایل نقلیه و پیشرفت علم و فن آوری، لزوم شناخت آسیب های احراز اصالت وسایل نقلیه و کنترل و نظارت بر عملکرد رانندگان و مالکین وسایل نقلیه با استفاده از تجهیزات تخصصی در حوزه احراز اصالت اجتناب ناپذیر شده است.

زمینه و هدف: شیفت کاری طولانی مدت و غیر  اصولی، بر توانایی ها، سلامت و ایمنی و کیفیت تصمیم ­گیری کارکنان پلیس تأثیر منفی می گذارد. بر این اساس، این تحقیق با هدف ارائه یک مدل ریاضی برای برنامه ­ریزی شیفت کاری گشتی ­های پلیس راهور فاتب انجام شد. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، پژوهشی اکتشافی از نوع کیفی - کمّی و از نظر روش گردآوری داده ­ها اسنادی-پیمایشی بود. جامعه آماری بخش کیفی، خبرگان راهور فرماندهی انتظامی تهران بزرگ و منطقه 3 و جامعه آماری بخش کمّی نیز تمامی کارکنان گشت خودرویی، موتوری و پیاده راهور منطقه 3 تهران بزرگ به تعداد 50 نفر بود. روش نمونه ­گیری بخش کیفی، هدفمند و حجم نمونه آن 10 نفر و نمونه­ گیری بخش کمّی نیز تمام شمار انجام شد. جهت شناسایی شاخص­ های مدل که برای طراحی توابع هدف و محدودیت­ های مدل ریاضی استفاده شد، از پرسش نامه محقق­ ساخته و برای جمع ­آوری داده ­ها، از ابزار پرسش­نامه محقق ساخته به ­علاوه آمار و ارقام موجود به روش اسنادی استفاده شد. برای شناسایی شاخص ­های مدل از روش دلفی و برای حل مدل ریاضی از برنامه­ ریزی خطی چندهدفه استفاده شد.یافته ­ها: روش دلفی منتج به شناسایی شش شاخص شد و بر این اساس، مدل برنامه ریزی خطی چندهدفه شامل دو هدف و 9 محدودیت کارکردی و علامت برای شیفت بندی گشتی­ ها طراحی شد.نتایج: حل مدل ریاضی ارائه شده در منطقه مورد مطالعه نشان داد که می ­توان بدین وسیله بار زیادی از دوش برنامه ­ریزان برداشت. مدل را می­ توان برای افق برنامه ­ریزی هفتگی و ماهانه و در سایر مناطق تهران بزرگ، پیاده سازی کرد.

زمینه و هدف:  امروزه با آمار رو به افزایش تصادفات، لزوم مدیریت ایمنی راه با تمرکز بر شناسایی چالش ­های اساسی و زیرساختی از جمله شناسایی، ایمن سازی و رفع نقاط حادثه ­خیز ضرورتی اجتناب ناپذیر است بر همین اساس این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل نقاط حادثه­ خیز معابر درون ­شهری همدان صورت گرفته است.روش: پژوهش حاضر برحسب هدف، کاربردی و بر حسب ماهیت و روش اجرا، توصیفی– تحلیلی و استنباطی است و همچنین از نوع کمّی است. در این تحقیق برای شناسایی و تحلیل نقاط حادثه ­خیز معابر درون­شهری همدان، آمار تصادفات شهر همدان در سال 1401 بر اساس موقعیت مکانی تحلیل و نسبت به قطعه ­بندی معابر اقدام و با بر مبنای فراوانی تصادفات، نرخ تصادف و شاخص همسنگ[1]، قطعات حادثه ­خیز شناسایی و رتبه ­بندی گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، فرم­ های کروکی های ترسیم شده تصادفات (کام)، توسط افسران کارشناس تصادف و همچنین مشاهده میدانی معابر شهر همدان در سال 1400 می ­باشد. استفاده از سه روش به طور همزمان برای شناسایی نقاط حادثه ­خیز، نوآوری این تحقیق، قلمداد می ­گردد.یافته­ ها: نتایج نشان داد که اگر برای تشخیص نقاط حادثه ­خیز، صرفاً از روش فراوانی تصادفات استفاده شود، نقاط مستعد معابر بزرگراهی به عنوان نقطه حادثه­خیز شناسایی خواهند شد در صورتی که اگر از روش نرخ تصادفات استفاده شود، خروجی مطالعه، تقاطع­ها و میادین به عنوان نقطه حادثه ­خیز تعیین خواهند شد و اگر از روش همسنگ استفاده شود، نقاط مستعد بلوارها و معابر شریانی به عنوان نقطه حادثه ­خیز معرفی خواهند شد.نتیجه ­گیری: در این تحقیق نشان داده شد که روش­ های مختلف تعیین نقاط حادثه ­خیز، نتایج مختلفی را ارائه خواهند کرد و از این جهت لازم است محققین بسته به نوع تحقیق خود، روش مناسب را انتخاب نمایند. این تحقیق برای شهرداری ­ها، راهداری ­ها و پلیس راهور نیز جالب توجه می­ باشد تا در گزارش ­های مربوط به ایمنی، نوع معابر را نیز مورد مورد توجه قرار دهند. همچنین ترکیب روش­های سه­ گانه فراوانی تصادفات، نرخ تصادف و شاخص همسنگ منجر به نتایج قابل اعتمادی در شناسایی نقاط حادثه ­خیز شهری و اولویت­ بندی آن­ها خواهد داشت.  

زمینه و هدف: مطالعه حاضر، به منظور کشف و درک انگیزه ها، علل و دلایل اقدام به صحنه زنی و تصادفات ساختگی و ترسیم زمینه های اجتماعی آن با تکیه بر تجربه زیسته کنشگران این عرصه در سال 1402 در شهر مشهد انجام شد.روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، کیفی از نوع تحلیل مضمون می­ باشد. نمونه ها (افرادی باسابقه حداقل یک بار صحنه زنی) به صورت هدفمند انتخاب گردیدند و داده ها از طریق ابزار مصاحبه روایتی مستقیم با کنشگران گردآوری و با استفاده از روش کیفیِ تحلیل مضمون تحلیل شد.یافته ها: در میان یافته های توصیفی شاخص هایی چون مرد بودن، در دوره سنی 28-50 ساله بودن، مهاجر بودن از ویژگی های مشترک کنشگران و نیمه شب اتفاق افتادن و در جاده های خلوت و بزرگراه های پرخطر رقم زدن از ویژگی های مشترک عمل صحنه زنی ا ست. از تجزیه وتحلیل مضامین به هفت مضمون اصلی شامل: «مهاجرت»، «پیوند و تقویت افتراقی»، «خانواده گسترده نابسامان»، «ناپایداری اقتصادی»، «تله محرومیت»، «ادراک نابرابری اجتماعی» و «عنصر هیجان در زندگی کارناوالی» برای انگیزه و اقدام به صحنه زنی دست یافتیم.نتایج: صحنه زنی پدیده ایست که بیشترین ارتباطش با مسائل اقتصادی یا سایر انشعاب های آن مانند نابرابری و فقر است و مهم ترین انگیزه افراد در اقدام به صحنه زنی دریافت دیه و رفع مشکلات مالی ا ست.