به لحاظ معرفت شناسی، پوپر متعلق به نحله ی عقل گرایی انتقادی و دریدا به رویکرد ساختارزدایی است. هر دوی این جریان ها بر آن هستند که هر گونه بنیادگرایی فلسفی، اجتماعی، سیاسی، زبانی. . . را به پرسش بگیرند. آن ها می خواهند بر فراز دوگانه رئالیسم و ایده آلیسم بایستند، اما در این مسیر هر کدام تعریف مختص خود را از ماهیت عقل و قلمرو آن ارائه می دهند. پوپر میان دو وجه ی ایجابی و سلبی عقل تمایز قائل می شود. وجه ی ایجابی عقل را بنیادگرایانه می داند که باید کنار گذاشته شود و وجه سلبی و منفی عقل را قوه ای ضروری برای تبیین هر گونه فلسفه ی علمی می داند. در حالی که دریدا در قالب نقد به لوگوس محوری و متافیزیک حضور غربی، تمامیت ماهیت عقل را به پرسش می گیرد. این مقاله در ادامه رویکرد پوپر و دریدا را در فلسفه ی علم مورد مقایسه قرار می دهد و در ضمن آن، ماهیت فلسفه علم ساختارزدایانه را تشریح خواهد کرد.

یکی از منابع فکری دریدا و رویکرد ساختارزدایی، اندیشه های هوسرل و روش پدیده شناسی است. دریدا از منتقدان جدی هوسرل و در عین حال به طور آشکار وپنهان تحت تاثیر عمیق وی نیز است. نقد عمده وی به هوسرل، به چالش کشیدن این ادعا است که بایستی در ساحت معرفت شناسی تمامی پیش فرض ها را به یک سو نهاد. من استعلایی به عنوان فاعل چنین فعلی است. دریدا مدعی است که خود این من استعلایی از دایره فرایند به تعلیق در آوردن پدیده شناسی بیرون می ماند. دریدا بر این باور است که هوسرل نیز یکی از بانیان متافیزیک حضور در قرن بیستم است. اوج متافیزیک حضور هوسرل در تلقی وی از نشانه ظهور پیدا کرده است. با این حال وی در تکوین ساختارزدایی، هم به لحاظ ساختاری و هم به لحاظ محتوا از پدیده شناسی بهره های فراوان برده است. به اجمال اینکه این مقاله از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول نقد دریدا به هوسرل مورد ارزیابی قرار می گیرد و در بخش دوم تاثیرات هوسرل و پدیده شناسی بر دریدا و ساختارزدایی بررسی می شود.

ساختارگرایی و پساساختارگرایی، در پاسخ به وضعیتی خاص در فلسفه و علوم انسانی پدید آمده اند و از این جهت باید مورد توجه قرار بگیرند. کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی، از کتاب هایی است که در پاسخ به چنین نیازی نوشته شده است. تحلیل و بررسی کتاب فوق، به عنوان یکی از کتاب هایی که درباره نظریات مطرح علوم انسانی، به زبان فارسی نوشته شده، مهم ترین مسیله پژوهش حاضر است که با روش توصیفی-انتقادی و در چارچوب نظریات ساختارگرایان و پساساختارگرایان صورت گرفته است. این تحقیق، کتاب مذکور را در سه سطح روش، شکل، محتوا بررسی کرده است و از آنجا که اکثر کتاب ها در این حوزه، به زبان فارسی ترجمه شده اند، هدف این پژوهش، نشان دادن نقاط قوت و ضعف این کتاب است. بر مبنای این تحقیق، مهم ترین وجه ارزشمندی کتاب، تازگی موضوع آن در زبان فارسی است؛ همچنین بررسی ها نشان داد که بی توجهی به مسایل نگارشی و سجاوندی، تکیه صرف بر مطالب فلسفی، تعمیم نظرات ساختارگرایان و پساساختارگرایان در حوزه های مختلف علوم، عدم ارایه پیشینه مباحث فلسفی به طور شایسته، تکرار مطالب و عدم انسجام از دیگر ضعف های این کتاب است.

مقاله حاضر ضمن مروری بر نظریات گایاتری چاکراوارتی اسپیوک در حوزه «فرودست پژوهی»، به بررسی آثار اخیر وی در رشته ادبیات تطبیقی خواهد پرداخت. اسپیوک که همواره علیه ساختار و گفتمان نخبه گرای علوم انسانی در جوامع غربی و در حال توسعه موضع گرفته، معتقد است مطالعات تطبیقی ادبیات جهان که امروزه عمدتا همگام با منطق جهانی سازی در عصر سرمایه داری انجام می پذیرد، نیازمند یک تحول روش شناختی ورای تاریخ اروپا محور رشته، روی آوردن به زبان آموزی از فرهنگ جوامع فرودست از جمله پناه جویان، کارگران مهاجر و دیگر قربانیان تاریخ امپریالیسم و سرمایه داری جهانی می باشد. در پژوهش پیش رو، با مطالعه گزیده آثار اسپیوک؛ یعنی «آیا فرودست می تواند سخن بگوید؟ » (1985)، مرگ یک رشته (2003) و «بازاندیشی بر تطبیق گرایی» (2009)، به این پرسش، پاسخ خواهیم داد: آیا سنت های ادبی پسااستعماری (نظیر ادبیات فارسی) فرصتی برای ابراز وجود در عرصه جهانی، درون چهارچوب رشته ادبیات تطبیقی، خواهند داشت؟ جواب اسپیوک «آری» است؛ اما به شرط رشد آگاهی منتقد نسبت به نابرابری های حاکم در نظام جهانی ادبیات و ساختارزدایی از مطالعات ادبی به سوی رشته ای که او آن را «ادبیات تطبیقی نوین» می نامد؛ طرحی نو از رشته که عیارش «زبان آموزی ژرف» و پرداختن به فرهنگ و ادبیات مردمان «فرودست» است.

جهان امروز شاهد تحولاتی است که دامنه تاثیر آن بسیار وسیع و گسترده است که از جمله آنها می توان به پدیده مدرنیسم و پست مدرنیسم اشاره کرد. این دو پدیده بیش ترین تاثیر را در حوزه های اجتماعی، از جمله مقوله هویت به جا گذاشته اند. در این میان مقوله هویت زن نیز بیش ترین تاثیر را پذیرا شده است. البته هویت به معنای کلی و هویت زن به معنای اخص آن از منظر مدرنیسم و پست مدرنیسم به طور کاملا متفاوت نگریسته شده است. به نحوی که هر کدام دلالت های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تربیتی متفاوتی را درپی داشته اند. ما در این مقاله ضمن بررسی مفهوم هویت - هویت به معنای کلی و هویت زن به معنای خاص - به بررسی تطبیقی هویت زن از منظر مدرنیسم و پست مدرنیسم و دلالتهای تربیتی آن می پردازیم.

دریدا بر آن است تا بنیان های فلسفی غرب را با روش ساختارزدایی به چالش بکشد. اما روش بودن ساختارزدایی، به معنای امری متعین و دارای هویتی مستقل نیست، بلکه به بیان دریدا، آن همچون ویروس بی جانی است که با وجود تن میزبان به حرکت در می آید. به باور دریدا، بنیان های اندیشه غربی بر مفاهیمی دوگانه استوار است، به گونه ای که سویه های صورتبندی شده در ذیل مفهوم حضور نظیر: معقول، صادق، خیر، مرد، گفتار ... در پیوندی عمیق با یکدیگر، پارادایم لوگوس محوری را رقم می زنند. یکی از مهم ترین مسیرهایی که دریدا در این جهت طی می کند، نقد گفتار محوری و نوشتار ستیزی اندیشه غربی است. دریدا در آثار گوناگون خود به اعاده حیثیت از نوشتار می پردازد. ناصرخسرو نیز در آثار گوناگون خود، بویژه در کتاب زاد المسافرین، به تامل درباره ماهیت نوشتار و گفتار و رابطه آنها با یکدیگر می پردازد. اما او راهی غیر از راه گفتارمحوران و نوشتارمحوران در پیش می گیرد. ناصرخسرو با طرح مساله شناخت، گفتار و نوشتار را گام های ضروری و حتمی تکوین معرفت شناسی می داند. گفتار و نوشتار در رابطه ای دیالکتیکی به هم گره خورده اند. این مقاله دیدگاه دریدا و ناصر خسرو را در کنار هم مورد بررسی قرار می دهد.

اگر قلمرو ظواهر، ژنه را مسحور می کرد همان گونه که شور او برای تئاتر موید این نکته است، اما از سر تفنن نبود که او شخصیت های دراماتیک خود را از واقعیت تهی ساخت تا هویتی دیگر را که از قبل ظاهر خویش به دست آورده اند، به آنها ببخشد.قصد ژنه حرکتی نظام مند در جهت تهی سازی واقعیت بود که همان گونه که میشل کرون متذکر می شود، شخصیت هایی را شکل می دهد که میتوان آنها را «خلاهای منسجم» نامید. به عبارت دیگر ظواهری به وجود می آیند که در هنجارهای روانشناختی نه در تقلید از واقعیت هیچ گونه وجه مشترکی با شخصیت دراماتیکی که تماشاچی عادت به دیدن آن روی صحنه دارد، ندارد.تشدید این ظواهر در نمایشنامه ها یکی از شیوه هایی است که به ژنه امکان داده است تا تئاتر سنتی را ساختارزدایی کند.

هدف اصلی این مقاله تمرکززدایی از ماهیت استعلایی، جانب ‎دار و انضمامی دانش ژئوپلیتیک است. برای دست ‎یابی به این هدف، از رویکرد تفسیری و رهیافت پست ‎مدرنیستی بهره گرفته شده است. هرمنوتیک بر این ادعا متکی است که روش هرگز نمی ‎تواند ضامن دست ‎یابی به حقیقت باشد. رویکرد تفسیری و رهیافت پست ‎مدرنیستی آمیزه ‎ای از نگرش ‎های ساختارگرا و هرمنوتیکی در اندیشه ‎های نیچه، ویتگنشتاین، ‎هایدگر، لاکان، دریدا و فوکو است. نوشته‎ حاضر نشان می ‎دهد که ژئوپلیتیک پست ‎مدرن از تعریف ماهیت خود و تاکید بر روشی خاص روی ‎گردان شده و به‎ جای آن، به تفسیر مفاهیم و سازه ‎ها و همچنین دایره‎ شمولیت خود روی آورده است. پرسش از چیستی بخشی از پروبلماتیک فلسفه‎ غربی است، به ‎جای پرسش «ژئوپلیتیک چیست» از مفاهیم این حوزه از دانش / قدرت انسانی؛ دولت، قدرت، سرزمین، حاکمیت، امنیت، هویت و فضا ساختارزدایی شده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تربیت به مثابة یک سرمایة اجتماعی در پسامدرن است. این پژوهش از نوع کتابخانه ای و مبتنی بر مقالات و رفرنس های داخلی و خارجی است. نتایج پژوهش بیانگر این مطلب است که پسامدرنیسم از آنجا که دیدگاهی منتقدانه در برابر معضلات و بن بست های مدرنیته دارد معتقد است مدرنیته قادر به پاسخگویی به بسیاری از نیازهای بشری نمی باشد و از دیدگاه تربیتی ایده های جدیدی را مطرح کرده که باعث تشخیص ضعف ها و بحران های نظام آموزشی مدرنیسم شده است؛ از جمله بهره گیری از روش ساختارزدایی متون آموزشی، حمایت از محلی گرایی و منطقه ای شدن در نظام آموزشی، توجه به عنصر دیگری در تعلیم و تربیت، توجه خاص به نقد و انتقاد، توصیه به آموزش و پرورش گفت وگومحور، تأکید بر روش های کیفی تحقیق در زمینة علوم انسانی و علوم تربیتی محل نقد و انتقاد و بازنگری می باشد.در نهایت می توان گفت شناسایی آموزه های تربیتی پست مدرن و پی بردن به نقاط قوت و ضعف آن می تواند به افزایش آگاهی و ارتقای سطح دانش مربیان و متربیان برای مواجهه با این نحلة فکری کمک کند.