جامعه شناسی کاربردی
سال:1390 | دوره:22 | شماره:4 (پیاپی 44) |تعداد مقالات:9

در سال های اخیر شاهد روند روبه رشد میزان خودکشی نسبت به سال های گذشته در میان اقشار مختلف، بخصوص در میان قشر جوان و نوجوان بوده ایم. وجود چنین معضلی، زمینه را برای انجام پژوهش های علمی به منظور علت یابی و ارایه راهکارهای بهینه فراهم می سازد. هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی جامعه شناختی میزان گرایش دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه به خودکشی بوده است. برای نیل به این منظور، از روش تحقیق پیمایشی و ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات بهره گرفته شد. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه رازی کرمانشاه در سال تحصیلی 87-1386 تشکیل داد ه اند، که در مجموع 380 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای چند مرحله ای متناسب انتخاب شده اند. چهارچوب نظری تحقیق بر نظریه خودکشی دورکیم استوار است. و متغیر های مستقل مدل تحلیلی که در پی تبیین متغیر وابسته (میزان گرایش به خودکشی) بوده، شامل حمایت اجتماعی، نظارت خانواده، رفتار بزهکارانه، تقدیرگرایی و آنومی بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، به طور کلی، مهمترین پیش بینی کننده های تغییرات میزان گرایش به خودکشی پاسخگویان به ترتیب متغیرهای حمایت اجتماعی (0.45-)، رفتار بزهکارانه (0.32)، نظارت خانواده (0.31) و تقدیر گرایی (0.25) بوده است. به لحاظ تاثیر مستقیم، متغیر رفتار بزهکارانه (0.32) بیشترین تاثیر را داشته است. همچنین، حمایت اجتماعی از طریق تاثیر بر رفتار بزهکارانه، تاثیر غیرمستقیم بالایی بر روی گرایش به خودکشی داشته است (-0.26).

پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی پرسشنامه ارتباط با طبیعت (NR-scale) نیسبت و همکاران (2009) با استفاده از رویکرد تحلیل عاملی تاییدی انجام شد. روش این پژوهش از نوع توصیفی–مقطعی است. نمونه تحقیق، 300 نفر از دانشجویان کارشناسی دختر و پسر مشغول به تحصیل در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 1390-1389 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر اساس تعداد دانشجویان رشته های مختلف کشاورزی انتخاب شدند. برای ارزیابی کفایت مدل از شاخص ریشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب، شاخص برازش تطبیقی، ریشه دوم میانگین مجذورات پسمانده های استاندارد شده، شاخص تاکر-لویز، شاخص خوبی برازندگی و شاخص تعدیل یافته خوبی برازندگی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی، نشان دهنده این است که الگوی سه عاملی برازش قابل قبولی با داده ها دارد. ضرایب آلفای کرونباخ نیز نشان داد که NR-scale از پایایی قابل قبولی برخوردار است. در مجموع، نتایج پژوهش حاضر به تقویت این ایده منجر شد که مقیاس ارتباط با طبیعت نیسبت و همکاران، یک ابزار روا و پایایی در پیش بینی رفتارهای مراقبت از محیط زیست است.

طی دهه گذشته، تعداد زیادی از متخصصان روان شناسی تربیتی، بر اهمیت رشد مهارت های هیجانی و اجتماعی کودک، در طول تحصیلات آموزشگاهی تاکید داشته اند و این به علت اثرپذیری مهارت های سازگاری اجتماعی از قابلیت های هیجانی فرد است که می تواند در جریان رشد خود را نشان دهد. بنابراین، با توجه به اهمیت هوش هیجانی در تغییر استرس و سازگاری رفتارها، این مطالعه به منظور بررسی میزان رابطه بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر نوجوان انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی و دبیرستان شهرستان فسا بودند که با توجه به میزان برآورد حجم آماری و روش پژوهش-که توصیفی از نوع همبستگی بود-از میان آنان، 150 نفر (50 نفر 10 تا 12 سال پایه اول راهنمایی، 50 نفر 13 تا 15 سال پایه سوم راهنمایی، 50 نفر 16 تا 18 سال پایه سوم دبیرستان) به شکل نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای گزینش شدند. فرض اصلی این پژوهش، این بود که هوش هیجانی و مولفه های آن با سازگاری اجتماعی نوجوانان رابطه معناداری دارد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل رگرسیون چند متغیری استفاده شد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که بین عوامل هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان گروه سنی 12-10 سال و گروه سنی 15-13 سال رابطه معناداری در سطح (P<0.01) وجود دارد، اما این رابطه در گروه سنی 18-16 سال معنادار نبود (0.05<P). نتایج همچنین نشان داد که بین هوش هیجانی کلی و سازگاری اجتماعی رابطه معنادار است. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین میانگین نمره های سازگاری اجتماعی و میانگین نمره های هوش هیجانی در سه گروه تفاوت معناداری وجود ندارد (0.05<P). بنابراین، می توان نتیجه گرفت که تربیت و تقویت هوش هیجانی می تواند در تربیت مهارت های اجتماعی و سازگاری اجتماعی نوجوانان موثر واقع شود.

عوامل متعددی در وقوع و گسترش خشونت موثر هستند. یکی از این عوامل، فضاهای بی دفاع شهری یا جرم خیز است. فضاهای بی دفاع یا جرم خیز دارای ویژگی های بسیاری هستند که در دو دسته فیزیکی و اجتماعی قابل تفکیک بوده، سبب مستعد شدن فضاها برای وقوع خشونت می شوند. از دیدگاه طراحان شهری و معماران، ویژگی های فیزیکی و از دیدگاه نظریه پردازان جامعه شناسی و روان شناسی، ویژگی های اجتماعی بیشتر در مستعد کردن فضاها جهت وقوع خشونت نقش دارند.این تحقیق در برهه زمانی 9 ماهه و مشاهده میدانی آن در آبان ماه 1387 انجام شده است. مکان تحقیق حاضر نیز 22 منطقه شهرداری شهر تهران بوده است. در این پژوهش فضاهای مورد مطالعه بر اساس نوع خشونت و با توجه به اهداف تحقیق و امکان دسترسی و محدودیت زمانی و مالی 12 فضای شهری عمومی از میان 108 فضای شهری عمومی آلوده یا جرم خیز تهران هستند، شامل جرم های: سرقت (بلوار هجرت، خیابان اتابک و پارک ولیعصر)، مزاحمت (خیابان اسدآبادی، نبش خیابان بهار و چهار راه ولیعصر)، نزاع و درگیری (میدان مقدم، میدان ابوذر و پارک 22 بهمن) و کیف قاپی (زیر پل سیدخندان، پارک شریعتی و خیابان خواجه عبداله انصاری).کل فضاهای آلوده یا جرم خیز، شامل 108 نقطه خشونتی یا آلوده مناطق بیست و دو گانه شهر تهران در سال 1386 و نیمه 1387 هستند که بر مبنای خشونت های ثبت شده در کلانتری های شهر تهران در سال 1386 و نیمه اول سال1387 به عنوان نقاط خشونتی یا جرم خیز آلوده شهر تهران از سوی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ معرفی شده اند.نتایج تحقیق نشان می دهد که وجود روشنایی و نور مناسب و عدم تراکم ساختمانی، از ویژگی هایی هستند که فضاهای دارای کیف قاپی را از دیگر فضاها تفکیک می کند. عدم پیوند ارتباطی با فضاهای نمایان، وجود نقاط فرو رفته و یا برآمده، داشتن مرز و محدود مشخص و کم بودن ساختمان ها نیز از ویژگی های تفکیک کننده فضاهای دارای نزاع و درگیری از دیگر فضاها هستند. توالی و امتداد نیز از ویژگی های متمایزکننده فضاهای دارای مزاحمت از دیگر فضاها هستند.

اوقات فراغت، فعالیتی است که اعضای جامعه فارغ از اجبارهای محیط کار و الزامات زندگی، از طریق آن استعدادهای خود را توسعه بخشیده، شخصیت خود را گسترش می دهند. چگونگی گذران اوقات فراغت، بازتابی از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه است که استفاده مطلوب از این اوقات می تواند تاثیر درخور توجهی در بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و اقتصادی افراد جامعه داشته باشد.پژوهش حاضر به قصد بررسی عوامل اجتماعی موثر بر اوقات فراغت افراد 64-15 ساله شهرستان جویبار صورت گرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش بر روی 510 نفر از اعضای جامعه مورد نظر-که بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند-اطلاعات لازم جمع آوری گردید. متغیرهای مستقل که ارتباط آنها با میزان اوقات فراغت (فعال و غیرفعال) سنجیده شده است، عبارتند از: پایگاه اجتماعی-اقتصادی (میزان درآمد، تحصیلات و شغل والدین)، وضعیت تاهل، محل زندگی، سن و جنسیت.نتایج گویای آن است که میانگین اوقات فراغت فعال (1.87 از 4) بیشتر از میانگین فراغت غیر فعال (1.4 از 4) است. بررسی الگوهای گذران اوقات فراغت نشان می دهد که فعالیت های فراغتی «بودن در کنار خانواده» و «تماشای تلویزیون» از مهمترین الگوهای فراغتی جامعه مورد نظر هستند. همچنین؛ نتیجه رگرسیون خطی چند متغیره متغیرهای مستقل با اوقات فراغت نشان می دهد که از میان متغیرهای مستقل، چهار متغیر (سن، تحصیلات پاسخگو و تحصیلات پدر و مادر) دارای تاثیر معناداری بر اوقات فراغت هستند. مقایسه بتاها نشان می دهد متغیر سن و تحصیلات پاسخگو با ضرایب بتای (0.32- و 0.117)، به ترتیب، قویترین و ضعیف ترین تاثیر را بر متغیر وابسته اوقات فراغت نشان می دهد.

هدف از این پژوهش، تعیین سهم نسبی تاثیر فرایند تبدیل دانش بر مولفه های سرمایه فکری در دانشگاه های دولتی اصفهان، با تاکید بر اجتماعی سازی دانش بوده است. سوال های پژوهش بر مبنای تعیین سهم نسبی تاثیر فرایند تبدیل دانش (اجتماعی سازی، برونی سازی، ترکیب و درونی سازی) بر مولفه های سرمایه فکری (سرمایه انسانی، ساختاری و مشتری) با تاکید بر اجتماعی سازی دانش تدوین و بررسی شد. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری کلیه اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (1472 نفر)-در سال تحصیلی 90-1389 بوده اند که حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم 205 نفر برآورد شد. ابزار جمع آوری اطلاعات 2 پرسشنامه فرایند تبدیل دانش، با 26 سوال و سرمایه فکری با 35 سوال بود. برای تعیین روایی صوری و محتوایی آنها از نظرهای متخصصان بهره گرفته شده و ضریب پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ، فرایند تبدیل دانش 0.96 و سرمایه فکری 0.93 به دست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری Amos Graphic و SPSS و در سطح استنباطی به روش های رگرسیون گام به گام، مانوا و مدل معادله ساختاری تحلیل شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که تاثیر مرحله اجتماعی شدن دانش بر سرمایه انسانی و ساختاری معنادار، و بر روی سرمایه مشتری معنادار نبوده است. مراحل برونی سازی دانش، ترکیب و درونی سازی دانش، مولفه های سرمایه انسانی و ساختاری را به تنهایی تحت تاثیر قرار می دهند، اما زمانی که سه مولفه سرمایه فکری با همدیگر در معادله قرار می گیرند، تاثیرگذاری مراحل فرایند برونی سازی، ترکیب و درونی سازی دانش بر آنها معنادار نبوده است. یافته های حاصل از مدل معادله ساختاری نیز نشان داد که ضریب اثر مراحل فرایند تبدیل دانش بر مولفه های سرمایه فکری معنادار بوده است.

هدف: مطالعه آثار و تبعات سرمایه اجتماعی در سال های اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته، ولی درباره تاثیر آن بر رضایت شغلی چندان پژوهش نشده است. هدف اساسی این تحقیق، بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی کارکنان اداره تعاون استان کرمانشاه است.روش: این تحقیق با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق 878 نفر کارکنان اداره تعاون استان کرمانشاه هستند. از این جامعه، 270 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای آزمون فرضیات از ضریب همبستگی و مقایسه میانگین ها و برای آزمون مدل تحقیق از رگرسیون استفاده شده است.نتایج: یافته های تحقیق نشان می دهد که سرمایه اجتماعی متشکل از شبکه های بین افراد، اعتماد، مشارکت و تعهد سازمانی، رابطه مثبت و معنادار؛ (R2=%12) داشت. از مولفه های سرمایه اجتماعی، اعتماد بیشترین تاثیر را داشت. از متغیرهای فردی، جنسیت تاثیر معنادار (R2=0.32) بر رضایت شغلی داشته، گویای رضایت شغلی بیشتر زنان نسبت به مردان بود.

مساله تحقیق حاضر در پی این است که مشارکت اعضای تعاونی های مسکن مهر در سال 1388 در سطح شهر مشهد چقدر است و عوامل موثر بر آن کدامند؟ مباحث نظری در قالب چهار پارادایم جامعه شناختی واقعیت اجتماعی، تعریف اجتماعی، رفتار اجتماعی و پارادایم ترکیبی بیان شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت پیمایش با حجم نمونه 380 نفر با کمک فرمول کوکران از جامعه آماری 36330 نفر اعضای تعاونی مسکن مهر در شهر مشهد است. روش نمونه گیری و روش طبقه ای تصادفی است. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS در قالب بیان آماره های توصیفی و میانگین، میانه، انحراف معیار و ضرایب چولگی و کشیدگی و آزمون فرضیات با کمک آزمون های متناسب با هدف و سطح سنجش متغیرها و استفاده از تحلیل رگرسیون و سرانجام تحلیل مسیر انجام گرفته است و تاثیر متغیرهای مستقل:عدم دسترسی منابع و ناتوانی اقتصادی، ارزیابی از حمایت های مالی و سیاسی دولت، کمبود وقت اضافه اعضا، اعتماد نسبت به مدیران، اطمینان به نتایج طرح، سنت گرایی، تقدیرگرایی، توجه به تبلیغات رسانه های جمعی، تحصیلات، آمادگی روانی، مسوولیت پذیری، آگاهی، رضایت از مدیران، پایگاه اجتماعی، واقعی فرض کردن، خانه دار شدن، استفاده از رسانه های جمعی، از خودبیگانگی بر میزان مشارکت اعضا سنجیده شد و در نتیجه، آگاهی اعضا، استفاده از رسانه های جمعی و توجه به تبلیغات رسانه ها و اعتماد به مدیران، بیشترین تاثیر بر مشارکت اقتصادی اجتماعی آنان را دارا بودند.

دسترسی توامان به پایداری، سودآوری، بهره وری، و توسعه در بخش کشاورزی، ثمره تلفیق و کاربست منطقی اطلاعات مقتضی در بستر کنش های جاری در سامانه (نظام) اطلاعات اقلیمی کشاورزی است، اما پرسش اساسی آن است که این سامانه تا چه میزان فضای لازم برای توسعه کشاورزی را فراهم ساخته است. لذا هدف این پژوهش، بررسی ساختار شناختی کنشگران اجتماعی سامانه اطلاعات اقلیمی برای تبیین ساز و کار این سامانه بوده که با تکیه بر رویکرد اکتشافی و با استفاده از روش تحقیق کیفی از جمله مورد پژوهی انجام شده است. در این پژوهش، داده ها با استفاده از تکنیک "نقشه های علی استخراج شده تعاملی" و ابزار مصاحبه و گروه تمرکز گردآوری گردید و پس از استخراج و کدگذاری بر اساس محورهای موجود در چارچوب مفهومی و پرسش های پژوهش، با استفاده از منطق نقشه های علی واکاوی شد. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کنشگران عرصه تولید، ترویج، و کاربران اطلاعات اقلیمی کشاورزی در استان فارس بوده که به ترتیب با تعداد 2، 6 و 7 گروه از کنشگران فوق برای حصول اشباع تئوریک مصاحبه شد. واکاوی نقشه های علی نشان داد، تعیین کننده های ساز و کار سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی از دید کنشگران سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی در قالب پنج دسته سازه اقتصادی، پردازش و فناوری اطلاعات، سازمانی، سیاسی-اجتماعی، و فنی طبقه بندی می گردند. بر مبنای یافته های پژوهش، شاخص هایی در راستای دستیابی به یک سامانه اطلاعات اقلیمی کشاورزی پاسخگو در کوتاه مدت و نیز پایدار در درازمدت در استان فارس ارائه شده است.