سامانه دارورسانی پوستی روشی غیر تهاجمی و کارآمد است که رهایش آهسته ی دارو را فراهم کرده و دارو را به محل هدف می رساند. این سامانه می تواند کارآیی درمانی و ایمنی داروها را ارتقا بخشد، سطح پلاسمایی دارو را ثابت نگه دارد، از متابولیسم گذر اول کبدی جلوگیری کند و روشی مناسب و بدون درد است. با وجود مزایای زیاد این سامانه، استراتوم کورنئوم مانع اصلی برای نفوذ دارو به درون پوست است. تحقیقات زیادی به منظور غلبه بر آن جهت بهبود نفوذ دارو صورت گرفته است. با توسعه نانوتکنولوژی، اخیراً استفاده از سیستم های نانووزیکولی مانند اتوزوم ها مورد توجه قرار گرفته است. اتوزوم ها نانوحامل های فسفولیپیدی اتانولی هستند که عمدتاً برای دارورسانی پوستی استفاده می گردند. این وزیکول های انعطاف پذیر می توانند داروها را به اعماق پوست و یا گردش خون سیستمیک انتقال دهند. وجود اتانول در اتوزوم ها سبب افزایش سیالیت غشای لیپیدی سلول ها می گردد و نفوذ پوستی اتوزوم ها افزایش می یابد. اتوزوم ها مزایای زیادی از جمله بهبود کارآیی دارو، کاهش سمیت داروی بارگذاری شده در این نانووزیکول، افزایش رضایت بیماران، کاهش هزینه های درمانی و غیرسمی بودن وزیکول دارد. در این مقاله ی مروری تلاش شده است تا تمام جنبه های اتوزوم از جمله ساختار و ویژگی های اصلی اتوزوم ها، مزایا و معایب، روش های آماده سازی، سازوکار نفوذ و عملکرد اتوزوم ها توصیف گردد. همچنین ویژگی ها و نقش های مختلف آن در رساندن داروها، عملکرد نفوذ پوستی اتوزوم ها و مطالعات ارزیابی ایمنی در مطالعات آزمایشگاهی آورده شده است.

در طول چند دهه اخیر، انتقال داروها به درون دستگاه جریان خون از طریق پوست به عنوان روشی جالب توجه توسط پژوهش گران مورد بررسی قرار گرفته است. روش انتقال پوستی دارو توانسته است در مقایسه با سایر اشکال متداول دارویی و سامانه های آهسته رهش (sustained release systems) انتقال دارو فوایدی ارایه دهد. هنگامی که امکان عملی تهیه این نوع دارو فراهم باشد، انتقال جلدی محصول های دارویی چه به منظور مصرف های موضعی و چه به منظور مصرف های سیستمیک، نسبت به شکل خوراکی یا تزریقی دارو می تواند فواید مختلفی از جمله استعمال مقادیر کم دارو، سطح ثابت در خون، حذف نوسان های مقدار دارو چه به شکل کاهشی و چه به شکل افزایشی و نیز اجتناب از متابولیسم ناشی از عبور اول را در بر داشته باشد. چگونگی ساختار پوست نشان دهنده نفوذ ناپذیری بالای آن نسبت به مواد خارجی و داروها است. آگاهی از این ساختار ما را برای بهینه سازی و افزایش انتقال دارو نظیر استفاده از پیش داروها (prodrugs)، تشدید کننده های شیمیایی (chemical enhancing)، یونتوفورز (iontophoresis)، الکتروپوریشن (electroporation) و استفاده از امواج فراصوت (ultrasound) رهنمون می کند که در حقیقت اساس تمهیدات عملی و مطالعاتی اخیر را تشکیل می دهند. در این مطالعه به بررسی ساختار و عملکرد پوست، مسیرهای پوستی، اندرکنش میان پوست و سیستم های انتقال دارو و نیز فواید و ضررهای بهره گیری از پوست به عنوان یک راه برای انتقال دارو پرداخته شده و ویژگی ها و اندرکنش سه جزو، یعنی پوست، دارو، حامل های انتقال دهنده دارو نیز در نظر گرفته خواهد شد.

سابقه و هدف: تعداد زیادی از داروهای توسعه یافته جدید به طور ناچیزی در هر دو واسطه آلی و مائی قابل حل هستند که با روش های مرسوم فرمولاسیون، چنین ترکیباتی فراهمی زیستی پائینی از خود نشان خواهند داد. یک رویکرد نویدبخش برای حل این مشکل تولید نانوذرات دارو (برای مثال نانوسوسپانسیون) است. افزایش حلالیت و فراهمی زیستی داروهای کم محلول یا نامحلول با کمک فن آوری نانوسوسپاسیون مورد بررسی قرار گرفتند. در فرمولاسیون نانوسوسپانسیون، ذرات دارویی در اندازه زیر میکرون در یک فاز مایع خارجی پراکنده و تثبیت شده اند. با توجه به مطالعات انجام گرفته در این زمینه و مرور آنها، از نانوسوسپانسیون ها برای فرمولاسیون مجدد ترکیبات دارویی موجود جهت برطرف کردن سمیت و یا افزایش کارایی آنها استفاده شده است. مزیت های اصلی این فن آوری قابلیت اجرای عمومی آن برای اکثر داروها و نیز سادگی آن می باشد. در این مقاله روش های عمده تولید نانوسوسپانسیون ها، خصوصیات ویژه این مواد، مزایا، پتانسیل آنها برای کاربرد در داروسانی و نیز تکنیک های ارزیابی پایداری این فرمولاسیون آورده شده است. با در نظر گرفتن ویژگی های خاص نانوسوسپانسیون ها همچون افزایش سرعت انحلال و حلالیت اشباع، افزایش چسبندگی، سهولت فرآیند ساخت و افزایش به مقیاس صنعتی و نیز تنوع پذیری در اصلاح سطح، کاربردهای زیادی برای این فرمولاسیون در مسیرهای مختلف دارورسانی وجود خواهد داشت.

موضوع دارورسانی، حوزه پژوهشی درخور توجه است، زیرا سالانه زندگی میلیون ها بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. هرچند، عوامل دارویی را می توان با روش های مختلف تجویز کرد. اثربخشی سامانه دارورسانی به طور مستقیم با روش تجویز آن ارتباط دارد. پلی یورتان ها از مهم ترین دسته های پلیمر هستند که به دلیل سازگاری استثنایی، خواص مکانیکی و قابلیت انعطاف پذیری، نقش اساسی در توسعه بسیاری از وسایل مختلف زیست پزشکی دارند. پلی یورتان ها با واکنش ایزوسیانات ها و دی ال ها برای تولید پلیمرهایی با پیوند یورتان (-NH-COO-) در زنجیر اصلی آن ها تشکیل می شوند و این پیوند مشابه پیوندهای پپتیدی در ساختار پروتیین هاست. همچنین به دلیل این شباهت، آن ها به عنوان بخشی از بدن انسان مانند غشای دیالیز، بالن های درون آیورت، دریچه های قلب، داربست های موقت و کاشت سینه استفاده شده اند. انواع زیادی از قطعه های ساختاری پلی یورتان در دسترس است که موجب می شود تا خواص شیمیایی و فیزیکی این پلیمرها متناسب با کاربردهای هدف آ ن ها، به ویژه در زمینه های پزشکی و دارویی، تغییر کند. در این مقاله، سنتز و خواص پلی یورتان، ساختار، پایداری گرمایی، سختی، مقاومت به حلال، دارورسانی، خواص مکانیکی و همچنین زیست تخریب پذیری و زیست سازگاری آن با تاکید ویژه بر کاربرد این پلیمر در دارورسانی واپاییده و تحویل به بافت هدف، بررسی شده است.

قارچ ها ارگانیسم هایی یوکاریوتی هستند که به صورت بالقوه توانایی ایجاد بیماری در انسان ها و حیوانات را دارند. عفونت های قارچی را مایکوزیس می نامند که براساس محلی از بدن که درگیر می کنند به چهار دسته ی سطحی، پوستی، زیرپوستی و سیستمیک تقسیم می شوند. مایکوزیس های پوستی با اینکه عفونت های تهدیدکننده ی حیات نیستند، به دلیل ایجاد بدشکلی های ظاهری می توانند بیمار را ازلحاظ اجتماعی منزوی کنند، درنتیجه درمان آن ها همواره مساله ای مهم بوده است. ازطرف دیگر شباهت قارچ ها به سلول های پستانداران، ارائه و گسترش داروهای جدید برای آن ها را با محدودیت روبرو کرده است درنتیجه در سال های اخیر تلاش های گسترده ای جهت طراحی و گسترش سیستم های جدید دارورسانی با کارایی بهتر برای دارورسانی داروهای مرسوم ضدقارچ صورت گرفته است. در این مطالعه به مرور مقایسات صورت گرفته میان دارورسانی موضعی اشکال مرسوم و سیستم های نوین دارورسانی تعدادی از داروهای ضد قارچ پرداخته شده است. تمامی مطالعات برتری نسبی سیستم های دارورسانی نوین را نسبت به فرم های مرسوم ازلحاظ نفوذ، رهایش و اثرات ضدقارچی تایید می کنند.

تادالافیل به دلیل داشتن پنجره درمانی طولانی و پتانسیل کمتر در ایجاد اختلال بینایی، پذیرش بالینی گسترده ای برای درمان اختلالات نعوذ کسب نموده است. دارورسانی پوستی از حذف سیستمیک و تداخل دارو-دارو و غذا-دارو جلوگیری می کند و با کاهش دوز دارو عوارض جانبی را کاهش می دهد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر فرمولاسیون میکروامولسیونی بر دارو رسانی پوستی تادالافیل از پوست موش صحرایی صورت گرفت. میکروامولسیون های تادالافیل با استفاده از روش دیاگرام فازی با نسبت مناسب مخلوط روغن و آب انتخاب و تهیه شد. طراحی فاکتوریل با سه متغیر در دو سطح برای آماده سازی هشت فرمولاسیون انجام شد. میکروامولسیون های حاوی 05/0 تادالافیل با مقدار مناسبی فاز روغنی (اولییک اسید، ترانسکوتول پی)، سورفکتانت (تویین80 و اسپن 20) و کوسورفکتانت (پروپیلن گلیکول) تهیه شدند. ماده دارویی در فاز روغن حل شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی این میکروامولسیون ها مانند اندازه ذره ای، ویسکوزیته، آزادسازی، عبور پذیری پوستی میکرو امولسیون از پوست موش صحرایی با استفاده از سلول های فرانز ارزیابی شدند. اندازه قطره ای میکرو امولسیون ها در محدوده کمتر از 100 نانومتر، ویسکوزیته در محدوده ی 2/114 تا 2/239 سانتی پواز بود. در مطالعات انجام شده پارامترهای اسیدیته، درصد آزادسازی دارو در ساعت دوم، درصد آزادسازی دارو در ساعت 24 ام، ویسکوزیته، Tlag و Dapp با متغییرهای مستقل ارتباط معنادار داشتند. کینتیک انتشار داروها در میکروامولسیون های انتخاب شده نشان داد که در مقایسه با محلول تادالافیل، آزادسازی در طول زمان صورت می گیرد. تمام میکروامولسیون ها باعث افزایش معنی دار ضریب شار و نفوذ پذیری پوست می شود.

دارورسانی پوستی یک روش موضعی و غیرتهاجمی برای کاربرد عوامل درمانی می باشد که مزایایی ازجمله رهایش طولانی مدت دارو، رضایت بیماران و هزینه اندک را همراه دارد. با وجود این مزیت ها، استفاده از این نوع دارورسانی به وسیله عملکرد سدهای داخلی پوست محدود می شود چراکه فقط مولکول های کوچک (کوچکتر از 500 دالتون) و لیپوفیل می توانند ازطریق انتشار غیرفعال از پوست عبور کنند، درنتیجه عملکرد پوست در دارورسانی پوستی غیرفعال اصولا به مولکول های کوچک محدود می شود. سد اصلی برای رساندن عوامل درمانی به پوست، لایه شاخی می باشد، بنابراین روش های مختلفی جهت نفوذ پوستی برای افزایش انتقال دارو از این لایه کشف شده است. دانشمندان استفاده از سیستم های دارورسانی جدید از قبیل نانوحامل ها، سیستم های دارورسانی وزیکولی و روش های افزایش دهنده نفوذ را مورد ارزیابی قرار داده اند. هدف هر یک از سیستم های دارورسانی پوستی، رساندن میزان کافی دارو به درون پوست با حداکثر ثبات و حداقل سمیت می باشد بنابراین یک سیستم دارورسانی به منظور تضمین دارورسانی پوستی موفق باید خصوصیات مطلوبی ازجمله حفاظت از دارو، هدفمندبودن، زیست سازگاری و زیست تخریب پذیری را نشان دهد.این مقاله به معرفی سیستم های دارورسانی، توصیف تکنیک های افزایشی برای بهینه سازی دارو مانند میکروسوزن ها و مخصوصا سیستم های وزیکولی که اخیرا مورد بررسی قرار گرفته اند، پرداخته و هم چنین تفاوت های ترکیبی آن ها، خواص فیزیکوشیمیایی و کاربردهای این سیستم های دارورسانی را مورد بحث قرار داده است. نوآوری های اخیر می تواند پایه و اساسی برای تحقیق و توسعه در دارورسانی پوستی باشد.

گاماسنتی گرافی به طور وسیعی در بهبود و ارزشیابی سیستم های دارورسانی مخصوصا سیستم های به کار رفته در دستگاه معده-روده ای و تنفس به کار می رود. در این تکنیک سیستم دارورسانی توسط یک رادیونوکلید ساتع کننده پرتو گاما نشان دار می شود. معمولا ردیاب با تکنسیم - 99m یا ایندیوم -111 نشاندار شده و در داخل فرمولاسیون قرار می گیرد. در اشکال دارویی پیچیده تر مثل قرص های روکش دار روده ای معمولا ردیاب غیر رادیواکتیو مثل اکسید ساماریوم -152 یا اکسید اربیوم -170 در داخل فرمولاسیون قرار گرفته و سپس فرآورده نهایی در رآکتور توسط نوترون ها بمباران می شود. گاماسنتی گرافی اطلاعات با ارزشی در مورد جایگزینی، پراکندگی و حرکت فرآورده در داخل بدن فراهم می کند. اطلاعات حاصل از ارزشیابی سنتی گرافیک فرآورده های دارویی مرتبا در حال افزایش می باشد. اطلاعات حاصل را نمی توان از روش های دیگر به دست آورد.

زمینه و هدف: عبورپذیری تراپوستی به رساندن دارو به درون بدن از طریق پوست برای درمان موضعی یا عمومی اطلاق می شوند. داروهای جذب شده از راه تراپوستی فاقد اثر اول کبدی بوده و همچنین عاری از عوارض گوارشی هستند. استفاده از جذب افزاهای شیمیایی و همچنین سامانه های جذب افزای فیزیکی امروزه به دلیل گرانی و همچنین تغییرات بر روی پوست کمتر مورد استفاده هستند و نگاه آینده به استفاده از فناوری های نوین است. یکی از مهم ترین فناوری های نوین در حوزه ی دارورسانی تراپوستی بهره گیری از نانوحامل های دارویی است. فرمولاسیون های نانو ذراتی در حدود 10 تا 100 نانومتر داشته و ذرات کوچکتر جذب و عبورپذیری ساده تری از سطح پوست دارند. یافته ها: در پژوهش حاضر ضمن بررسی مطالعات گذشته پیرامون بهره گیری از فناوری نانو در سامانه های تراپوستی به معرفی آن ها و مکانسیم عبورپذیری تراپوستی آنها پرداخت شد. نتیجه گیری: فناوری نانو به شکل های مختلف و فرمولاسیون های متفاوت توانایی افزایش عبورپذیری تراپوستی داروها را دارد که بسته به ویژگی های آن ها، ویژگی های فیزیکوشیمیایی داروها و اهداف درمانی می توان هر یک را برگزید.