رخداد کانی سازی طلای دامن قر در شمال بردسکن، استان خراسان رضوی و در پهنه ساختاری تکنار قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل سریسیت شیست-های سبز و متاریولیت های پرکامبرین همراه با نفوذ توده های دیابازی به درون آن هاست. کانی سازی طلا در منطقه به شکل رگه ای با راستای N 50 E و شیب70 NW در میزبان شیستی و متاریولیتی به طول تقریبی 300 متر و عرض 2 تا 35 متر دیده می شود. کانی-سازی به شکل پراکنده و رگچه ای شامل کانی های اولیه پیریت و کالکوپیریت و ثانویه کولیت، مالاکیت، آزرویت، هماتیت، گوتیت و لیمونیت همراه با باطله های کوارتز و سریسیت و به مقدار کمتر کانی رسی است. دگرسانی سیلیسی-سریسیتی مهمترین پهنه دگرسانی همراه با کانی سازی است. بر اساس نمونه های سنگی برداشت شده از ترانشه های اکتشافی، ناهنجاری طلا بین 3/0 تا 5/12 گرم در تن، نقره تا 30 گرم در تن، مس تا 860 گرم در تن و روی تا 9252 گرم در تن وجود دارد. بر اساس شواهد سنگ میزبان، نوع و گسترش دگرسانی، کنترل ساختاری، شکل و حالت کانه زایی و کانی های اولیه و ناهنجاری های زمین شیمیایی، رخداد کانی سازی طلای دامن قر از نوع فراگرمایی با درجه سولفیدشدگی متوسط و وابسته به محلول های گرمابی ناشی از فعالیت های ماگمایی سنوزوئیک است.

محدوده اکتشافی مسجد داغی جلفا در ورقه زمین شناسی 1:100000 جلفا قرار دارد. این محدوده از نظر زمین شناسی ساختاری بخشی از زون البرز باختری- آذربایجان (نبوی، 1355) است. قدیمی ترین رخنمونهای سنگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به فلیشهای ائوسن است که به طور گسترده در بخش جنوبی و شمال خاوری محدوده دیده می شود. بخش دیگر رخنمونهای سنگی محدوده را به طور عمده مجموعه سنگهای آتشفشانی آندزیت- تراکی آندزیت تشکیل می دهد که براثر عملکرد توده های نفوذی درونی کوارتز مونزونیتی قرار گرفته و دگرسانی فیلیک و فیلیک کربناتی را در محدوده مورد مطالعه ایجاد کرده اند. کانی سازی به طور عمده در مجموعه آتشفشانی به صورت رگه های سیلیسی- باریتی نمود یافته است.مطالعات کانه نگاری و SEM در محدوده مورد مطالعه نشان دهنده وجود کانی سازی از نوع سولفیدی بخصوص سولفیدهای مس سرب و روی و انواع پیریت است که به صورت اولیه و ثانویه ظاهر شده اند. کانی سازی گالن و اسفالریت در رگه اصلی محدوده دیده شده و در بخش دگرسان شده گمانه های حفاری دیده نمی شود (حاجی علیلو، 1378).مطالعات SEM نشان دهنده عدم وجود طلا در کانه های سولفیدی است. از طرفی مطالعات میانبارهای سیال در محدوده نشان دهنده دمای پایین هنگام تشکیل کانه زایی طلا است (از 120 تا 150 درجه سانتی گراد) و مقدار شوری بسیار کم که نشان دهنده احتمالی عدم حمل طلا توسط کمپلکسهای کلریدی در این مرحله بوده است (Mehrpartou, 1993). بررسیها با توجه به عناصر پاراژنز، باطله و همچنین دگرسانی در اطراف رگه های سیلیسی نشان دهنده وجود یک کانسار مس پورفیری است طلا دار است، که رگه های طلادار از نوع اپی ترمال با سولفید بالا و در شکستگیهای وابسته به این سامانه پورفیری جایگزین شده است (Zoto, 1992).

ذخیره معدنی فلوریت کوه سفید، در نزدیکی روستای کوه سفید در 110 کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد. واحد های زمین شناسی در برگیرنده منطقه مورد بررسی مربوط به سازند کشف رود با سن ژوراسیک پیشین تا پسین است. گسل هایی با امتداد شمال غرب-جنوب شرق و شمال شرق-جنوب غربی در این ناحیه دیده می شوند. رگه های فلوریت دارای روندهای متفاوت، با ضخامت 2 تا 5/2 متر و طول 50 متر هستند. محلول های گرمابی با دمایی در گستره 181 و 125 درجه سانتیگراد و میانگین 152 درجه سانتیگراد در امتداد گسل ها و درز و شکاف ها تشکیل ماده معدنی فلوریت را داده است. میزان شوری سیالات درگیر پایین و دامنه تغییرات آنها از 979/1 تا 37/8 درصد است و به طور میانگین، شوری 5% تا 6% را نشان می دهند. با توجه به شواهد زمین شناسی، سنگ نگاری، کانی سازی و دمای سیالات درگیر، فلوریت این منطقه از نوع گرمابی است.

کانی سازی آهن کلاته شاهین در 107 کیلومتری جاده قوچان - نیشابور (استان خراسان رضوی) قرار دارد. توده های نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت تا هورنبلند دیوریت پورفیری در آهکهای کرتاسه نفوذ کرده اند. واحدهای رسوبی منطقه از قدیم به جدید شامل آهکهای مربوط به کرتاسه زیرین و میکروکنگلومرا تا ماسه سنگهای مربوط به ائوسن و پلیوسن - کواترنر می باشد. کانی سازی در این منطقه طی دو مرحله هیپوژن و سوپرژن شکل گرفته است. در مرحله هیپوژن، پیریت، مگنتیت و اسپکیولاریت و در مرحله سوپرژن، گوتیت، لیمونیت و هماتیت تشکیل شده اند. بررسی شرایط دمایی و فوگاسیته اکسیژن، دمای تشکیل کانی های هیدروترمالی شرق منطقه را در محدوده کمتر از  350oCمعرفی می نماید. در غرب منطقه، میزان هماتیت و گوتیت بسیار کمتر و اغلب به صورت رگه و رگچه ای همراه با دولومیت هیدروترمالی می باشند. محلولهای هیدروترمالی عامل کانی سازی در غرب منطقه نسبت به شرق با میزان سولفید کمتر، اکسیدان تر و دمای کمتر بوده اند. نتایج آنالیز ژئوشیمی به روش جذب اتمی برای عناصر Fe، Mn،Mg  و Ca، نشان دهنده بیشترین میزان آهن (30.4 درصد) در محل ترانشه در شرق منطقه است. آهن و منگنز در محل ترانشه همبستگی مثبت نشان می دهند. همچنین رابطه ای بین میزان این عناصر و فاصله از توده ها وجود ندارد. بنابراین توده های نفوذی منطقه غیربارور بوده و نقشی در کانی سازی ندارند. شدت کل میدان مغناطیسی در 742 نقطه در دو شبکه 20×5 متر اندازه گیری شد. نقشه های شدت کل میدان مغناطیسی، انتقال به قطب و همچنین ادامه به سمت بالا با نرم افزار Mapper ER تهیه شد. بررسی نقشه های تهیه شده، وجود آنومالی های A، B، C، F، E، D1،D2  و D3 را در منطقه نشان می دهد. با توجه به این که در فاصله تقریبا 40 متری آنومالی های B وC ، توده هورنبلند دیوریت پورفیری رخنمون دارد، این احتمال وجود دارد که منبع آنومالی ها مربوط به توده نفوذی باشد. از طرفی به دلیل وجود کانی سازی هماتیت در آهک های منطبق بر آنومالی های B و C این احتمال نیز وجود دارد که منبع این آنومالی ها مربوط به کانی سازی مگنتیت در عمق باشد. بنابراین در محل این دو آنومالی، حفاری اکتشافی پیشنهاد می شود.

سنگ های اولترامافیک سازنده افیولیت ها در اثر هجوم سیالات گرمابی حاوی CO2 تحت تاثیر فرآیند کربناته شدن تبدیل به لیستونیت می شوند. لیستونیت ها با مجموعه کانیایی عمومی کوارتز و کربنات های حاویMg- Fe- Ca  مشخص هستند. از چند دهه گذشته در افیولیت های جهان، کانی سازی طلا در همیافتی با این سنگ ها مورد توجه قرار گرفته است.افیولیت های ایران مرکزی به شکل دو کمربند اصلی یعنی دهشیر- سورک- نائین و جندق-انارک رخنمون دارند. این افیولیت ها در بخش سرپانتینیتی خود لیستونیتی شده اند. دگرسانی گرمابی در این سنگ ها تا مرحله سیلیسی شدن (شکل گیری بیربیریت ها) نیز یپش رفته است. در افیولیت دهشیر لیستونیت ها (در دو نقطه) هم ساز با روند عمومی افیولیت ها فاقد کانی سازی طلا هستند. در حالی که لیستونیتی شدن تا مرحله تشکیل بیربیریت در افیولیت سورک پیش رفته است و کانی سازی طلا در همیافتی با فریت کرومیت مشاهده شده است. کانی سازی پیریت در بخش های شدیدا سیلیسی شده (بیربیریت) همراه با ناهنجاری طلا- جیوه در افیولیت نائین شاخص می باشد.در سرپانتینیت های جندق فرآیند کربنات زایی سنگ های تالک– سرپانتین کربنات با ناهنجاری ناچیز طلا را شکل داده است. افیولیت قدیمی انارک میزبان وسیع لیستونیتی شدن با مراحل مختلف تکوین کانی های متنوع می باشد وجود طلا علاوه بر مشاهدات میکروسکوپی توسط آنالیزهای ژئوشیمیایی نیز به اثبات رسیده است.

تحقیق پیش رو شامل مطالعات صحرایی، پتروگرافی، سیالات درگیر، ژئوشیمی عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی و مطالعات ایزوتوپی گوگرد و سرب در رخداد سرب و روی باباقله، واقع در زون تکتونیکی سنندج-سیرجان، می باشد. روابط کانسنگ-سنگ میزبان و مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که سرب و روی باباقله از نوع رگه ای بوده و کانه ها عمدتا همراه با رگه ها و عدسی های تخت میان لایه ای کوارتز در سنگ های دگرگونی میزبان رخ می دهند. گالن و اسفالریت کانه های غالب بوده و کوارتز و کلسیت کانی های باطله اصلی می باشند.مطالعه سیالات درگیر بیانگر آن است که سیال کانه ساز دارای شوری پایین تا متوسط است. دمای همگن شدگی سیالات درگیر غالبا در محدوده ی 135-200oC تغییر نموده و با محدوده دمایی سنگ های دگرگونی میزبان ماده معدنی هم خوانی دارد. دمای سیال کانه ساز در محدوده دمای شوراب های حوضه ای قرار گرفته، اما شوری آن اندکی کمتر از شوراب های حوضه ای بوده که این امر ناشی از مداخله ناچیز آب های جوی در تشکیل سیال کانه ساز است.ژئوشیمی عناصر جزیی نشان می دهد که سنگ های میزبان به طور غیرعادی از عناصر روی و سرب غنی بوده و از این نظر می توانند تامین کننده فلزات تشکیل دهنده کانسنگ باشند. الگوی عناصر نادر خاکی در کانی اسفالریت بیانگر آن است که این عناصر در شرایط دمای پایین و در اثر فعل و انفعال سیال کانه ساز با سنگ های میزبان، از این سنگ ها شسته شده اند.ترکیب ایزوتوپی گوگرد در کانی های گالن و اسفالریت همزیست، نشان دهنده ته نشست این کانی ها در شرایط عدم تعادل ایزوتوپی است که ناشی از غلظت کلی پایین سولفید هیدروژن (H2S) و نرخ سریع ته نشست سولفیدها است. گوگرد کانی های سولفیدی احتمالا از سنگ های دگرگونی میزبان مشتق شده اند. مطالعات ایزوتوپی سرب تایید کننده آن است که سرب گالن از یک منبع ناهمگن در پوسته بالایی با نسبت 238U/204pbبالاتر از میانگین، در پوسته بالایی منشا گرفته است. سن های مدل ایزوتوپ سرب برای کانی سازی، از 270 تا 472 میلیون سال (میانگین 100±371 میلیون سال) تغییر می کنند و سن اردوویسین میانی تا پرمین زیرین را نشان می دهد. این سن های مدل، با سن زمین شناسی کانی سازی سازگار نیست، زیرا سن کانی سازی پس از ژوراسیک میانی می باشد.

منطقه مورد مطالعه در شمال غرب ایران و در شمال کمربند افیولیتی خوی واقع شده است. مجموعه سنگ های موجود در منطقه قره آغاج شامل رسوبات سازند قم، توالی قرمز بالایی (URF) و کنگلومرای پلیوسن می باشد. مجموعه واحدهای سنگی پلیوسن شامل سیلتستون، ماسه سنگ (آرکوز، لیت آرنایت) و میکروکنگلومرا و کنگلومرا می باشد. میزبان کانی سازی مس چینه کران در منطقه قره آغاج میکروکنگلومرا و کنگلومرای پلیوسن است ولی در واحد ماسه سنگی نیز کانی زایی به صورت جزئی دیده می شود. بخش اعظم کانسارسازی به صورت پرکننده فضای خالی می باشد. کانی شناسی کانسار مس قره آغاج بسیار ساده بوده و شامل مس طبیعی، کوپریت و تنوریت می باشد. نبود سولفیدهای مس، عدم وجود فسیل های گیاهی بعنوان عامل احیا کننده، عدم رخداد فرآیند جانشینی مس به جای بافت های گیاهی، وجود کانی زایی بصورت پرکننده فضای خالی و سیمان بین دانه ای و تشکیل کانی زایی به صورت مس طبیعی نشان دهنده عدم تشابه کانی زایی مس قره آغاج با کانسارهای مس رسوبی تیپ Red-bed می باشد. بنابراین سیالات درون حوضه ای طی فرآیندهای دیاژنز از توالی قرمز بالایی نشات گرفته و باعث شسته شدن مس از توالی مزبور و تشکیل کمپلکس کلریدی مس می شود. افزایش سطح ایستابی باعث ایجاد شرایط احیایی در کنگلومرای پلیوسن شده و سیالات مس دار در طی ورود به این شرایط احیایی، مس خود را در زیرسطح ایستابی به صورت مس طبیعی ته نشست داده اند. با کاهش سطح ایستابی و افزایش فوگاسیته اکسیژن (Eh بالا)، مس طبیعی تشکیل شده در مرحله قبل توسط کانی های اکسیدی مانند کوپریت و تنوریت جانشین شده است.