زمینه و هدف: تحلیل محتوا یک شیوه پژوهشی است که برای تشریح عینی، منظم و کمی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود. این شیوه ابتدا در علوم ارتباطات به کار گرفته شد و در حال حاضر در تحلیل رسانه ها استفاده زیادی دارد. در سال های اخیر این شیوه پژوهش در سایر علوم، از جمله پرستاری نیز مورد استفاده قرار گرفته است.روش بررسی: با توجه به اهمیت این روش در پرستاری و کمبود منابع فارسی، این مطالعه مروری به منظور روشن سازی و تببین ابعاد، تعاریف، طبقه بندی ها، اصول و مبانی مفهومی این روش، با استفاده از کتاب ها و مقالات داخلی و خارجی انجام شده است.یافته ها: تحلیل محتوا به اعتقاد بیشتر صاحبنظران روش پژوهشی است که برای بیان مفاهیم یا واژه های معینی در یک متن و یا مجموعه ای از متون استفاده می شود. برخی نیز آن را یک روش تجزیه و تحلیل داده ها می دانند. متن می تواند شامل کتاب، فصل یا فصل هایی از یک کتاب، نوشته ها، مصاحبه، گفتگو، عناوین و مقالات مطبوعات و اسناد تاریخی باشد. پژوهشگر با استفاده از تحلیل محتوا وجود مفهوم و ارتباط بین واژه ها و یا مفاهیم را تحلیل کرده و درباره پیام های موجود در متن، نویسنده آن، مخاطب و حتی فرهنگ و دوره زمانی اثر نتیجه گیری می نماید.نتیجه گیری: تحلیل محتوا هم در تحقیقات کمی و هم در تحقیقات کیفی قابل استفاده می باشد.

امروزه تحلیل محتوا، روشی پرکاربرد در بررسی آثار ادبی است. تحلیلی نظام ­مند، عینی و کمّی که از طریق آن ویژگی­ های کاربرد زبان، کلمات متن، توصیف عنوان­ ها از طریق سازگاری و رابطۀ همنشینی کلمات با یکدیگر بررسی می­ شود و یافته­ های آن سبب تحلیل مضمونی محتوا و ساخت واژگان مرکزی می­ گردد.از میان روش ­های مختلف تحلیل محتوا، روش تحلیل گفتمان برای بررسی سه شرح از شروح موجود از منظومۀ «لیلی و مجنون نظامی» گزینش و در بوتۀ نقد گذاشته شد تا نمودهای زبانی و معنایی صحیح از سقیم مشخص شود. بدین منظور به ابیات بحث ­انگیز در این سه شرح (حسن وحیددستگردی، بهروز ثروتیان و برات زنجانی) که از منظر تصحیح نسخه، وزن عروضی، دستور زبان و معنا و مفهوم درست، مغفول مانده یا معنای کلی بیت یا کلم ه­­ای در بیت اشتباه طرح شده است، پرداخته و در این پژوهش به نمونه­ هایی از آن اشاره شده است.بارزترین ویژگی تحلیل محتوا از سایر روش ­های پژوهشی کیفی یا تفسیری، تلاش برای کسب معیارهای روش علمی است. در این پژوهش نیز تلاش شده است تا در ضمن اشاره به نمونه­ های کاربردی، معیارهای یک روش علمی در شرح متون به دست آید.

هدف این مطالعه تحلیل مفهوم محتوا در ادبیات حوزة مطالعات برنامة درسی است. روش این مطالعه واکاوی و استناد به نظریات متخصصان در زمینة انتخاب محتوای مناسب برای برنامه های درسی است. مجموعه ای از شواهد در این زمینه مورد استناد قرار گرفت که حکایت گر بروز جابجایی وسیله-هدف در اندیشة برنامه ریزان درسی است به این معنا که محتوا از ابزاری برای تحقق اهداف عالی آموزش به هدفی مستقل تبدیل شده است. این مدعا در اندیشه های اسپنسر تا آیزنر قابل ردیابی است. اسپنسر در پاسخ به این پرسش که کدام دانش ارزشمندترین است علم را در معنای آشنایی با پدیده ها مطرح می کند. دیویی ضمن پرهیز از تجویز و تحمیل محتوا بر معلمان کوشید رویکردی میان رشته ای برای آموزش دروس مختلف تبیین کند. هرست موضوع عدم تناسب منطقی یا روان شناختی دیسیپلین ها را برای آموزش مدرسه ای می پذیرد. آیزنر محتوا را ابزاری برای رسیدن به هدف دیگر می داند. نیل، برونر، فنیکس و بلوم ضمن اشاره به محدودیت های تلقی سنتی از محتوا، به جای انتخاب محتوای مناسب کوشیدند اصولی نظیر تسلط، علاقه، عمق و ساختار را در تدوین محتواهای درسی رعایت کنند. اندیشمندان انتقادی نظیر اپل، ژیرو و دال نیز تلقی سنتی از محتوا را دارای کارکردهای ایدئولوژیکی و اقتصادی می دانند و اعتقاد دارند که این تلقی باعث ایجاد محدودیت های نظام مند در فرایندهای آموزشی و نتایج تربیتی می گردد. در تحلیل نهایی، مجموعه شواهد نشان می دهد نوع تلقی برنامه ریزان درسی از محتوای برنامة درسی از خطوط فکری متخصصان این رشته فاصله گرفته و به شکل محدودتر و سنتی تری به نام محتوای متنی فرو کاسته شده است.

یکی از مهم ترین مسائل توزیع کنندگان محتوایی مرتبط با سازمان های رسانه ای مانند تلوبیون، فرآیندهای انتشار محتوا است، قاعدتاً برای نظم بخشی به چنین توزیع محتوایی، باید چارچوب هایی تعیین شوند. این مقاله در پی پاسخ به آن بوده که این چارچوب کلی کدام است؟ برای پاسخ به مسئله از روش کیفی دلفی تصمیم، بهره بردیم؛ در این فرآیند، پس از انجام سه دور دلفی به ترتیب در مرحله اول دلفی 31مصاحبه نیمه ساختاریافته، مرحله دوم دلفی 27 مشارکت در پرسشنامه دلفی و در مرحله سوم با 18مشارکت در پرسشنامه دلفی انجام شد. درنهایت با درصد اجماع 75، به یافته های تحقیق دست یافتیم. بر اساس یافته ها، برای انتشار محتوا در تلوبیون الزامات فنی یکی از مهمترین ارکان به حساب می آید و این اصل درکنار استفاده از ابزارهای متکی به هوش مصنوعی معنا پیداخواهد کرد.همچنین توجه به فرهنگ وسلیقه‎کاربران از الزامات ضروری انتشار است. تلوبیون برای اینکه تاحدی از پس هزینه های خود بربیاید، باید به بهره وری مالی نیز برسد؛ اگرچه باید نوعی رسالت خدمت عمومی را برای خود حفظ کند. همچنین تولیدمحتوای اختصاصی در ژانرهای پربازدید و توجه به محتوای کاربرساخت جذب و درگیرسازی مخاطب را درپی دارد؛ لذا تلوبیون باید رویکرد جدیدی را در انتشار محتوا پیش بگیرد و از انتشار بدون برنامه آرشیو و آثارصداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به مرورگرحرفه ای وهوشمند آثار سازمان صداوسیما تبدیل شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.