جامعه، فرهنگ، رسانه
سال:1402 | دوره:12 | شماره:47 |تعداد مقالات:12

هدف این مقاله تحلیل گفتمان انتقادی پیام تسلیت آیت الله بیات زنجانی به مناسبت حادثه تروریستی شاهچراغ است. دلیلانتخاب این پیام در این مطالعه، این بوده که این پیام از یکسو در شرایط خاص سیاسی و اجتماعی کشور صادر شد و ازسوی دیگر، به زعم برخی از محققان به صورت متفاوت تری نگارش شده بود. سئوال اصلی تحقیق این بوده است که پیامتسلیت آیت الله بیات زنجانی چگونه از مسائل اجتماعی و فرهنگی متأثّر شده و در منازعات ایدئولوژیک جامعه چهجایگاهی دارد؟ این مطالعه با توجه به اهداف و سوال تحقیق به روشی کیفی و با استفاده از رویکرد انتقادی فرکلاف انجامشده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در این پیام به طور کلی دو نوع همپایگی صورت گرفته که به نوعی بهیکدیگر مرتبط هستند: 1-همپایگی بین حادثه تروریسی شیراز با حادثه سیستان و بلوچستان و دیگر حوادث آن روز کشورکه از هر سه به طور ضمنی با عنوان «جنایت و خشونت» یاد می شود. 2-به تبع آن، نویسنده به وضوح جانباختگان هرسه واقعه را در یک سطح قرار داده و از عبارت و مفاهیم خنثی همچون «از دست رفتگان، کشته شدگان و جان باختگان»استفاده می کند. اما در سطحی فراتر، نویسنده پیام تسلیت با بیان تعداد زیادی عبارات وصفی و همچنین استفاده بیش از حداز زبان اشاره در قالب افعال سلبی، ضمایر مبهم، ارجاعات گنگ و ...، بیشتر تلاش کرده است توصیفی از یک وضـعیتنـامطلوب اجتمـاعی و سیاسـی در کشور ارائه کند تا اینکه به طور مشخص اعتراضی به وضعیت موجود داشته باشد. بهعبارت دیگر، در این پیام اگرچه نویسنده به دنبال محکومیت کشتار افراد مختلف(بدون اشاره به عاملیت آن) بوده، اماموضع اتخاذ شده اساسا جنبه اعتراضی ندارد و نویسنده تلاش داشته به نوعی خود را در موضعی بینابینی قرار دهد.

تحلیل گفتمان انتقادی نوعی رویکرد بین رشته ای است که با تجزیه و تحلیل متن درپی ارائه ی خوانشی نسبتاً دقیق از آن است و همواره سعی می کند رابطه بین زبان،ایدئولوژی،قدرت و گفتمان را تحلیل و تفسیر کند که تحلیل گفتمان انتقادی به روش فرکلاف از سه سطح تحلیل؛ توصیف،تفسیر و تبیین برخوردار می باشد و می توان از طریق آن گفتمان های موجود در متن را تبیین کرد.از این رو با انتخاب داستان عروسک پشت پرده هدایت به عنوان اثری شاخص که نماینده ای از گفتمان های عصر خود می باشد و از طریق مطالعه تحلیلی – توصیفی و با جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری،سعی شد گفتمان های موجود در متن شناسایی و تبیین گردد تا چگونگی رابطه متن هدایت و جامعه معاصر ایرانی معلوم شود که مشخص گردید گفتمان "تمایل جنسی" و "جنسیت"،دو گفتمان غالب در متن هستند که محور اصلی داستان را تعیین می کنند و در مرکز گفتمان های موجود و مطرح در داستان قرار دارند و هدایت زنان را در جامعه ایرانی معاصر به عنوان شهروندان درجه دومی می داند که در زیر سلطه قدرت سنت و رسوم حاکم در جامعه،آرام و خاموش قربانی می شوند.

هدف این مطالعه، مرور نظام مند پژوهش های انجام شده در حوزه نقش و اثر رسانه ها در مشارکت سیاسی/ انتخاباتی است. چهار پایگاه داده ای با استفاده از کلیدواژه ها جستجو و تعداد 125 مقاله مناسب شناسایی شدند. مرور با استفاده از پروتوکل مشخصی انجام شد. یافته های حاصل از روش پژوهشی مرور نظام مند نشان می دهند که پژوهش ها در این عرصه به سه مقوله مصرف رسانه ای، بازاریابی سیاسی و تبلیغات پرداخته اند. نتایج نشان می دهند که بین میزان مصرف رسانه های جمعی به طور کل با مشارکت سیاسی، رابطه مثبت وجود دارد ولی فرم یا نوع رسانه مصرفی، این رابطه را تحت تاثیر قرار می دهد. تعداد بیشتر مطالعاتی که متمرکز بر شبکه های اجتماعی انجام شده اند نشان می دهند که رابطه استفاده از شبکه های اجتماعی و مشارکت سیاسی مثبت است ولی رابطه مصرف شبکه های اجتماعی با شرکت در انتخابات، منفی گزارش شده است. رابطه مثبت میان استفاده از روزنامه ها، رادیو و تلویزیون با مشارکت سیاسی گزارش شده ولی اثر تماشای برنامه ها و شبکه های ماهواره ای بر مشارکت سیاسی، بیشتر منفی ارزیابی شده است. براساس این مطالعات، استفاده از ابزارهای سنتی بازاریابی سیاسی و نقد وضع موجود موجب افزایش مشارکت انتخاباتی می شوند. نتایج بی-توجهی نامزدهای انتخاباتی به گروه های مطرود اجتماعی و برنامه های توسعه ای را نیز نشان می دهد.

هدف پژوهش پیش رو، مطالعه نحوه بازنمایی مفهوم سبک زندگی و مولفه های مرتبط با آن در محتواهای تبلیغاتی نشریافته در صفحات اینستاگرام شرکت های مطرح خودروسازی که با استفاده از روش پژوهش کیفی و با تاکید بر نشانه شناسی (رویکرد فیسک) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد، برندهای خودرویی مورد بررسی در بازنمایی مفهوم سبک زندگی مورد نظر خود به طور ویژه به صورت ضمنی بر مضمون هایی همچون "دغدغه های زیست محیطی"، "سازگاری با طبیعت"، "حفظ زمین به عنوان میراث مشترک نسل های گذشته برای آیندگان"، "نشاط، شادی، تحرک و جوانی"، "همنوع دوستی و حمایت از انسان های کم توان"، "رفاه و آسایش، امنیت و اصالت " و "زیست لاکچری" توجه کرده و به شکل هنرمندانه ای نمایش داده اند. یافته ها همچنین بیانگر تمرکز سه خودروسازی برند جهانیِ فولکس واگن، هیوندای و مزدا بر استفاده از دلالت های ضمنی و غیرمستقیم با دستمایه قرار دادن محیط زیست، طبیعت و زیبایی های آن و حیوانات است اما برند ایرانیِ بهمن بیشتر از اشاره های مستقیم و ساده به ویژگی های ظاهری و فنی نظیر قدرت، سرعت، شتاب، تعادل و ... و آپشن های مدرن محصول خود بهره گرفته است.

هدف این پژوهش مطالعه تطبیقی تارنمای بی بی سی فارسی و شبکه خبر درخصوص چگونگی انعکاس سخنرانی رؤسای جمهوری ایران و آمریکا در هفتادوسومین مجمع عمومی ملل متحد، با رویکرد تلفیقی تحلیل محتوا(کیفی و کمّی) بود. نتایج نشان داد رسانه لندنی ضمن بازتاب انتقاد حسن روحانی از سیاست خارجی ایالات متحده، خروج آمریکا از برجام و احتمال مذاکره مجدد را برجسته کرد و به مخالفت کشورها با دیدگاه های دونالد ترامپ هم گریزی زد. اشاره به سیاست های منطقه ای ایران، تغییر شاخص های اقتصادی در پی سخنرانی ترامپ و بازگشت تحریم ها از دیگر محورهای خبری این رسانه بود. رسانه داخلی هم کوشید مهم ترین هدف رئیس جمهوری کشورمان را تبیین ماهیت سیاست های آمریکا ذکر کند و نفی مذاکره با آن، در کنار توانمندی دفاعی و نفوذ منطقه ای ایران و شکست سیاست ایران هراسی را مورد توجه قرار داد و حواشی سخنرانی ترامپ و انزوای آمریکا را برجسته کرد. این تحقیق برگرفته از پایان نامه هم چنین درصدد شناخت وجوه تشابه و تضاد دو رسانه به لحاظ ساختار خبر و ابزارهای تعاملی و چندرسانه ای بود. تحلیل کمّی نشان داد پوشش خبری آن ها به لحاظ عناصر و ارزش های خبری، شیوه ارائه، فراوانی موضوعی مطالب، جانبداری و ابزارهای مالتی مدیا، تفاوت مشهود و معنادار آماری نداشت، اما در مورد منابع و روش تهیه مطالب، خبرهای کوتاه و اختصاصی، کاربرد صفات ارزشی، بهره گیری از امکانات تعاملی وب و پیوند شبکه های اجتماعی، تفاوت ها آشکار یا معنادار بود.

چندی پس از انقلاب وب2 و ظهور فضای مجازی تعاملی، گسترش شتابدار شبکه های اجتماعی را شاهد بوده ایم. با تولد جهان جدید، همه جوامع انسانی اکنون خود را با جهانی دو پاره مواجه دیده اند. بسیاری از پژوهشگران به بررسی و شناخت نسبت میان انسان با این عرصه جدید بر آمدند. بسیاری از آنها برای یافتن مختصات این جهان جدید به ارزیابی مفاهیم انسانی در فضای شبکه سایبری و به بازتعریف این مفاهیم پرداختند. گفتگو، کنش اصلی در وب2 است و همین مسئله اهمیت بررسی مختصات حوزه عمومی بعنوان بستر گفتگوهای عمومی را در فضای مجازی را نشان می دهد. بستری برای گفتگو میان کاربران که هم ساخت شبکه را شکل می دهد و هم قدرت را در تمام شبکه به جریان می اندازد. ظرفیت های بی شمار فضای مجازی، نوید تحقق حوزه عمومی را می دادند؛ در نقطه مقابقویت کننده و یازده مؤلفه تضعیف کننده هنجاری و تجویزی حوزه عمومی در بستر شبکه های اجتماعی شناسایی شد. در انتها، با تحلیل مؤلفه ها مشخص شد که انواع کنش های گفتاری در شبکه های اجتماعی در حال انجام هستند و جایگاه ویژه ای نیز در میان انواع کنش های مجازی به خود اختصاص دادند؛ اما همچنان نتوانسته اند حوزه عمومی که بر گفتگوی انتقادی باشد در بستر این شبکه ها محقق گردد.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی مدل اجرایی مدیریت راهبردی رسانه ای قوه قضاییه با رویکرد ارتقای سرمایه اجتماعی در رسانه-های اجتماعی است. روش انجام پژوهش، کیفی - کمی که فاز کیفی با تکنیک دلفی و ابزار مصاحبه، جامعه آماری مطابق نظر "برخوف" شامل 11 نفر خبره، انتخاب و از تکنیک تحلیل محتوا برای تجزیه و تحلیل متن مصاحبه ها در خصوص ابعاد و مولفه ها استفاده شد. مصاحبه ها نیمه ساختاریافته بصورت مضامین و مولفه های پایه سرمایه اجتماعی در ابعاد شناختی، ساختاری و ارتباطی و مدیریت راهبردی رسانه در ابعاد تحلیل محیطی، تدوین و تعیین راهبردها، تخصیص منابع، اجرا و کنترل راهبردی و برای تعیین وضعیت موجود ابعاد از آزمون تی تک نمونه استفاده شده است. با تحلیل محتوای مصاحبه ها 7 بُعد و 27 مؤلفه احصاء و مدل مدیریت راهبردی رسانه قوه قضاییه طراحی شد. پرسش نامه محقق ساخته برای تحلیل وضعیت موجود و تعیین ابعاد مدل اجرا، روایی آن با اعتبارمحتوا تحلیل عاملی تأیید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید گردید و در مرحله کمی مورد برازش خبرگان دانشگاهی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدیریت راهبردی رسانه در رسانه های اجتماعی منجر به ارتقای سرمایه اجتماعی قوه قضاییه می شود. جهت بررسی وجود رابطه معنادار بین متغیرها، قبل از استفاده از آزمون های پارامتری از آزمون کولموگروف اسمیرنف، جهت بررسی نرمال بودن هر یک از متغیرهای تحت بررسی استفاده شد. طی تحلیل محتوا، کدگذاری و ماتریس خروجی نشان داد که قوه قضاییه از نظر مدیریت راهبردی رسانه از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشد و برای اجرای راهبردهای سازمانی داشتن مدل دانشی و نقشه راه بسیار ضروری است.

این پژوهش با توجه به گسترش روزافزون استفاده از رسانه های اجتماعی به دنبال یافتن اثر سهولت استفاده ادراک شده، سودمندی ادراک شده، اعتماد و ریسک ادراک شده از رسانه های اجتماعی بر استفاده واقعی از آن ها از طریق نیت رفتاری در برنامه ریزی سفر و نحوه تأثیرگذاری این عوامل بوده است. روش گردآوری داده ها منابع کتابخانه ای برای مبانی نظری موضوع و پرسشنامه برای آزمودن فرضیه ها است. جامعه آماری این تحقیق را گردشگران شهر تهران تشکیل می دهند. نمونه نهایی شامل 420 پرسشنامه تکمیل شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها ابتدا یک تحلیل عاملی تأییدی (CFA) مدل را مورد ارزیابی قرار داده و پس ازآن اعتبارسنجی روابط فرضی بین سازه ها از طریق مدل معادلات ساختاری (SEM) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که لذت ادراک شده و راحتی فناوری بر سهولت استفاده ادراک شده تأثیر مثبت می گذارد و سهولت استفاده ادراک شده در کنار غنای رسانه ای و اعتماد، ادراک سودمندی شبکه های اجتماعی را تقویت می کند. درحالی که ریسک ادراک شده بر نیت رفتاری استفاده از شبکه های اجتماعی اثر منفی می گذارد، این اثر توسط اعتماد، سهولت استفاده و سودمندی ادراک شده خنثی می شود. درنهایت اینکه نیت رفتاری به استفاده واقعی از رسانه های اجتماعی منجر می شود. درواقع این مطالعه با بررسی روابط بین عوامل مؤثر بر استفاده از رسانه های اجتماعی در برنامه ریزی سفر در ایران می تواند به درک نحوه اثرگذاری عوامل مختلف بر استفاده از رسانه های اجتماعی برای برنامه ریزی سفر کمک کند.

در آغاز دهه 1980 میلادی روند رو به افزایش زنان در آموزش عالی جهان، این تصور را تشدید نموده بود که ساختار آموزش عالی زنانه خواهد شد. اما با گذشت پنج دهه و مروری بر دستاوردهای زنان در این عرصه شاهد پایداری بسیاری از نابرابری ها از جمله سهم نابرابر زنان در موقعیت های رهبری و مدیریتی هستیم. بطوریکه در بهترین حالت 17 درصد از مدیران آموزش عالی جهان زن هستند. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه موانع و چالش هایی که زنان در این عرصه تجربه می کنند به مرور یافته های پژوهشی با استفاده از روش فراترکیب در 37 مقاله پر استناد و مرجع؛ در بیش از 30 کشور دنیا پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که غیبت رهبران زن در آموزش عالی طیف متنوعی از دلایل را دارد؛ که در هفت محور «مرد سالاری و هنجارهای رایج جنسیتی همراه با تعصب و پیش داوری»، «تقسیم کار جنسیتی و تنش بین هویت های چندگانه»، «پذیرش زنان در موقعیت رهبری، زنان به عنوان مردان نارس»، «موفقیت در جایگاه رهبری»، «عوامل سازمانی و استانداردهای دوگانه»، «مهارت، علاقه و نقش مربیگری» و «مداخله سیستم سیاسی و مناسبات فراساختاری» قابل طبقه بندی است. برخی از این موانع بصورت آشکار و بخش زیادی از آنها بصورت پنهان و غیرقابل دید و شبح وار بر حضور زنان در موقعیت رهبری تاثیر دارند، بطوریکه تجربه آنان در دوره مدیریتی به حضور در قلمرو اشباح سرگردان شباهت دارد.

اهمیت آشنایی با ویژگی های فرهنگی، در راستای تحقق ارتباطی صحیح و کارآمد، از دهه هفتاد میلادی به حوزه آموزش زبان انگلیسی راه یافته است. محققان بسیاری این رویکرد را با جنبه های ایدئولوژیک این زبان و امپریالیسم فرهنگی همسو می دانند و معتقدند که تمرکز بیش از حد بر فرهنگ کشورهای انگلیسی زبان نتنها زبان آموزان را در معرض تضاد هویتی قرار می دهد، بلکه آنان را به دور شدن از ریشه های فرهنگ ملی کشورشان سوق می دهد. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی ماکسیم هایی پرداخته است که معلمان زبان انگلیسی را به سمت تدریس موضوعات فرهنگی گنجانده شده در کتاب های بین المللی آموزش زبان انگلیسی سوق می دهند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با شش معلم زبان انگلیسی و نیز توزیع پرسشنامه باز بین ایشان جمع آوری شده اند و با روش تحلیل تماتیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که «افزایش مشارکت زبان آموزان»، «مطابقت با روش تدریس کتاب» و «توجه به نیاز های زبان آموزان» ماکسیم هایی هستند که معلمان را به عنوان کردن موضوعات فرهنگی گنجانده شده در این کتاب ها سوق می دهند. یافته ها همچنین نشان می دهد که «آموزش معلمان»، «الزامات موسسات» و «نداشتن دید منتقدانه» در تبیین ماکسیم های معلمان نقش موثری دارند. بر این اساس، نیاز به تمرکز بر آموزش منتقدانه در دوره های آموزشی معلمان و تدوین کتاب های داخلی با هدف حفظ و ترویج فرهنگ ملی پیشنهاد می گردد.

این پژوهش با تأکید بر آگاهی و موانع تحول آن به چرایی استمرار نابرابری جنسیتی در آثار شهرنوش پارسی پور پرداخته است. آثار پارسی پور که رمان هایی مبتنی بر تاریخ اجتماعی ایران هستند و مسائل زنان یکی از محورهای اصلی در این رمان ها می باشند، جامعه آماری را تشکیل دادند و بینش حاکم بر این پژوهش متأثر از لوکاچ و مانهایم بود. روش پژوهش، نظریه ی زمینه ای بود و نتایج نشان داد که مقدس سازی توهم با زیرمقوله های توهم سازی، سوگیری شناختی و مقدس سازی، مقوله ی وسوسه ی ثبات و سقوط قدرت اندیشه با زیرمقوله های انجماد فکری، ترس از آگاهی و اصرار به ندانستن، مقوله ی روایت های تاریخ ساز با زیرمقوله های پایبندی به اشتباه جمعی و پذیرش تاریخ مخدوش و درنهایت، مقوله ی بازتولید زنجیرهای اسارت فکر با زیرمقوله های درگیری های خودساخته ی زنان و مشغله های سطحی آن ها موانع تحول آگاهی و در نتیجه، رکود آگاهی و استمرار نابرابری جنسیتی هستند که در بسیاری مواقع این نابرابری جنسیتی توسط زنان طبیعی بازنمایی می شود و رکود آگاهی جنسیتی بر اساس معرفت عامیانه بستر اصلی بازتولید نابرابری جنسیتی به شمار می رود.

هدف از پژوهش حاضر ارائة الگوی توانمندسازی نو معلمان دوره ابتدایی شهر تهران می باشد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی، ازنظر شیوه گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی بود. در بخش اول (کیفی) برای انجام مصاحبه میدانی، جامعه آماری پژوهش، اساتید برجسته حوزة مدیریت آموزشی و برمعلمان برجسته و موفق باسابقه طولانی در امر آموزش ابتدایی بودند که این افراد، به صورت هدفمند برای مصاحبه های کیفی در موضوع پژوهش انتخاب گردید (18 مصاحبه با 18 نفر و تا حد اشباع نظری ادامه یافت)؛ و در بخش دوم (کمی) بعد از گردآوری اطلاعات حاصل از پژوهش کیفی، اقدام به ساخت پرسشنامه نموده و این پرسشنامه (53 گویه و در قالب 8 مؤلفه) در بین کلیة نو معلمان ابتدایی (معلمان ابتدایی شهر تهران که دارای سابقه شغلی کمتر از 3 سال داشتند) توزیع گردید (270 معلم). از نرم افزار Max QDA نسخه Pro به منظور تحلیل مصاحبه ها و استخراج کدهای پژوهش استفاده شد. از شاخص های کشیدگی و چولگی به منظور بررسی توزیع داده ها (طبیعی و یا غیرطبیعی بودن) و برای بررسی و پاسخ به سؤالات پژوهش و رسم و تدوین مدل اندازه گیری و مدل ساختاری از نرم افزارهای SPSS نسخه 24، Smart PLS نسخه 0/2 استفاده شد. نتایج نشان داد که هر هشت متغیر به دست آمده از پژوهش حاضر که شامل آموزش و یادگیری، ارتقای دانش معلمان، نگرشی، فردی، ارتباطی، موانع توانمندسازی معلمان، سازمانی و مدیریتی می-باشد، از مؤلفه های اثرگذار بر توانمندسازی نو معلمان ابتدایی شهر تهران می باشد. با توجه به ضرایب به دست آمده، مشخص گردید که مؤلفه ی فردی از سایر مؤلفه ها تأثیرگذارتر می باشد.