فقه و تاریخ تمدن
سال:1390 | دوره:7 | شماره:27 |تعداد مقالات:8

در این نوشتار، دلایل و آرای فقها درباره حبس بدهکار معسربه پنج دسته تقسیم شده است، سپس راه حل های رفع تعارض آن ها با آیه انظار (بقره/280) ارائه گردیده است.ابوحنیفه و تعدادی از مفتیان اهل سنت به حبس بدهکارمعسر قایل شده اند، هر چند معسر بودنش با بینه و دلیل اثبات شود. در روایاتی از شیعه آمده که فرد معسر زندانی می شود تا این که معسر بودنش به اثبات برسد، آن وقت آزاد می شود، بعضی دیگر حبس ابتدایی جایز ندانسته اند مگر این که فرد بدهکار متهم به پنهان نمودن مال باشد، دسته ای دیگر حبس فرد معسر در صورتی که اموالش را در راه معصیت از دست داده باشد جایز دانسته اند. در بین فقها پیرامون مدت حبس معسر نیز اختلاف نظر وجود دارد.

بیع سلم عبارت است از خریدن مالی در ذمه، تا موعدی معین به ثمن حاضر و هدف آن است که هر دو عوض یعنی راس المال که در بیع، ثمن نامیده می شود و مسلم فیه که در بیع، مبیع و مثمن نام دارد به گونه ای مشخص باشند که هیچ ابهامی در آن نباشد و ثمن در مجلس معامله قبل از جدا شدن طرفین باید قبض شود و سلم در بانکداری به این صورت است که بانک ها جهت تامین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بنا به در خواست این واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آنها کنند و این واحدها پول را از بانک دریافت و در موعد مشخص کالا را به بانک تحویل می دهند و اما سلم در تجارت الکترونیکی به این صورت است که شخص با مراجعه به سایت سفارش خرید آن را می دهد و در مورد واگذاری چک مدت دار به مقدار کمتر و نقد، سلم محسوب نمی شود و عده ای از فقها گفتند اگر این کار خلاصی از ربا باشد ربا به شمار می آید.

شواهد تاریخی موجود نشان میدهد که شهری بزرگ با دست کم سه هزار سال پیشینه در نزدیکی شهر کنونی تویسرکان در استان همدان وجود داشته است که پس از قرن هفتم هجری از بین رفته که روستایی به نام رودلاور میراث دار آن شهر کهن و باستانی است. گرچه اطلاعات و کاوش ها در این زمینه، گسترده و دقیق نیست ولی شواهد موجود از کتب قدیمی و آثار کهن و نیز کاوش های محدود، وجود این شهر کهن و باستانی را تایید و اثبات می نماید. مقبره حضرت حیقوق نبی (ع) که 2600 سال قبل می زیسته است اکنون با معماری دوره سلجوقی در این محل وجود دارد. همچنین در تاریخ نام دانشمندانی به چشم میخورد که با عنوان روذرآوری از آن ها یاد شده است.از شهر تویسرکان کنونی که در مجاورت شهر باستانی روذرآور وجود دارد در کتب قرون اولیه هجری نامی به میان نیامده بلکه بصورت جداگانه از سرکان و توی نام برده شده است.

در عصر ساسانیان هنر و معماری از گسترش چشمگیری برخوردار گردید و طرح پلان های معماری و مفاهیم زیبایی شناختی هنر این دوره در سرزمین های خارج از ایران پرتوافکن شد. طاق های چهارگوش دارای گنبد و وجود ایوان از میراث های دوره اشکانی است که در دوره ساسانی تکمیل شد و در دوره اسلامی به فراوانی مورد استفاده قرار گرفت. پیشرفت های هنر و معماری عصر باستان در دوران اسلامی مورد توجه قرار گرفت. با ظهور سلاجقه در تاریخ ایران تحولی در هنر و معماری رخ داد. این دوره را می توان سرآغاز استفاده از کاشی های رنگارنگ در معماری و زمینه ای برای رونق و پیشرفت تزیینات در دوره های بعدی خواند. پیشرفت معماری مساجد در عصر سلجوقی بیش از زمان های پیش نمایان است. به کارگیری ایوان و نوع مساجد ایوان دار در این دوره، ریشه در سنت های ایرانی پیش از اسلام دارد. کاربرد آجر و گچبری در معماری و نیز ایجاد نقوش متفاوت در پوشش بناها از جمله هنرهایی بود که معماران ایرانی را از عصر ساسانی به خود مشغول داشت و در هنر معماری عصر سلجوقی کاربرد آن به شکل گسترده ای نمایان گشت.

خلافت عباسی از دوران معتصم عباسی به دلیل غلبه ترکان بر دستگاه خلافت رو به ضعف و زوال نهاد. پریشانی اوضاع آن ها به ویژه در عصر متوکل و کشته شدن او به وسیله سپاهیان ترک در مجموع سبب تضعیف مقام خلافت در برابر حاکمان و امیران سیاسی شد. کاهش قدرت سیاسی خلفا موجب گشت تا امیرالامرهای ترک عملا قدرت را به دست گرفته، خلیفه را به میل خود تغییر دهند. از این رو پیش از این دیلمیان (احمد، معزالدوله) بر عراق دست یابند و نفوذ خود را بر خلیفه تحمیل نمایند، خلیفه ابزار دست نظامیان ترک خود بود. اما اقدام های آل بویه به جهت تمایلات مذهبی شیعه که از نظر مذهبی به خلیفه اعتقاد نداشتند و وی را بازیچه دست خود کرده بودند، سبب شد تا خلافت به جز قدرت سیاسی، قدرت معنوی خود که همانا موجب مشروعیت حکومت ها در خلافت اسلامی می گشت، بیش از پیش از دست دهد.معزالدوله احمد بویه پس از دست یابی بر بغداد، ابتدا قصد داشت تا خلافت را براندازد و فردی علوی را جایگزین او کند، پس از مدتی به این نتیجه رسید که یک خلیفه ضعیف و مطیع برای قدرت آل بویه بسیار مناسب تر از یک امامی علوی است پس از این زمان علاوه بر ضعف مادی و سیاسی خلافت مقام معنوی خلیفه به جهت چیرگی آل بویه شیعه آسیب دید و تا زمان قدرت گیری خلیفه الناصر ادامه یافت.آل بویه پس از تسلط بر بغداد سعی کردند تا سنت های تشیع را در بغداد و نواحی تحت فرمان خود احیا کنند. این مساله با سیاست مذهبی خلافت در تعارض بود، اما از طرف دیگر خلفای عباسی جرات مخالفت با آن ها را نداشتند. این اقدام ها سبب شد تا پس از درگیری نسل دوم آل بویه با یکدیگر خلفا برای کم کردن قدرت آن ها پنهانی به رقبای آل بویه متوسل شوند و حتی از سلجوقیان برای درهم شکستن آن ها کمک بخواهند.

پیدایش مدعیان پیامبری و نجات دهنده هم کیشان از ظلم و ستم و یوغ حکمرانان، همیشه و در تمام دوران تاریخی و در همه ادیان و مذاهب وجود داشته است. در قوم یهود نیز عقیده به منجی و هدایت کننده یهودیان سابقه داشته و چندین بار اتفاق افتاده است. یکی از این مدعیان که در امپراتوری عثمانی ادعای مسیحایی کرد و به پیامبر دروغین معروف شد، شبتای صوی است. وی در امپراتوری عثمانی که یکی از کانون های فعال یهودیان بود به فعالیت پرداخته و فرقه رازآمیز دونمه را بنیان نهاد. در این مقاله سعی شده است که علت و چگونگی ورود یهودیان به امپراتوری عثمانی به عنوان مقدمه، زمینه های پیدایش جنبش شبتای صوی و اهداف، فعالیت ها، عقاید و نقش پیروان این جنبش در حکومت عثمانی مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

امروزه به کمک رایانه ها و اینترنت اجرای بسیاری از کارها به طور قابل توجهی آسان شده است. اما این سرعت و توانایی راحت در انجام کارها، راه را برای ارتکاب جرم نیز گشوده است. در نتیجه با افزایش قوانینی برای مجازات افرادی رو به رو هستیم که از این تکنولوژی سوء استفاده می کنند و تهدیدی علیه حریم خصوصی افراد و کسب و کارشان، امنیت عمومی و امنیت ملی به شمار می روند.تلاش این نوشتار بر آن است تا ضمن تبیین و تحلیل سیر تحول قوانین مرتبط با جرایم رایانه ای در ایران و دیگر کشورها، پیشنهادهایی برای قانون گذاران و کاربران رایانه و اینترنت ارایه کند.

در سال های آغازین قرن 16 م / 10 ه. ق، سرزمین ماوراء النهر در حال تجربه حکومت طایفه جدیدی از مغولان به نام شیبانیان در سرزمین هایی بود، که پیش از این در زیر نگین امیر تیمور و جانشینانش قرار داشت. تقریبا در همین عهد، صفویان با ایدئولوژی جدید دینی خود می رفتند، تا بار دیگر تمام سرزمین ایران را زیر یک پرچم به فرمان خود درآورند.کمی آن سوتر در شرق، در امپراطوری رو به پایان تیموری که به چندین امیرنشین تقسیم شده بود، ستاره اقبال آخرین امیر تیموری، بابر، نیز رو به پایان بود. اما ظهور صفویان و درگیری میان ایشان و ازبکان بر سر سرزمین خراسان به بابر فرصت داد، تا قوای خود را ترمیم کند و پس از چند ماجراجویی در ماوراء النهر در جستجوی سرزمینی نوین برای پادشاهی رو به پایانش، رو به هندوستان بیاورد.تلاش این نوشتار بر آن است تا با نگاهی تحلیلی به وقایع این دوره نشان دهد که ایجاد و توسعه روابط حسنه بین بابر و شاه اسماعیل صفوی تا حد زیادی به دلیل مشکلات دو دولت صفوی و تیموری در برابر ازبکان بوده است.