مگس مینوز Agromyza sp. یکی از مهم ترین آفات نخود در ایران است. در سال 1388 نمونه برداری از بوته های نخود از 28 اردیبهشت ماه تا هشتم تیر ماه در مزرعه نخود مرکز ملی تحقیقات لوبیای خمین انجام شد. نمونه برداری به طور تصادفی دو روز در هفته انجام و تعداد لارو های تمام برگچه ها در بوته در مزرعه شمارش شد. سپس برگچه های حاوی لاروهای پارازیته شده هر بوته جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. زنبور های پارازیتویید خارج شده جمع آوری، شمارش و برای شناسایی ارسال شدند. پارازیتیسم در بالاترین تراکم لارو مگس مینوز 18.8% محاسبه شد که مربوط به تاریخ هشتم تیر ماه بود. در این بررسی فعالیت حشرات پارازیتویید و اوج جمعیت لارو مگس مینوز در منطقه خمین هم زمان بود. در سطح احتمال 0.05 رگرسیون تراکم لارو های مگس مینوز و درصد پارازیتیسم مثبت و معنی دار به دست آمد (R2=0.6) و نشان داد با افزایش جمعیت لارو پارازیتیسم افزایش پیدا کرده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بید سیب زمینی، Zeller Phthorimaea operculella یکی از آفات مخرب سیب زمینی در مزرعه و انبار است. در این پژوهش اثر کشندگی و دورکنندگی عصاره متانولی گیاهان توت آمریکایی، Maclura pomifera (Raf. ) Schnied؛ پَر، Cotinus coggygria Scop و علف گربه، Valeriana officinalis L. روی مراحل مختلف زیستی بید سیب زمینی بررسی شد. همچنین اثر مؤثرترین عصاره روی درصد پارازیتیسم زنبور Bezdenko Trichogramma brassicae مورد بررسی قرار گرفت. کلیه آزمایش ها در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1 ± 26 درجه سیلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی انجام شدند. عصاره متانولی علف گربه با LC50 معادل 28/262 و 74/170 پی پی ام بیشترین اثر کشندگی را به ترتیب روی مراحل تخم و لارو نئونات آفت داشت. عصاره علف گربه همچنین با میانگین اثر دورکنندگی 33/92 درصد بیشترین اثر دورکنندگی را روی لارو نئونات نشان داد و پس از آن گیاه پَر با 66/90 درصد و توت آمریکایی با 33/83 درصد، دورکننده بودند. در بررسی تأثیر عصاره ها روی ترجیح تخمریزی حشرات کامل بید سیب زمینی نتایج پس از مدت زمان های 24، 48 و 72 ساعت نشان داد که آفت تخمریزی روی غده های تیمار نشده را ترجیح می دهد. همچنین دز زیرکشنده عصاره علف گربه روی درصد پارازیتیسم زنبور تریکوگراما اثر منفی نداشت و مقدار پارازیتیسم، 66/66 درصد برآورد شد.

در پژوهش حاضر نرخ پارازیتیسم زنبور پارازیتوئید Bezdenko Trichogramma brassicae در شش دمای ثابت 15، 20، 25، 30، 32 و 1±35 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت روی تخم های شب پره بید غلات Sitotroga cerealella (Olivier) مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، پارامترهای پارازیتیسم زنبور T. brassicae به طور معنی داری تحت تاثیر دما قرار گرفت. بیشترین (4.257 میزبان) و کمترین (3.731 میزبان) مقادیر نرخ خالص پارازیتیسم (C0) به ترتیب در دماهای 32 و 15 درجه سلسیوس به دست آمد. مقادیر محاسبه شده نرخ تبدیل جمعیت میزبان به نتاج پارازیتوئید (Qp) در تمامی دماهای مورد مطالعه برابر با 1 بود. با افزایش دما از 15 به 30 درجه سلسیوس، مقادیر نرخ پایدار پارازیتیسم (y) از 074/0 به 0.451 (میزبان/پارازیتوئید) افزایش یافت. مقادیر محاسبه شده پارامتر مذکور در دماهای 32 و 35 درجه سلسیوس به طور معنی داری کاهش یافت. بیشترین مقدار نرخ متناهی پارازیتیسم (w) نیز در دمای 30 درجه سلسیوس ثبت شد (0.654 بر روز). علاوه بر این، آستانه های دمایی مورد نیاز برای نرخ متناهی پارازیتیسم زنبور T. brassicae با استفاده از مدل های غیرخطی Briere-1 و Lactin-2 برآورد شد. مدل Lactin-2 برازش مناسب تری با داده های مورد مطالعه داشت (0.977R2adj=، SSE=0.004833، AIC=-38.7438). مقادیر محاسبه شده آستانه دمایی پایین (Tmin)، دمای بهینه (Topt) و آستانه دمایی بالا (Tmax) برای فعالیت پارازیتیسم این دشمن طبیعی به ترتیب برابر با 13.20، 31.20 و 35.40 درجه سلسیوس برآورد شد.

گونه غالب زنجرک مو در تاکستان های استان اصفهان بنام Arboridia Kermanshah Delabola و فراوان ترین دشمن طبیعی این افت زنبور Anagrus atomus L. می باشد. طی سال های 1375 و 1376 فنولوژی زنبور پارازیتوئید مزبور و تخم زنجرک مو به عنوان مرحله آسیب پذیر میزبان آن در دو تاکستان تحقیقاتی در غرب اصفهان بررسی و درصد پارازیتیسم مطابق روش فراخوان محاسبه گردید و با روش معمولی مقایسه شد.سه دوره رشد مشخص مشاهده شد که در آنها نرخ تغییرات ظهور پارازیتوئید و میزبان متفاوت بود. در دوره فعالیتی اول که نرخ تغییرات فعالیت میزبان به سیستم بالاتر از نرخ تغییرات فعالیت پارازیتوئید و نرخ تغییرات غیر فعال شدن آن کندتر از نرخ تغییرات غیرفعال شدن پارازیتوئید است، درصد پارازیتیسم برآورد شده به روش فراخوان بیشتر از درصد برآورد شده به روش مرسوم بود. در دوره دوم بیشترین همزمانی بین فنولوژی آنها دیده شد. لذا از نظر زمانی این دوره مناسب ترین موقع برای برآورد پارازیتیسم فصلی می باشد. در دوره سوم فعالیتی که نرخ تغییرات فعالیت میزبان به سیستم پایین تر از نرخ تغییرات فعالیت پارازیتوئید و نرخ تغییرات غیرفعال شدن آن بالاتر از نرخ تغییرات غیرفعال شدن پارازیتوئید بود. درصد پارازیتیسم برآورد شده به روش فراخوان بیشتر از درصد برآورد شده به روش مرسوم بود. متوسط حداکثر پارازیتیسم نسلی طی سه دوره در دو سال برابر با 33.23 و 52.02 به ترتیب برای روش فراخوان و روش مرسوم محاسبه گردید.

تغییرات فصلی جمعیت زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم (Eurygaster integriceps Puton) در سه منطقه گرمسار (استان سمنان)، اسلام شهر (استان تهران) و ساوجبلاغ (استان البرز) مطالعه گردید. نه گونه پارازیتوئید شاملTrissolcus basalis (Wollaston, 1858)، T. djadetshkoi Rjachovsky, 1959، T. festivae (Viktorov, 1964)، T. grandis Thomson, 1861، T. rufiventris Mayr, 1908، T. semistriatus Nees, 1834، T. simoni Mayr, 1879، T. vassilievi Mayr, 1903 از خانواده Scelionidae و Ooencyrtus telenomicida (Vassiliev, 1904) از خانواده Encyrtidae از مناطق مذکور جمع آوری شدند. بر اساس نمونه برداری ها، در منطقه گرمسار سه گونه T. semistriatus، T. grandis و T. rufiventris جمع آوری شدند که حداکثر درصد پارازیتیسم دو گونه غالب T. semistriatus و T. grandis به ترتیب 32/28 و 78/39 در تاریخ 15/2/1393 بود. در منطقه اسلام شهر، پنج گونه شامل T. grandis، T. vassilievi، T. basalis، T. simoni و O. telenomicida به عنوان پارازیتوئیدهای تخم سن گندم جمع آوری گردیدند که از این میان، گونه T. grandis پارازیتوئید غالب تخم سن گندم در این منطقه بود. همچنین بالاترین درصد پارازیتیسم برای گونه مزبور به میزان 72/49 درصد در تاریخ 19/1/1393 تعیین گردید. در منطقه ساوجبلاغ چهار گونه T. vassilievi، T. rufiventris، T. djadetshkoi و T. festivae به عنوان پارازیتوئیدهای تخم سن گندم جمع آوری شدند که از این میان دو گونه T. vassilievi و T. festivae به ترتیب با حداکثر پارازیتیسم 56/24 و 37/18 درصد به عنوان پارازیتوئیدهای غالب تخم سن گندم بودند. در رابطه با نسبت جنسی پارازیتوئیدهای فوق، میانگین درصد ماده های تولید شده در تمام مناطق نمونه برداری بیشتر از نرها بود.

شناخت و ترجیح میزبان در پارازیتوئیدها به طور عمده تحت تأثیر شایستگی کسب شده توسط نتاج قرار می گیرد. این ویژگی های رفتاری از این منظر در مهار زیستی مهم هستند که میزبان های مستقر روی علف های هرز مجاور محصول به عنوان یک منبع ذخیره برای پارازیتوئیدها، می توانند در سیستم گیاهان حامل بکار گرفته شوند. در این مطالعه در شرایط آزمایشگاهی امکان استفاده از سیستم گیاهان حامل؛ گیاهان باقلای آلوده به شته سیاه باقلا (Aphis fabae Scopoli)، به منظور کنترل شته جالیز، Aphis gossypii Glover توسط زنبور پارازیتوئید Lysiphlebus fabarum (Marshall)(Braconidae: Aphidiinae) روی گیاهان خیار مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا جمعیت همسن از زنبور روی این دو گونه شته تشکیل شد و با معرفی جداگانه هر زنبور به ظروف پتری تهویه دار محتوی 15 پوره سن دوم شته سیاه باقلا و 15 پوره سن دوم شته جالیز، تأثیر گونه ی شته میزبانی که والدین و نتاج در آنها پرورش یافتند، روی شایستگی زنبورهای ظاهر شده بررسی شد. مطابق نتایج، درصد پارازیتیسم زنبور روی شته جالیز به طور معنی داری بیشتر از شته سیاه باقلا بود، همچنین زنبورهای ماده پرورش یافته روی شته جالیز به صورت معنی داری بزرگ تر از ماده های پرورش یافته روی شته سیاه باقلا بودند. نتایج نشان می دهد کاهش ترجیح شته سیاه باقلا (میزبان جایگزین) توسط زنبور L. fabarum، می تواند منجر به افزایش پارازیتیسم شته جالیز (شته آفت) شود.

تنوع دشمنان طبیعی سن گندم (Eurygaster integriceps Puton, 1881-Hemiptera: Scutelleridae) و درصد پارازیتیسم زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم در سه منطقه ی ساوه، شهریار و قم مطالعه گردید. بر اساس نمونه برداری های انجام شده، پنج گونه مگس پارازیتوئید شامل Phasia crassipennis (Fabricius, 1794)، Phasia subcoleopterata (Linnaeus, 1794)، Ectophasia rubra (Girschner, 1888)، Elomya lateralis (Meigen, 1824) و Gymnosoma desertorum (Rohdendorf, 1947)از خانواده یTachinidae و هفت گونه زنبور پارازیتوئید شاملTrissolcusbasalis (Wollaston, 1858)، Trissolcus grandis Thomson, 1861، Trissolcus pseudoturesis (Ryakhovskii, 1959)، Trissolcus semistriatus (Nees, 1834)، Trissolcus manteroi (Kieffer, 1909)، Telenomus chloropus (Thomson, 1861) (از خانواده یScelionidae) و Ooencyrtustelenomicida (Vassiliev, 1904) (از خانواده یEncyrtidae) از مناطق مزبور جمع آوری و شناسایی شدند. در منطقه ی ساوه، دو گونه ی T. semistriatus و T. grandisگونه های غالب بودند و بالاترین درصد پارازیتیسم در این منطقه به میزان 39/24 درصد در تاریخ 29/2/1394 برایT. semestriatus و 42/21 درصد در تاریخ 6/3/1394 برایT. grandis به دست آمد. در منطقه ی شهریار، گونه یT. semistriatus با حداکثر پارازیتیسم 41/13 درصد در تاریخ 28/2/1394 و در منطقه ی قم، گونه یT. basalis با حداکثر پارازیتیسم 74/19 درصد در تاریخ 1/3/1394 جزء گونه های غالب مناطق مزبور بودند.

در این بررسی از زنبور Adialytus thelaxis Stary پارازیتویید شته (Thelaxis suberi (Del Guerci) که روی درختان بلوط منطقه عباس آباد بهشهر در استان مازندران فعالیت داشتند. در چهار نوبت در سالهای 1377 و 1378 به طور تصادفی نمونه برداری بعمل آمد. در انجام نمونه برداری از قطع کردن سرشاخه های درختان بلوط آلوده به شته بطول 10 سانتی متر استفاده شد. در آزمایشگاه شته های مومیایی شمارش شدند. شته های زنده درون الکل موجود در ظرف پتری تشریح شدند. و تعداد افراد حامل لارو زنبور پارازیتویید تعیین گردید. از رابطه بین درصد پارازیتیسم شته های  مومیایی (NP) و درصد پارازیتیسم شته های حامل لارو زنبور یا مومیایی نشده (Nm) مدل رگرسیون خطی (1) 57.30 + Mp 0.82- = Nm^ بدست آمد که با منظور کردن Nm^ برآورد شده در مدل (2)TP = Mp+Nm^  درصد پارازیتیسم کل (Tp) تخمین زده شد. استفاده از مدل های (1) و (2) تشریح بدن شته ها را برای پیدا کردن مراحل رشدی زنبور پارازیتویید منتفی می سازد. لذا برای برآورد درصد پارازیتیسم کل، تعیین درصد پارازیتیسم شته های مومیایی کافی است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.