الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها
سال:1386 | دوره:3 | شماره:8 |تعداد مقالات:8

تحقیق حاضر اهمیت ترجمه و نهضت عظیم ترجمه طی دوره های گذشته اسلامی و نیز نقش بزرگ این نهضت در تعامل و تبادل فرهنگی آن دوران را باز می نمایاند. این تحقیق به ویژه کاوشی در خصوص تاثیر اندیشه فارسی در فرهنگ اسلامی از طریق آثار فارسی ترجمه شده به عربی و همچنین نقش خود ایرانیان در زمینه های مختلف سیاسی، دینی و ادبی است. آنگاه در این نوشتار به انگیزه ها و برخی دلایل اهتمام ورزی و روی آوری به سوی میراث فرهنگی ایرانی - فارسی پرداخته شده و به مشهورترین مترجمان (از فارسی) و نیز مهم ترین متون فارسی ترجمه شده به عربی اشاره رفته است.

داستان کوتاه جایگاه ویژه ای در ادبیات عربی دارد. این نوع ادبی توجه نویسندگان بزرگی را به خود جلب نموده و به یکی از محبوب ترین انواع ادبی نزد خوانندگان بدل شده است.نجیب محفوظ از نویسندگان معاصری است که در این زمینه شهرت یافته و تعداد قابل توجهی داستان کوتاه نیز به رشته تحریر درآورده است، اما از این تعداد فقط مجموعه ای با نام «همس الجنون» به چاپ رسیده و در اختیار خوانندگان قرار دارد.«فلفل» نام داستان کوتاهی است که در این مجموعه خودنمایی می کند. این داستان، زندگی پسربچه ای را به تصویر می کشد که در مقابل مبلغی ناچیز حاضر شده است. در یک قهوه خانه مشغول به کار شود. وی به خانواده فقیری تعلق دارد که والدینش در کنار فعالیت های روزمره خود، با دستبرد به اشیایی ناچیز و بی ارزش روزگار را سپری می کنند. همین امر باعث می شود تا پدر خانواده توسط نیروهای امنیتی دستگیر و روانه زندان شود، اما در این فضا صاحب منصبان حکومتی نیز به چشم می خورند که با وجود ارتکاب جرایمی بزرگ تر از هر گونه تعقیب و محاکمه مصون هستند.نویسنده مقاله تلاش نموده است با بررسی شکل و محتوای این داستان، عناصر تشکیل دهنده آن را تحلیل کند و از این طریق به نتایج مورد نظر دست یابد.

در زبان عربی، قبل از نزول قرآن کریم، لهجه های متعددی از جمله لهجه های قریش، ربیعه، هوازن، قیس، ضبه و بهراء وجود داشته است. به طور کلی، لهجه های پیشین را به دو دسته می توان تقسیم کرد: لهجه تمیمی یا دسته شرقی، و لهجه حجازی یا دسته غربی که هر یک از آنها دارای ویژگی های خاص خودند. لهجه عراقی با لهجه تمیم مشترکات زیادی دارد اما این لهجه در قرن های اخیر تاثیرات زیادی از زبان های ترکی، فارسی و انگلیسی پذیرفته و واژه های زیادی با ریشه های ترکی، فارسی و انگلیسی در آن دیده می شود. ما، در لهجه عراقی، سه روش شمالی و وسط و جنوبی را می توانیم ببینیم که این مقاله روش اخیر را از لحاظ ویژگی های صوتی یا زبان شناسی (آواهای تشکیل دهنده واژه ها و تغییراتی که در این زمینه رخ داده است) و ویژگی های صرفی (تغییرات ساختاری یا شکلی در برخی از واژه ها اعم از اسم یا فعل یا حرف) و ویژگی های نحوی (ترکیب ها، عبارت ها و جمله ها و رابطه واژه ها با همدیگر) مورد بحث و بررسی قرار می دهد. لهجه عراقی، همانند دیگر لهجه ها در جهان، دارای تنوع مکانی است؛ بدین معنی که روش تلفظ آن طبق جاهای سکونت افراد متفاوت است.

اهل فن، با «جواهر البلاغه» آشنایند؛ زیرا این کتاب در طول حیات خود به سرعت در دانشگاه ها، حوزه های علمیه، مجتمع های فرهنگی و موسسات ادبی سائر و دائر شد و بر اثر نظم و ترتیب خاص، روانی و سهولت عبارات، انبوه مثال ها و تمرینات، در دل ها به نفوذ کرد، و در آغوش ها تنگ جای گرفت. چاپ های متعدد، افست های مختلف بی پروا و ترجمه های متنوع حرفی شتابزده آن، به صورت کالا و متاع کتاب فروشی ها، کتابخانه ها و نمایشگاه ها درآمد؛ اما متاسفانه نبض آن دقیق گرفته نشد و نارسایی هایش پنهان بماند. مقاله حاضر ضمن گشودن در به روی این مسافر، به زدودن گردوغبارش بر می خیزد، نبضش را لمس می کند، آسیب ها و نارسایی هایش را می نمایاند و خبر از چاره جویی می دهد.

علامه حائری مازندرانی 1350-1257) ه.ش.)، یکی از مفاخر علمی و ادبی معاصر ایران است که بیش از سیصد اثر چاپ نشده و چاپ شده، به دو زبان فارسی و عربی، از او به جای مانده است. یکی از آثار ارزشمند خطی آن مرحوم، بدیعیه او است که با خط شاعر، در 443 بیت و 164 صفحه، شرح و تدوین شده است. شاعر، علی رغم التزام به ذکر انواع آرایه های بدیعی و سرودن بلندترین بدیعیه تاریخ این فن و به کار بردن بیش از 300 نوع آرایه بدیعی که این نیز در نوع خود بی مانند است، دچار تکلف نشده و با اشعاری نغز و دلنشین، در فن بدیعیه سرایی به زبان عربی هنرنمایی کرده است.این مقاله، ضمن نقد و بررسی ویژگی های این بدیعیه و مقایسه آن با معروف ترین بدیعیه ها، چون بدیعیه صفی الدین حلی و سید علی خان مدنی، جنبه های نوآورانه و همچنین تاثیرپذیری آن را از دیگر بدیعه سرایان تبیین می کند.

جنگ ژوئن 1967 نقطه عطفی در تاریخ ملت فلسطین به شمار می رود. این حادثه همه جنبه های زندگی فلسطینیان را تحت الشعاع قرار داد. شعر معاصر فلسطین نیز از این تحولات مستثنی نبود. از آن پس افق و دیدگاه های نوینی در برابر شعر معاصر فلسطین گشوده شد و مفاهیم تازه ای چون حمایت و پشتیبانی از روند قیام مسلحانه، اشتیاق زائد الوصف برای بازگشت به وطن، شهادت و ایثار به وضوح در شعر پس از 1967 خودنمایی کرد. افزون بر آن، تاثیرپذیری شعر معاصر فلسطین از جریان های شعری جهان عرب، به لحاظ ساختار، مضمون و یا شکل فنی و نیز اسطوره پردازی، نمادگرایی، تمایل به سرودن شعر نو و رهاساختن سبک کلاسیک، از مهم ترین دستاوردهای جنگ ژوئن به شمار می آید.

پرداختن به مسایل انسانی یکی از وظایفی است که همواره در ادبیات ملل و اقوام مختلف مطرح بوده و ادبای زیادی در خلق آثار خود به این مهم توجه داشته اند. هر چند دفاع از حقوق انسان در عرصه بین الملل قدمت چندانی ندارد، اما بی گمان ادبیات ملل هیچ گاه از این موضوع غافل نبوده است. چالش های سیاسی - اجتماعی فلسطین در قرن های نوزدهم و بیستم میلادی، نظر ادبا و شعرای بسیاری را در سراسر گیتی به موضوع حق ملت فلسطین به صورت یک دغدغه جدی جلب نمود. انعکاس قضیه فلسطین در آثار ادبا و شعرای فلسطینی، از جهت ارتباط مستقیم آنها با این تراژدی با جدیت بیشتری دنبال می شود.ابراهیم طوقان 1905-1941) م) در زمره شاعران رده اول این شاخه از ادبیات است که بعدها نام ادبیات مقاومت به خود گرفت. وی در طول زندگی، قلم خود را وقف طرح و بررسی مشکلات هموطنان و تشویق آنان به مبارزه و مقاومت نموده است. طوقان همه هنر خود را صرف پایه گذاری ارکان فنی - موضوعی شعر مقاومت نموده و در این زمینه چنان نوآوری هایی دارد که شایسته است وی را پایه گذار فنی - موضوعی شعر مقاومت فلسطین بدانیم. در این مقاله با ارایه دلایل و مستندات کافی و به شیوه توصیفی - تحلیلی جایگاه طوقان در شعر مقاومت را بررسی می کنیم.

قسم از دیدگاه عالمان نحو، جمله ای است که به وسیله آن، جمله خبر موکد می شود؛ بنابراین قسم یکی از روش های تاکید در گفتار است و ناگزیر از داشتن خبر یا جوابی است که هدف از قسم را بیان کند. از جمله اسلوب هایی که در سخن به کار می رود تا متکلم کلام خود را موکد و حتمی سازد یا این که از طرف مقابل درخواست چیزی را کند که انجام دادن آن حتمی باشد، استفاده از «اسلوب قسم» است. در زبان عربی برای بیان قسم ساختار ویژه ای معمول است. در این ساختار از واژگان، حروف و جملات مخصوصی استفاده می گردد؛ به طوری که هر کدام از این موارد، بیان کننده نکته ای از نکات ادبی قسم است. از طرفی تقسیم بندی قسم به انواع مختلف، رابطه ای مستقیم با موارد یاد شده از نظر ذکر یا حذف یا تکرار دارد که ما در این مقاله به آن پرداخته ایم.