زمینه: تهیه و رنگ آمیزی کروموزوم های موش به روش گیمسا و نوارگذاری تریپسین - گیمسا پایه بسیاری از تحقیقات در زمینه شناخت، پیشگیری و درمان بیماری ها، کشف و تولید داروهای جدید و کنترل کیفی بسیاری از فراورده هاست.هدف: پژوهش حاضر به منظور ارایه الگویی از کاریوتایپ موش انجام شد.مواد و روش ها: با برداشت و کشت نمونه ای از مغز استخوان موش سفید آزمایشگاهی غیر هم خون NMRI، گسترش تهیه و رنگ آمیزی به دو روش گیمسا و روش نوا گذاری تریپسین گیمسا انجام شد و میتوزهای مناسب مورد مطالعه قرار گرفتند. سپس از آنها عکس گرفته شد و کاریو تایپ ها بر اساس کاریوتایپ استاندارد موش آماده گردید.یافته ها: کروموزوم های سلول دیپلویید موش 2n=40 بود که همگی تلوسنتریک بودند. همچنین تعداد باند ها در هر کروموزوم و کلید تشخیص هر کروموزوم معلوم شد. با استفاده از روش نوارگذاری تریپسین - گیمسا، کروموزوم های موش به صورت تک تک تشخیص داده شدند و باندهای به دست آمده با استفاده از این روش با باندهای به دست آمده از روش دیگر همخوانی داشتند.نتیجه گیری: روش نوارگذاری تریپسین - گیمسا نسبت به سایر روش ها، باندهای بیشتر و جرییات مهم تری را به نمایش می گذارد.

بررسی سیتوژنتیکی و مطالعات کروموزومی جنس های نر و ماده گاومیش های بومی استان آذربایجان غربی به وسیله تهیه گسترش های متافازی حاصل از کشت لنفوسیتی نمونه های خونی اخذ شده از گاومیش های مرکز اصلاح نژاد گاومیش شمال غرب کشور واقع در منطقه جبل شهرستان ارومیه انجام شد. این بررسی معلوم کرد که تعداد دیپلویید کروموزوم ها در گاومیش آذربایجانی 2n=50 می باشد که از تعداد 24 جفت کروموزوم های اتوزومی، 5 جفت کروموزوم اول، ساب متاسانتریک و تمامی 19 جفت کروموزوم اتوزومی دیگر تلوسانتریک بودند. کروموزوم های جنسی از نوع تلوسانتریک بوده و کروموزوم X بزرگ ترین کروموزوم تلوسانتریک بود. کروموزوم Y نیز جز کروموزوم های تلوسانتریک تعیین گردید. ضمنا برای شناسایی دقیق تر کروموزوم ها و مطالعات بعدی از نواربندی G استفاده شد.

از آنجا که سطوح مختلف پلوئیدی می توانند در افزایش عملکرد گیاهان علوفه نقش به سزایی داشته باشند، تعدادی از جمعیت های طبیعی گونه هایی از لولیوم از نظر سطح پلوئیدی و نیز سایر ویژگیهای کاریوتیپی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند.در هر جمعیت از گونه های سلول متافازی مورد Lolium perenne و L. rigidum تعداد پنج مطالعه و اندازه گیریهای کروموزومی قرار گرفتند و ضمن شمارش تعداد کروموزومها، اندازه بازوهای بلند و کوتاه مورد مطالعه و اندازه گیری قرار گرفتند.در میان جمعیت های مورد مطالعه چندین جمعیت پلی پلوئید مشاهده گردید. دو دارای 28 کروموزوم و جمعیت از) بودند که میانگین کلیه کروموزومهای L. perenne و یک جمعیت از L. rigidum تتراپلوئید (سلولها همراه انحراف معیار مربوطه و نیز فرمول 2n= 2x= 28 اندازه گیری شده در کاریوتیپی هر یک از جمعیت ها ارایه گردیده است.تقارن کاریوتیپی با توجه به مقادیر %TF، در هر سه جمعیت یکسان است، ولی از نظر DRL، با توجه به اینکه مقادیر کمتر این پارامتر حاکی از تقارن بیشتر کاریوتیپ می باشد، یکی از جمعیتهای L. Perenne نسبت به دو جمعیت دیگر، متقارن تر است و جمعیت متعلق به گونه L. rigidum از این نظر نامتقارنترین کاریوتیپ محسوب می شود.

به منظور مطالعه سطح پلوئیدی در گونه ای از آویشن (Thymus kotschyanus)، سه جمعیت از این گونه که در شمال و شمال غرب کشور رویش دارند مورد مطالعات سیتوژنتیکی قرار گرفتند. برای این منظور در هر جمعیت حداقل 5 سلول متافازی مورد مطالعه و اندازه گیری قرار گرفت، ضمن شمارش تعداد کروموزومها و تعیین سطح پلوئیدی، طول کل کروموزوم، طول بازوی کوتاه و بلند هر کروموزوم نیز اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که جمعیت مربوط به ایستگاه سیراچال واقع در جنوب مرکزی البرز، 2) و دو تتراپلوئید n=4x (2=60) جمعیت دیگر که از تبریز و میانه جمع آوری شده بودند، دیپلوئید (n=30) هستند. با توجه به نتایج حاصل از مقایسه پارامترهای سنجش تقارن کاریوتیپی شامل درصد TF، درصد DRL و درصد S مشخص گردید که نمونه تتراپلوئید از تقارن کاریوتیپی بیشتری برخوردار بوده و نمونه تبریز دارای تقارن کاریوتیپی کمتری است و در نتیجه نسبت به نمونه های دیگر تکامل یافته تر می باشد. با توجه به یکسان بودن عدد کروموزومی و دامنه تغییرات طول کروموزومها در دو جمعیت دیپلوئید تبریز و میانه، پیشنهاد می شود تا به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی بیشتر در این گونه از آنها برای تشکیل هیبریدهای درون گونه ای استفاده شود.

با توجه به اینکه مطالعات کروموزومی روی ماهی سیم (Abramis brama) در ایران انجام نپذیرفته است، لذا این بررسی به منظور تعیین تعداد کروموزوم ها و بازوهای کروموزومی و همچنین ارایه کاریوتایپ ماهی سیم حوزه جنوبی دریای خزر با تهیه گسترش های کروموزومی به روش Squash، انجام شده است. تعداد کروموزوم های پلاک های متافازی حاصل از طریق له کردن بافتهای قسمت قدامی کلیه و آبشش در این ماهی 2n=50 و تعداد بازوهای کروموزومی آن NF=82 تعیین گردید. کاریوتایپ تهیه شده از این ماهی شامل 8 جفت کروموزوم متاسنتریک، 8 جفت کروموزوم ساب متاسنتریک و 9 جفت کروموزوم آکروسنتریک بود.

جنس اسپرس به خانواده پروانه آسا تعلق داشته و 56 گونه مرتعی در ایران دارد. این گونه ها با شرایط متنوع آب و هوایی ایران، سازگار شده و از ذخایر ارزشمند ژنتیکی در تحقیقات بهنژادی محسوب می شوند. مطالعه کاریوتایپ گونه های مختلف از گامهای نخستین، اما اساسی در تحقیقات سیتوژنتیک به شمار می آید زیرا اطلاعات ارزشمندی را در اختیار قرار می دهد. در این تحقیق، گونه های اسپرس استان فارس مورد بررسی سیتوژنتیکی قرار گرفتند. نمونه گیاهی و بذر گونه ها در بهار 1378 از رویشگاههای مختلف استان جمع آوری گردیدند. پس از شناسایی مورفولوژیکی گونه ها، با اعمال تیمارهای مختلف شیمیایی روی مریستم ریشه، سلولهای متافازی متعددی مورد مطالعه قرار گرفتند.نتایج نشان داد که گونه های Onobrychis gaubae، O. melanotricha، O. sojakii وO. aucheri spp. Tehranica با 2n=16 کروموزوم و گونه O. ptolemaica با 2n=14 کروموزوم، دیپلوئیدند و گونه های O. crista-galli و O. aucheri ssp. Psammophila با 2n=32 کروموزوم و گونه O. viciaefolia با 2n=28 کروموزوم، تتراپلوئیدند. همچنین این مطالعه نشان داد که در جنس اسپرس دو عدد پایه 7 و 8 وجود دارد و این مطلب با تحقیقاتی که در گذشته انجام گردیده است، مطابقت دارد.

مسایل ژنتیک یکی از علل مهم عقب ماندگی ذهنی می باشد. با پیشرفت و توسعه کشورها، معلولیت ناشی از عفونت و سوء تغذیه کاهش یافته و بر سهم علل ژنتیکی افزوده می شود. در این مطالعه پس از تشکیل پرونده برای معلولین، بررسی کروموزومی با روش نوارگذاری G برای آنها انجام شد. از 100 معلول، 66 مورد پسر و 34 مورد دختر بودند.  31درصد از معلولین نوعی اختلال کروموزومی داشتند. از 23 مورد (درصد) معلول مبتلا به سندرم داون، 21 مورد تریزومی آزاد کروموزوم 21، 1 مورد وضعیت موزاییک کروموزومی و مورد باقیمانده، وضعیت موزاییک کروموزومی همراه جابجایی روبرتسونین 21؛ 14داشت.8 معلول دیگر نیز یک نوع ناهنجاری کروموزومی شامل واژگونی (3 معلول)، تریزومی بخشی (1 معلول)، کروموزوم 22 حلقوی (1 معلول) و شکست در کروموزومهای مختلف ( 3معلول) داشتند. این پژوهش به خوبی نشان داد که ناهنجاریهای کروموزومی در بین عقب ماندگان ذهنی بسیار شایع است و شایع ترین علت کروموزومی در بین عقب ماندگان ذهنی، تریزومی آزاد کروموزوم 21، عامل سندرم داون است.

در این بررسی، کاریوتایپ ماهیان حاصل از دورگه گیری بین ماهی سفید Rutilus frisii kutum ماده و ماهی کپور علفخوار (آمور) Ctenopharyngodon idella نر، به منظور بررسی چگونگی توارث کروموزومهای والدین در ماهیان حاصل از این دورگه گیری (F1) با استفاده از روش له کردن بافت تهیه شد.با بررسی 63 پلاک متافازی به دست آمده از 14 عدد ماهی، تعداد کروموزومها و تعداد بازوهای کروموزومی این ماهیان 50 =2n و 84=NF تعیین گردید. در کاریوتایپ تهیه شده از این ماهیان 7 جفت کروموزوم متاسانتریک، 10 جفت کروموزوم ساب متاسانتریک و 8 جفت کروموزوم ساب تلوسانتریک و اکروسانتریک (7m+10Sm+8St-a) وجود دارد. بزرگترین کروموزوم در این ماهیان یک جفت کروموزوم اکروسانتریک می باشد. یکسان بودن تعداد کروموزومهای ماهیان حاصل از دو رگه گیری و یکسان بودن تقریبی کاریوتایپ ماهیان حاصل از دو رگه گیری با ماهی سفید (8m+10Sm+7St-a) ، همچنین وجود یک جفت کروموزوم اکروسانتریک بزرگ در کاریوتایپ ماهی سفید و ماهیان حاصل از دو رگه گیری به عنوان کروموزومهای شاخص این ماهیان بر این امر دلالت دارد که ماهیان مورد آزمایش از لحاظ تعداد و نوع کروموزومها شبیه ماهی سفید می باشند. باتوجه به ماده بودن ماهی سفید والد در این دو رگه گیری، وقوع پدیده ژینوژنز (تولید رگه خالص مادری) در بررسی مذکور و ژینوژنز ماهیان مورد آزمایش محتمل است.

مطالعه کاریوتایپی گونه های موجود یکی از گام های اساسی در شناسایی دقیق تر این گیاهان از نظر تاکسونومی و به نژادی می باشد. بررسی کاریوتایپ گونه ها نشان داد که 4 گونه O. aucheri subsp. teheranica، O.scorbiculata، O. melanotricha و O. oxyptera دارای 16 کروموزوم هستند و بر اساس عدد پایه کروموزومی (x=8) گونه هایی دیپلویید محصوب می گردند. در میان گونه های مورد مطالعه، گونه O. oxyptera دارای کمترین طول کل ژنوم اما بیشترین TF% بود. همچنین بر اساس گروه بندی Stebbins، گونه O. scorbiculata و O. melanotricha در گروه 1A، زیرگونه O. aucheri subsp. Teheranica در گروه 1B و گونه O. oxyptera در گروه 2B قرار گرفتند و بر این اساس گونه O. oxyptera در میان گونه های موجود با داشتن کمترین میزان TF% نامتقارن ترین کاریوتایپ را دارا بود.