«ایران» همواره به عنوان سرزمینی که به علت شرایط جغرافیایی، مورد توجه بوده، افکار غربی ها را مفتون خود کرده است و «مستندنگاری» از آن که بسان آیینه تمام نمایی از فرهنگ و هویت این سرزمین می باشد، از اهمیتی به سزار برخوردار است. شناخت عکاسان فرانسوی که در میان عکاسان بین الملل مهمترین افرادی هستند که ایران را از دوره قاجار تا به امروز به تصویر کشیده اند. معرفی منابع تصویری که در این زمینه موجود می باشد، از جمله مسایلی هستند که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند. مستند نگاری توسط این عکاسان طی این سال ها، تحولاتی شگرف را تجربه نموده است. در سال های اولیه ورود دوربین عکاسی به ایران، بازنمایی مظاهر سنتی، حفظ دنیای گذشته و جنبه های غریب و شگفت انگیز و عکاسی از دربار، بسیاری از این عکاسان را تحت تاثیر قرار داده، اما با وقوع تغییراتی در کشور، این روایت «مستند»، ارتباط نزدیک تری با واقع گرایی پیدا کرده و به عنوان شاهدی مکتشف و بیانگر نسبت به گذشته ظاهر شده است.

ازآنجایی که روش های فعلی برای بازسازی سه بعدی مبتنی بر لیزر یا مبتنی بر عکس (فوتوگرامتری)، گران قیمت یا پیچیده هستند، سنسورهای کم هزینه فروسرخ مانند سنسور ساختاری و سنسور کینکت، وسیله ای امیدوارکننده برای جایگزینی معرفی شده اند. سنسور ساختاری برای مستندنگاری متریک، فناوری نوظهور محسوب می شود، به همین دلیل توانایی های این سیستم برای مستندنگاری میراث فرهنگی بررسی نشده است. همچنین بر اساس خطای معرفی شده برای سنسور ساختاری، اسکنر دقتی بالای 99% در ابعاد اجسام بین m4/0 تاm 5/3 دارد، لذا برای مستندنگاری میراث فرهنگی مناسب است. به همین منظور هدف اصلی این پژوهش اعتبارسنجی این ادعا بر اساس نمونه موردی های برداشت شده به صورت تجربی آزمایشی است تا مناسب بودن این ابزار برای مستنندنگاری میراث فرهنگی تایید شود. به عنوان بررسی تجربی آزمایشی سنسور ساختاری، خانه تاریخی اعتمادالسلطنه مورد مستندنگاری و پردازش قرارگرفته و نتایج به دست آمده از اسکنر با ابعاد واقعی خانه مورد مقایسه قرارگرفته است. لذا یافته های تحقیق بیان می دارد که این سیستم مستندنگاری، برای برداشت و سه بعدی سازی بناهای تاریخی مناسب نبوده و دقت لازم و مورد ادعا را ندارد. همچنین برای بررسی دقت سنسور ساختاری برای مستندنگاری آثار موزه ای، ماکت مسجد امام اصفهان مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان می دهد سنسور ساختاری تنها برای اجسام تاریخی با ابعاد بین تاm 3/0 تاm 2 گزینه مناسبی محسوب می شود و دقت آن بالای 95% است که بر اساس قوانین نقشه کشی کاداستر قابل قبول است. تعداد ابرنقاط در هر برداشت بین 103 الی 106 نقطه است و ابعاد برداشت با در نظر گرفتن خطای جذر میانگین مربعات تاm3 5 قابل انجام است و بیشتر از آن اسکنر قابلیت ندارد. آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد با بالا رفتن ابعاد سوژه خطا اسکنر به صورت فزاینده افزایش می یابد.

هدف: هدف این پژوهش معرفی روش Iconclass و چگونگی استفاده از آن برای طبقه بندی آثار هنری است. روش پژوهش: روش گردآوری اطلاعات در بخش نخست پژوهش حاضر، روش کتابخانه ای استنادی است. جستار حاضر سپس به تبیین ابعاد کارآمدی روش Iconclass در مستندنگاری و طبقه بندی آثار هنری پرداخته است. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان می دهد که روش مذکور در سه بخش اصلی دارای قابلیت های اساسی است: نخست آن که این روش برخلاف روش هایی که بر طبقه بندی فرمی و ظاهری آثار هنری تمرکز دارند، درک محتوای آثار هنری را ورای فرم ظاهری میسر می سازد. دوم این که با استفاده از این روش، مستندنگاری و طبقه بندی آثار هنری -بر اساس محتوای آثار شکل می گیرد و امکان معرفی و تحلیل نقوش و مضامین پیچیده و روابط متقابل آن ها- برای مستندنگار فراهم می شود. سوم این که پژوهشگر به مجموعه ای از منابع مرتبط با موضوع دسترسی می یابد که موجب سرعت و غنای بیشتر پژوهش می شود. نتیجه گیری: روش فوق الذکر مشکلات دسترسی به منابع مرتبط با اثر هنری را مرتفع ساخته و به پژوهشگران در بازیابی هرچه ساده تر تصاویر کمک می کند. با استفاده از این روش، موزه ها و مجموعه های هنری می توانند اقلام موجود در مجموعه خود را طبقه بندی کرده و به تولید فهرست ها و کاتالوگ های کارآمد و در نتیجه توسعه پژوهش های تاریخ هنر نیز کمک شایانی خواهد کرد.

مستندنگاری، حفظ، نگهداری و بازسازی میراث فرهنگی و همچنین حریم آن ها، جزء وظایف مهم مردم و دولت شمرده می شود و رعایت موازین آن، برای مجریان و مدیران طرح های عمرانی و شهرسازی الزامی می باشد. برای این منظور، داشتن نقشه های دقیق مهندسی ضروری است. نقشه های دقیق، مبنای عملیات نگهداری، شناسایی، بازسازی و تهیه آرشیو ملی میراث فرهنگی قرار می گیرد. امروزه با رشد سریع شهرنشینی و گسترش فناوری های نوین که ساخت و ساز را تسریع و تسهیل نموده است توجه بیشتر به شناسایی و نگهداری آثار تاریخی اهمیت یافته است. راهکار اصولی برای پایش و تضمین حفظ میراث فرهنگی و حریم آن، انجام اصولی مستندنگاری می باشد. تمرکز اصلی در تحقیق حاضر بر تهیه و تدوین روشی بهینه برای آشکارسازی خودکار و مستندنگاری رشته قنات (کاریز) و حریم آن که جزو شاهکارهای مهندسی و ازجمله میراث فرهنگی منحصربه فرد ایران هستند، با استخراج و ثبت اطلاعات مکانی است. دراین تحقیق به منظور شناسایی خودکار قنات ها از روش های ادغام داده برای تلفیق تصاویر هوایی و ماهواره ای استفاده شد. برای دستیابی به داده های مناسب برای آشکارسازی و مستندنگاری کاریز دو نوع ادغام انجام گرفته است: 1- ادغام تصاویر هوایی و ماهواره ای، 2- ادغام ویژگی های استخراج شده از تصویر ادغام شده در سطح تصمیم گیری. تصاویر ماهواره ای و هوایی، مربوط به منطقه ای در اسلامشهر به روش اهلر با یکدیگر تلفیق شده اند. پس از تحلیل هریک از روش های ادغام مختلف و هیستوگرام تصاویر پیش و پس از ادغام و بررسی معیارهای کمی، به روش های مختلف ویژگی های رادیومتری موردنظر میله چاه های قنات استخراج می شوند. این روش ها عبارتند از اعمال شاخص های TC3 (با 62% موفقیت در تشخیص پیکسل های مطلوب) و NDWI (با 62% موفقیت در تشخیص پیکسل های مطلوب) و SAVI ( با 52% موفقیت در تشخیص پیکسل های مطلوب) و اعمال الگوریتم بخش بندی بر روی باندهای مختلف تصاویر ادغام شده که در روش اهلر برای باند آبی 76% موفقیت در شناسایی عوارض مطلوب به دست آمد. در مرحله بعد برای ادغام در سطح تصمیم گیری از دو لایه اطلاعاتی دیگر (لایه شیب منطقه و لایه حاصل از الگوریتم همتایابی الگویی با 54% موفقیت در تشخیص پیکسل های مطلوب) نیز ویژگی های هندسی استخراج شده و همراه با ویژگی های به دست آمده در مرحله قبل، مرحله تصمیم گیری آغاز می شود. برای ادغام در سطح تصمیم گیری از روش فازی استفاده شده است. در نهایت، ویژگی های دنبال شده کاریز با دقتی بهتر از 90 درصد آشکارسازی شدند.

حریم باید به منظور مستندنگاری و نگهداری به دقت مورد توجه قرار گیرد و در هرفعالیت عمرانی از تجاوز به حریم و چشم انداز آثار تاریخی پرهیز کرد. برای میراث فرهنگی حریم های مختلف تعریف می شود که برای هر یک نوع ویژه ای از مراقبت های خاص از نظر ساخت و ساز و دخل و تصرف تعیین شده است. متأسفانه در ایران این مهم مورد توجه قرار نگرفته است که در نتیجه میراث فرهنگی و حریم آن تحت تأثیر پیامدهای نامطلوب این موضوع قرار گرفته و دچار آسیب شده اند. برای حفظ آثار وجود نقشه های مبین آسیب پذیری ضروری می نماید. به کمک چنین نقشه هایی مدیران می توانند تصمیم های صحیح را اتخاذ کنند. تحقیق حاضر، برپایه رویکرد مبتنی بر تحلیل های مکانی و با هدف مستندنگاری و مدیریت آسیب پذیری میراث فرهنگی، به بررسی مفاهیم حریم، شناسایی و انتخاب عوامل اساسی و تأثیرگذار بر روی حریم و چشم انداز برج طغرل نظیر انواع کاربری قطعه ها، وضعیت نمای قطعه های موجود در حریم، ارتفاع قطعه های ملکی و تراکم آنها می پردازد. برای این کار، از روش فازی یگانه برای استنتاج و همچنین تحلیل های مکانی و محاسبات رستری برای تولید نقشه های آسیب پذیری استفاده می گردد. در نهایت مشاهده می شود که فقط 6 درصد حریم برج طغرل واقع در ناحیه یک منطقه 20 تهران بدون آسیب باقی مانده اند و بیش از نیمی از آن دارای آسیب پذیری متوسط و زیاد می باشد که این یک تهدید جدی برای اثر تاریخی است.

اندیشه حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در رابطه با دفاع مقدس مبتنی بر مشارکت مردم در همه امور مهم کشور در ابعاد مختلف تعیین شده است و در اندیشه امام(رحمه الله علیه) تنها کلید راه گشا، بسیج عمومی مردم است که می تواند مشکلات را مرتفع نماید. در هشت سال دفاع مقدس در کنار فرماندهان نظامی، مدیران دولتی در سازمانها و موسسات غیرنظامی در پشت جبهه های نبرد، تداوم و استمرار مقاومت در مقابل دشمن پشتیبانی کرده اند. در این پروژهش سعی شده است از روش توصیفی و تحلیلی و کیفی با بهره گیری از تجربیات 15 نفر ازمدیران غیرنظامی و مصاحبه با آنان، پدیده مدیریت جنگ تحمیلی را در شهرها و پشت جبهه مورد بررسی قرارداده وبا دسته بندی و خلاصه کردن و تفسیر و تجارب مدیریتی آنان در زمان جنگ تحمیلی ده اقدام برجسته مدیران نتیجه گیری شده است و می تواند الگویی برای نسل ها در آینده باشد لذا بازخوانی تجارب مدیران دولتی آن دوران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و می تواند موتور محرک پیشرفت ایران در مولفه های مختلف باشد.

نقش برجسته های ساسانی از مهمترین آثار تاریخی ایران باستان هستند که محل اصلی نمایش این نوع نقش ها استان فارس است. در حدود 30 عدد نقش برجسته ساسانی در استان فارس وجود دارد که موضوع اصلی این نقش برجسته ها صحنه های القاء قدرت، دیهیم بخشی و یا صحنه های جنگ و شکار است. متأسفانه بسیاری از این نقش برجسته ها به دلیل این­که در فضای باز قرار داشته و عموماً تحت تأثیر شرایط اقلیمی می­باشند، بسته به نوع سنگ موردنظر و موقعیت مکانی، در طول سالیان، آسیب هایی را متحمل شده اند. برنامه مطالعه، مستندنگاری، تهیه طرح حفاظت و مرمت این مجموعه نقش برجسته ها از نظر تاریخی برای تاریخ و میراث فرهنگی کشور اهمیت بسیار دارد. بالغ بر 11 عدد از این نقش برجسته ها و همچنین کتیبه های خطی متعددی در مجموعه نقش رستم قرار دارد که همگی در فضای روباز و در معرض تهاجم عوامل محیطی (بارش باران، باد، دما و غیره) قرار دارند و همه این عوامل باعث فرسایش تدریجی این نگاره ها گردیده اند. پرسش اصلی در این مقاله در زمینه نحوه و روند مطالعات، آسیب شناسی، آسیب نگاری و اجرای مرمت یک اثر صخره ای بوده است. در جهت جوابگویی به مشکلات نقش برجسته بهرام دوم پس از انجام مستندنگاری و آسیب نگاری اثر مطالعات بصورت آزمایشگاهی و میدانی به انجام رسید. در همین باره مطالعات آزمایشگاهی با مطالعه مشخصات فیزیکی، بررسی های پتروگرافی و آزمایشات دستگاهی XRD، XRF همراه بوده است. بر اساس این مطالعات نمونه های سنگ به طورکامل از کلسیت با مقادیر کمی منگنوکلسیت تشکیل شده است. وقوع هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در ساختار سنگ آهک به ایجاد اشکال مختلف آسیب همانند تورق، ترک، شکستگی در سطح نقش برجسته بهرام دوم بوده است. همچنین به منظور حل بخشی از مشکلات فرسایشی بر روی نقش برجسته برخی اقدامات اضطراری حفاظت و مرمت با تمرکز بر استحکام بخشی و مقاوم نمودن سطح در برابر عوامل فرساینده برنامه ریزی و اجرا شد.

پوشش گیاهی، بخش مهمی از موجودیت یک باغ تاریخی است؛ به گونه ای که با حذف آن از کالبد باغ، دیگر نام «باغ» را به یک اثر تاریخی نمی توان اطلاق کرد. ازآنجایی که پوشش گیاهی باغ عنصری است زوال پذیر و جایگزینی و مرمت آن به مانند آثار معماری، به سهولت امکان پذیر نیست، لزوم مستندسازی آنان به عنوان عنصر تاریخی زنده باغ، در کنار مستندسازی بناها و معماری باغ، اهمیت وی‍ژه دارد. در این میان، درختان به ویژه درختان کهنسال که تاریخ غرس آن ها چه بسا با احداث باغ مقارن باشد، به عنوان گیاهان دائمی باغ، جایگاه مهم تری دارند. لذا هدف کلی این پژوهش، ارائه روشی برای جمع آوری و تنظیم اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی یک باغ تاریخی، در قالب یک طرح مستندنگاری است تا ضمن معرفی هر درخت به صورت مجزا، بتوان مدیریت پوشش گیاهی باغ را در مقیاسی خردتر و برای هر درخت ارائه کرد. برای مستندنگاری همه درختان، به منظور ثبت وضعیت گیاه در یک مقطع زمانی خاص، به عنوان اولین گام، لازم است نقشه دقیقی از پوشش گیاهی باغ، توسط برداشت های میدانی تهیه شود. در گام بعدی، لازم است قالبی به منظور ثبت اطلاعات و مستندات جمع آوری شده در نظر گرفته شود. اطلاعاتی نظیر نام علمی درختان، سن، ارتفاع و قطر آن ها و خصوصیات ظاهری آنان در این قالب درج می شود. بخشی از اطلاعات نیز به صورت گرافیکی (عکس و ترسیمات شماتیک) درج می گردد تا ضمن تکمیل هرچه بیشتر مستندات، بتوان آن ها را برای برنامه ریزی دقیق تر مورد بهره برداری قرار دارد. روش مورد استفاده در این فرایند، بررسی های کتابخانه ای، برداشت های میدانی و بهره گیری از تجربیات افراد ذی اطلاع در این خصوص است که در نهایت، منجر به پیشنهاد تکنیکی برای مستندنگاری گیاهان یک باغ تاریخی و به کار بردن آن برای مستندسازی پوشش گیاهی باغ فین کاشان می شود.

بر روی بلندترین بخش محوطه تختگاه شهر پارسه (تخت جمشید) در حدود نیمه قرن چهارم پیش از میلاد کاخی ساخته شد که دارای ایوان و پلکانی گسترده رو به حیاط کاخ موسوم به «هدیش» بود که البته امروزه جز آثار شکسته و پراکنده ای از بخش هایی از پلکان آن، نشانه دیگری از آن باقی نمانده است و همین پراکندگی قطعه های پلکان بنا بود که بهانه ای شد تا در سال 1384 خورشیدی و در جریان یک برنامه ساماندهی و مستندنگاری دقیق که با همکاری بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد انجام شد، شواهدی مسلم بدست آید که ثابت می کرد که طرح نخستین ارائه شده برای پلکان آن نیازمند تغییراتی است که در نوشتار حاضر به طور مفصل به همراه دلایل و مستندات لازم به آن پرداخته شده است.