یهودیان که به عنوان قومی مهاجر پس از آوارگی های بسیار به حجاز راه یافتند، با حضور چند صد ساله در این سرزمین، آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی بر جای نهادند. در این میان بررسی نحوه سکونت یهودیان در حجاز، به منظور تبیین بعد دیگری از حیات اجتماعی و وضع معیشتی آنان در این سرزمین حایز اهمیت بسیار است. به نظر می رسد علاوه به مال اندیشی اقتصادی و فراست در امور سیاسی، برخورداری از استحکامات اساسی و سکونت در قلاع مستحکم، نقش مهمی در تحکیم مواضع استقرار و موقعیت اجتماعی یهودیان در حجاز داشت. در این مقاله ضمن بررسی نحوه سکونت یهودیان حجاز در مقایسه با اعراب، ساختار و کاربردهای سیاسی – اجتماعی مساکن آنان در این سرزمین، بر اساس منابع تاریخی بررسی و به ترتیب در سه بخش تبیین شده است.

موضوع ایمنی شهرها در برابر مخاطرات طبیعی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری است و پژوهش در خصوص آسیب پذیری مساکن شهری و شناخت میزان آسیب پذیری آنها در مقابل مخاطرات طبیعی، بسیار ضروری است. با توجه به این مهم، هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت آسیب پذیری مساکن شهر اصفهان در برابر خطر زلزله، می باشد.نوع تحقیق به صورت پیمایشی، تحلیلی و مبتنی بر مشخصات کمی و کیفی مساکن شهر اصفهان است. جامعه آماری مساکن شهر اصفهان و روش و طرح نمونه برداری به صورت نمونه برداری احتمالی می باشد.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد: 1- میزان آسیب پذیری مساکن شهر در برابر خطر زلزله زیاد است. 2- از نظر شاخص دسترسی مساکن شهر به مراکز امداد و نجات، به ویژه آتش نشانی، مرکز اورژانس و مرکز پلیس، شهر اصفهان در مواقع بحرانی، مانند وقوع زلزله های احتمالی، وضعیت بسیار نامطلوبی دارد. 3- درصد بهره مندی مساکن شهر اصفهان از کپسول اطفای حریق، جعبه کمک های اولیه و بیمه زلزله بسیار پایین است. 4- اطلاع رسانی در زمینه ضریب احتمال خطر محل سکونت شهروندان و بالا بردن آموزش و آگاهی در مواقع بحرانی یکی از راهکارهای مهم در کاهش آسیب پذیری می باشد.

امروزه در کشور ما شهرنشینی رشد فزاینده ای یافته و هر ساله در کشور شاهد پیدایش شهرهای جدیدی هستیم. نظر به این که ایران به دلیل شرایط خاص طبیعی و جغرافیایی خود، همواره در معرض خطر بلایای طبیعی بوده و حوادث ناگواری را تجربه کرده است، به نظر می رسد که برنامه ریزی جهت مصون سازی هرچه بیشتر مساکن شهری ضرورت دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت آسیب پذیری مساکن شهر اصفهان در برابر خطر بلایای طبیعی و اولویت بندی شاخص های مورد بررسی بوده است. نوع تحقیق به صورت پیمایشی، تحلیلی و مبتنی بر مشخصات کمی و کیفی مساکن شهر اصفهان است و جامعه آماری را مساکن شهر اصفهان تشکیل داده و روش و طرح نمونه برداری به صورت نمونه برداری احتمالی بوده است. در این راستا مساکن مناطق 14 گانه شهر اصفهان به عنوان حوزه آماری انتخاب گردید و داده ها مورد نیاز جهت مطالعه شامل داده های فضایی (شبکه معابر محدوده به تفکیک عرض، واحدهای تفکیکی در مقیاس قطعات ملکی، انواع کاربری ها شامل اطلاعات لازم از جمله مساحت قطعات، نوع کاربری و ...) و داده های آماری و توصیفی (نوع کاربری، تعداد طبقات، نوع سازه، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی تعداد خانوار در واحد مسکونی، تعداد جمعیت هر واحد مسکونی، کاربری های خطرناک، عمر سازه ها، سال تاسیس بنا و ...) بود. پس از جمع آوری داده های مورد نیاز، پایگاه اطلاعاتی لازم در محیط نرم افزاری SPSS تشکیل شد. حجم نمونه به صورت نمونه گیری احتمالی با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 95.5، تعداد 340 نمونه محاسبه شد و در نهایت با مقایسه آسیب پذیری وضع موجود در مناطق 14 گانه شهر، شاخص های آسیب پذیری مسکن اولویت بندی گردید. نتایج پژوهش نشان داد که میزان آسیب پذیری مساکن شهر در برابر خطر بلایای طبیعی زیاد است و مشخص شد که متغیرهای «دسترسی به ساختمان»، «دسترسی به طبقات ساختمان» و «قدمت بنا» بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری مساکن شهر دارند.

بسیاری از سکونتگاه های روستایی شهرستان ایجرود استان زنجان با مسائل و مشکلات متعددی روبرو هستند. عدم سرمایه گذاری های مناسب در ایجاد زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به همراه فقدان مدیریت کارآمد زمینه بروز درهم ریختگی، ضعف و عدم تعادل در نظام مکانی و فضایی در این محدوده را فراهم گردیده است. مسائل و مشکلات حاکم بر سیستم فضایی و کالبدی مسکن روستایی محدوده مورد مطالعه به همراه مشکلات و نارسایی های دیگر، زمینه مناسبی را در جهت تقویت و یا از هم پاشیدگی نظام سکونت گزینی روستایی و تحمیل هزینه های اجتماعی و اقتصادی متعدد را به وجود آورده است. بر این اساس توجه به مسکن روستایی به عنوان یکی از اجزای اصلی نظام سکونت گزینی روستایی، امری ضروری و دور از اجتناب است. یکی از سیاست های توسعه مسکن روستایی که به طور خاص توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اعمال می شود، نوسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی در عرصه های روستایی است. در این راستا، تخصیص تسهیلات مالی مسکن به روستاییان در جهت نوسازی و مقاوم سازی مسکن در سال های اخیر توانسته است دگرگونی هایی را در ویژگی های کالبدی و فضایی مسکن بسیاری از روستاهای محدوده مورد مطالعه ایجاد نماید. هدف از این تحقیق بررسی نقش تسهیلات مالی مسکن ارائه شده از سوی بنیاد مسکن در ایجاد تحول و همچنین نوسازی و مقاوم سازی مسکن روستایی است.تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است. در این پژوهش 51 روستا جهت انجام بررسی های مورد نظر انتخاب گردیده است. نتایج پژوهش مزبور حاکی از این است تسهیلات مالی مسکن روستایی در ایجاد تحولات کالبدی مسکن روستایی سکونتگاه های روستایی که از تسهیلات مزبور استفاده نموده اند، نقش مهمی را بر عهده داشته است.

در طول تاریخ همواره وقوع زلزله در شهرهای کشور موجب فروپاشی ساختمان ها و در پی آن آسیب های جانی و مالی زیادی شده است. به منظور کاهش آسیب های ناشی از آن، احداث ساختمان های مقاوم در برابر زلزله و مقاوم سازی ساختمان های موجود ضروری است. مقاله حاضر با هدف تحلیل آسیب پذیری مساکن شهر ارومیه و رتبه بندی مناطق این شهر براساس میزان آسیب پذیری مساکن در برابر زلزله با استفاده از روش Topsis انجام گرفته است. روش تحقیق مطالعه حاضر، به صورت توصیفی-تحلیلی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی است. جهت گردآوری داده ها از روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش بر اساس مدل Topsis نشان می دهد در شهر ارومیه میانگین آسیب پذیری مسکن در مناطق برابر 485/0 می باشد که منطقه 4 با میزان تاپسیس 818/0 درصد، آسیب پذیرترین منطقه به شمار آمده، منطقه 5 با میزان تاپسیس 338/0 درصد، آسیب پذیری در حد متوسط و منطقه 1 با 296/0 درصد، کمترین آسیب پذیری را در برابر زلزله را دارد.

در گذشته بافت مسکونی روستاها، عمدتا حاصل تعامل یا تقابل مستمر انسان روستایی با محیط و عوامل محیطی پیرامونی مانند مصالح ساختمانی بومی متناسب با اقلیم و تبعیت از منابع آب (رود، چشمه و قنات) و با کارکردهای سکونتی و اقتصادی با یک روند تکوینی طبیعی و درون زا شکل می  رفت. اما در دهه های اخیر، الگوی مساکن روستایی به دلیل شهرگرایی و توسعه فعالیت های گردشگری با تاثیرپذیری از عوامل بیرونی و با شتاب زیادی در حال تغییر می باشد. روستاهای گردشگرپذیر شهرستان رضوانشهر از این امر مثتسنی نیست و در سال های اخیر، در مساکن روستایی آن تحولات زیادی رخ داده است. این مقاله که با هدف تبیین تغییر الگوی مسکن ناشی از تعاملات میان گردشگران و روستاییان تدوین گردیده، سعی شده به این پرسش که آیا الگوی معماری جدید در جامعه نمونه مطابق با خواسته و رضایت جوامع روستایی بوده است؟ پاسخ داده شود. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی مبتنی بر مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بوده است. در این مطالعه از بین 104روستای شهرستان رضوانشهر 23 روستای گردشگرپذیر به عنوان حجم بررسی شده است و با استفاده از روش کوکران از بین 5250 خانوار برای 358 خانوار ساکن در روستاهای نمونه، 8 نفر از مسوولان دولتی و تمامی مدیران محلی پرسشنامه تکمیل شده است، داده ها با آزمون T مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از داده ها بیانگر این واقعیت است که معماری سنتی و بومی در حال از بین رفتن می باشد و جای خود را به معماری شیوه مدرن شهری داده است. این نتایج نشان می دهد که در شیوه ساخت و ساز مساکن جدید مولفه های استحکام سازی با امتیاز 73.5 از تاثیرات مثبت و مورد رضایت مردم به شمار می رود اما از نظر کارکردی و اقتصادی با 9.4 امتیاز مغایر با شرایط زندگی روستایی می باشد.

مسکن دارای کارکرد چندجانبه ای در نظام روستایی است. یکی از ابعاد مورد تاکید نظام برنامه ریزی، نوسازی و بهسازی مسکن است. در کشور ما توسعه مسکن روستایی روند رو به رشدی به ویژه در بعد کالبدی و ساختی تجربه نموده است. با این وجود بخش عظیمی از جمعیت روستایی در نواحی مختلف کشور در مساکن غیر مقاوم و کم دوام ساکن هستند. در این مقاله تلاش شده است تا به بررسی و تحلیل توزیع فضایی کیفیت و ساخت مسکن روستایی در استان های مختلف کشور پرداخته شود. داده های مورد نیاز از مطالعات اسنادی استخراج شده است. کیفیت ساخت مساکن روستایی در قالب 9 شاخص به تفکیک استان های کشور سنجیده شده است. داده ها با بهره گیری از روش تصمیم گیری چند معیاره VIKOR تجزیه و تحلیل شده است. در نهایت طبقه بندی استان ها بر ساخت و کیفیت مسکن روستایی با استفاده از روش تحلیل خوشه ای K در SPSS انجام گرفت و خروجی به صورت نقشه در محیط GIS ترسیم شده است. نتایج نشان داد تفاوت و تمایز معناداری در نوع مصالح به کار رفته در مساکن روستایی کشور وجود دارد. به گونه ای که درصد قابل ملاحظه ای از این مساکن با مصالح آجر، آهن و سنگ که به نوعی موید داوم و کیفیت متوسط می باشد، ساخته شده است. به لحاظ توزیع فضایی – مکانی نیز می توان گفت کیفیت ساخت مساکن روستایی در بخش عمده ای از استان های کشور (24 استان) در سطح کم کیفیت، متوسط و مناسب قرار دارد. تنها سه استان مازندران، آذربایجان شرقی و کرمان از کیفیت عالی ساخت مساکن روستایی برخوردار هستند.