الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها
سال:1391 | دوره:8 | شماره:24 |تعداد مقالات:7

چکیده عربی:سعد الله ونوس کاتب مسرحی سوری من درجة المسرحیین و المبدعین. حاول فی إغناء المسرحیة العربیة و ازدهارها. له مسرحیات تحتل المکانة السامیة بین المسرحیات العربیة المؤصلة منها مسرحیة (الملک هو الملک) التی تعتبر من أفضل مسرحیاته النموذجیة المعاصرة و تهتم بقضایا العرب المعاصرة و تنعکس حقائق مجتمعاتهم و حکامهم أشد انعکاس.التناص ترجمة للمصطلح الفرنسوی (intertext)، مصطلح شاع فی النقد العربی الحدیث علی ید «جولیاکریستیفا» و هو تعالق النصوص بعضها ببعض أو تداخل النص مع نصوص أخری، له قوانین و أشکال متعددة. مسرحیة (الملک هو الملک)، مسرحیة رمزیة سیاسیة وطنیة اجتماعیة، تصور المجتمع الاسلامی و الانسانی تصویرا واقعیا نموذجیا، تصویرا یغری المخاطب إلی إصلاح حیاته و مجتمعه. هذه المسرحیة أکثر مسرحیات سعدالله ونوس إمتاعا و طرافة، فضلا عن طقسیتها الموفقة و هی فی الواقع أصفی و أرق و أنجح ما کتب ونوس، لها مشاهد و فواصل عدیدة. مازال المسرحیین المعاصر الخلاق یهتمون بدرج التراث الماضی الثمین فی آثارهم لإثراءها. کذلک حال المبدع المسرحی سعدالله ونوس فی مسرحیته (الملک هو الملک) حین یوظف فیها حشدا من أسالیب و حکایات تراثیة تکشف لنا عن تأثیره بالکتاب العالمی التراثی (ألف لیلة و لیلة).هذه المقالة تحاول إلقاء الضوء علی هذا المسعی، و تمعن النظر فی تحلیل جوانب هذه المسرحیة التراثیة فی ظل قضیة التناص بأشکاله و قوانینه علی صعیدین: الحکایة و الأسلوب الفنی. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده عربی:الشکوی تعبیر عن هموم الإنسان الناتجة عما یعرض له من مشکلات الحیاة الخاصة و العامة التی یواجهها، فینفجر بالشکوی مصورا للآخرین مشکلته و یتبرد الجنان و یقل غلیان النفس. الشکوی غرض من أغراض الشعر و هی قدیمة فی الشعر العربی و من أوسع المیادین التی یرتادها خیال الشعراء منذ العصور السابقة. حیث شکوی الدهر من أهم المضامین التی تناولها الشعراء فی العصر العباسی و منها تکوین فن الدهریات. نظرا للشکوی فی العصر الحدیث، نجدها عند عدة شعراء هذا العصر و حافظ إبراهیم فی طلیعتهم. إنه عاش فقیرا بائسا و تعاقبت علیه سلسلة من النکبات فی حیاته و کان لهذه النکبات تأثیر شدید فی نفسه حیث جعلته صاحب نفس شکاء. إنه یشکو من فقره و من فقر الناس و یستهدف سوء سیاسة الأجانب کحادثة «دنشوای»، سلب خیرات البلاد، طعن الإنجلیز علی المصریین، الحروب التی أثارتها الأجانب فی الشرق و ... . یجعل الشاعر شکوی الدهر وسیلة للتنفیس عن معاناته فی الحیاة و یأخذ الدهر أشکالا شتی فی شکاویه بحیث یتنوع الخطاب للدهر عنده. إن الشکوی قد احتلت مکانة خاصة فی أشعار حافظ. لهذا کله، حمل حافظ لواء الشکوی فی عصره و صار شاعر الشکوی دون منازع. هذه المقالة تحاول الترکیز علی الشکوی من الشقاء و الفقر و الظلم و الدهر عند حافظ و تبیین هذه المظاهر مع الإشارة إلی بعض أسباب هذه الشکاوی و یقوم هذا البحث علی المنهج الوصفی. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:نقد خواننده محور بر این مساله تاکید دارد که در خوانش متن، دریافت و استنباط خواننده بسیار مهم و اساسی است. این قضیه، یک روی دیگر فرضیه مرگ مولف (Death of the author) رولان بارت به شمار می رود. بارت و پیروان او در ارائه نظریات خود انگیزه سیاسی داشتند. ایشان در راستای مبارزه فرهنگی با رژیم تک صدایی کمونیسم، مساله مرگ مولف و تولد خواننده را مطرح کردند و این در حالی است که توجه به خواننده در تاریخ بلاغت اسلامی از نوع ناب آن، که برآمده از فلسفه بلاغت است، به دور از هرگونه شایبه سیاسی وجود داشته است. از بین پیشینیان، ابن رشیق قیروانی، عبدالقاهر جرجانی، جاحظ، ابن قتیبه دینوری از جمله دانشمندانی هستند که به محوریت خواننده در درک متون ادبی توجه ویژه ای داشته اند. علاوه بر این در عرصه شعر قدیم پارسی نیز توجه به شخصیت خواننده در آثار حافظ شیرازی، عطار نیشابوری، عین القضات همدانی به خوبی مشهود است و ایشان آشکارا حق خوانش متن را برای خوانندگان بالقوه به رسمیت شناخته اند. به طور کلی در نظریه خواننده محور باید به این اصل اساسی توجه داشت که حالات خواننده و هویت خواننده، تکلیف خوانش متن را روشن می سازد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:عدی بن زید عبادی از شاعران مسیحی در عصر جاهلی است. وی نویسنده و سفیر دربار ساسانی بوده و از آغاز نوجوانی به هر دو زبان فارسی و عربی تسلط کامل داشت.شاعر در مضامین مشهور شعر جاهلی شعر نسروده است. مدح و رثا در دیوان او موجود نیست و فخر و هجا منحصر در چند بیت است. وی برای اولین بار، خمر را به عنوان فن مستقل به کار برده و در این زمینه، شاعرانی مثل اعشی و اخطل از او پیروی کرده اند و نیز در شعر قصصی و اعتذاریات بر دیگر شاعران جاهلی پیشی گرفته است.عدی بن زید به خاطر ابتکار در اغراض، شکل و درون مایه قصاید جاهلی، شاعری نوآور به شمار می آید، اشعار وی در بیشتر قصاید معانی جدید داشته و از تقلید فاصله دارد. در این مقاله سعی بر این است تا نوآوری شاعر در اغراض و شکل و معانی بررسی شود. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:عبدالوهاب بیاتی از جمله شاعرانی است که رمز در شعرش حضوری فعال دارد، از جمله رموز قدیمی، که شاعر از آن به زیبایی هرچه تمام تر بهره می گیرد، رموز تصوف است. بررسی زندگی شاعر نشان می دهد که او به خوبی مولوی را می شناخته و با آثار او آشنایی کامل داشته است، لذا این تحقیق در پی آن است تا به این سوالات پاسخ گوید: 1. آیا بیاتی در رموز شعری خود، از مولوی تاثیر پذیرفته است؟ 2. چه رموزی از اشعار مولوی توجه او را به خود جلب کرده است؟ 3. با توجه به اینکه بیاتی شاعری انقلابی است، چه هدفی از کاربرد اصطلاحات صوفیانه اشعار مولوی دارد؟فرضیه های این مقاله نیز عبارت است از: 1. با بررسی دیوان بیاتی، تاثیرپذیری او از مولوی قابل اثبات است. 2. بیشترین تاثیرپذیری بیاتی برگرفته از "نی نامه" مولوی و رموز مهم آن همچون "نی" و نیز "دیوان شمس" و نمادهای مهمی مانند "شمس" و "غزال" است. 3. "بیاتی" هرچند از رموز عارفانه "مولوی" استفاده می کند، آن را با هدف شعری خود که همان طرح انقلاب و آزادی است، هم رنگ می سازد و درواقع، این رموز را از معانی اولیه خود خالی، و همچون لباسی بر پیکره افکار انقلابی اش می پوشاند. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:تلاش روایت شناسان برای رسیدن به الگویی ثابت به منظور بررسی داستان ها و روایت ها در آغاز قرن بیستم با ظهور فرمالیست ها شدت یافت. در همین زمان ولادیمیر پراپ، مردم شناس صورت گرای روسی با الگو گرفتن از همین روایت شناسان روشی برای بررسی داستان طرح کرد. پراپ دریافت که قصه های پریان به رغم تکثر و تنوع ظاهری، از نظر قهرمانان و عملکردهای آن ها نوعی وحدت و همانندی دارد و تمامی کارکردهای موجود در قصه به سی و یک عملکرد محدود می شود و این دستاورد، آغاز علم روایت شناسی نوین به شمار می آید.نجیب محفوظ، معروف ترین رمان نویس معاصر عرب، ازجمله نویسندگانی است که روایت ها و داستان های او سرشار از عناصر نمادین شرقی و قالب های ساختاری نوین غربی است، از این روی، قابلیت بررسی روایی و ریخت شناسی را دارد. این جستار بر آن است تا روایت السمان و الخریف نجیب محفوظ را بر اساس نظریه پراپ، تحلیل و بررسی کرده و نشان دهد توالی این کارکردها تا چه اندازه می تواند در داستان محفوظ قابل انطباق باشد. دستاورد پژوهش، نشان دهنده این است که هرچند تعدادی از کارکردهای سی و یک گانه در داستان نجیب محفوظ یافتنی است، پایان قصه، با نوع پایان یافتن قصه های پریان مغایرت دارد، در پایان، قهرمان داستان به ظاهر از صحنه مبارزه بیرون می رود، ولی در مبارزه ای درونی، جدال قهرمان با شرور ادامه می یابد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:پس از دو جنگ عالمگیر در قرن بیستم و جعل رژیم صهیونیستی در خاورمیانه عربی، این منطقه، پی درپی شاهد وقوع درگیری هایی بود. که زمینه شکل گیری ادبیات جنگ را فراهم آورد آثاری فاخر در ادبیات عربی برجای نهاد. با آن که آثاری که ذیل ادبیات جنگ و داستان جنگ قرار می گیرند، در حادثه پردازی وجه مشترک دارند، آثاری که به جنگ داخلی لبنان می پردازند، رویکردی جدید به ادبیات جنگ بخشیده اند.در این میان، بانوان نویسنده با نگارش داستان های کوتاه و بلند از زوایای پیدا و پنهان جنگ داخلی آن کشور روایت کرده اند که از جمله داستان بلند «حجرالضحک» اثر هدی برکات است. برکات در این داستان با قرار دادن قهرمان داستان در مسیر حوادث آن به توصیف فضایی می پردازد که رویدادهای کوچک تر در تارهای فاجعه ای مخوف گرفتار می آیند و گره هایی بر گره آن می افزایند تا بافت جنگی را، که دامن گیر شهروندان لبنانی شده و آن ها را در خود بلعیده، نمودار سازند.پژوهش حاضر درصدد بیان مهم ترین ویژگی های سبک ادبی داستان حجرالضحک است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و بر اساس جدیدترین منابع منتشره درباره جنگ داخلی لبنان بوده و مهم ترین نتیجه آن کاربرد متفاوت عناصر داستان و به کارگیری روش هایی مانند سیال ذهن، تک گویی و بینامتنی در فن توصیف توسط برکات است که به او توانایی نقد فاجعه جنگ داخلی لبنان را بخشیده و به ایجاد سبک توصیفی انتقادی نویسنده انجامیده است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.