لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده مقالات انگلیسی اینجا را کلیک کنید.

لطفا برای مشاهده مقالات انگلیسی اینجا را کلیک کنید.

در این مقاله، پس از ذکر مقدمه ای کوتاه و کلی در خصوص موقعیت و اهمیت کنونی فلسفه اخلاق، به تعریف واژگان کلیدی پرداخته و سپس گزارشی اجمالی از تئوری های مختلف مطرح در خصوص فلسفه اخلاق و ارتباط این تئوری ها با اخلاق پزشکی ارایه گردیده است. در مبحث پایانی از رابطه فلسفه اخلاق مورد نظر دین مقدس اسلام با علم پزشکی سخن رانده شده و بیان گردیده که رفتار اخلاقی متخصصان علوم پزشکی بر اساس اصول اخلاقی اسلامی، رفتاری درونی بوده و بنابراین اخلاق پزشکی بر پایه این اصول، می باید در درون اشخاص نهادینه شود، نه این که بخواهیم اخلاق حرفه ای پزشکی را با زور قانون و مجازات، حاکم کنیم. در نظام اخلاقی اسلام، نیت نقشی محوری دارد و بنیان ارزش اخلاقی و منشا خوبی ها و بدی ها به شمار می رود. از نگاه اسلام تنها خوب بودن کار (حسن فعلی) برای ایجاد ارزش اخلاقی، کافی نیست. بلکه افزون بر آن، انگیزه فاعل نیز باید نیک و الهی باشد (حسن فاعلی). تنها در این صورت است که فعل اخلاقی، برای فاعل آن، سعادت بخش است و به عبارتی فعل اخلاقی، فعلی است که از ایمان به خدا و ایمان به روز قیامت سرچشمه گرفته باشد و به همین جهت اخلاق در اسلام، امری درونی دانسته شده است.

شرایط بحرانی شرایطی است که تشابه بسیار کمی با شرایط عادی دارد. تعاریف بسیاری برای بحران و شرایط بحرانی ارائه شده است و مولفه های زیادی را برای آن می توان منظور کرد اما آن چه در همه تعاریف و همه شرایط بحرانی یافت می شود تلفات و صدمات جانی است. هر جا صدمات جانی مطرح باشد به تبع آن مراقبت های پزشکی از مصدومان نیز مطرح خواهد بود. یعنی در هر حال، هنگام بحران حضور کادر پزشکی اعم از پزشک یا دیگر مراقبان سلامت لازم است.ارائه خدمات سلامت در دو دسته کلی قرار می گیرند. یکی هنگام شرایط عادی و دیگری هنگام شرایط بحرانی و از آن جا که شرایط بحرانی با شرایط عادی تفاوت کلی دارد، مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت هم در شرایط عادی و شرایط بحرانی متفاوت خواهد بود.برای تبیین اخلاق پزشکی (یا به شکل عام تر، اخلاق در مراقبت های سلامت) در شرایط بحرانی به دو موضوع کلی باید پرداخت؛ یکی مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت و دیگری حل اثربخش مسائل اخلاقی مربوطه. موضوع دوم بسیار گسترده است و در این مقاله با اشاره ای جزئی از کنار آن می گذریم. اما در خصوص تبیین مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت در بحران دو نگاه می توان داشت. یکی نگاه شخص گروانه و فردی که البته تحویلی و خردانگارانه است و دیگری نگاه سیستمی و راهبردی که البته کامل تر و همه جانبه تر است. در نگاه سیستمیک برای تدوین اخلاق به سه جزء باید پرداخت. اول، اصول اخلاقی، دوم کدهای اخلاقی و سوم منشور چندوجهی اخلاق سازمان. که در این مقاله اشاره ای کوتاه به اصول و کدها کرده و به ذکر یک نمونه از اصول و کدها که در جمعیت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر حاکم است اکتفا می کنیم.شرایط بحرانی به قدری وسیع و پردامنه هست که نمی توان به یک شکل واحد و به طریق موضوع محور (subject oriented) در مورد آن ها صحبت کرد و لازم است حوزه های گوناگون بحران احصا شده و مسائل هر کدام استخراج شود و آن گاه با رویکردی مساله محور (problem oriented) به آن ها نگریست و پژوهش کرد. از سوی دیگر، لازم است اخلاق پزشکی و مراقبت در شرایط بحرانی جزء اولویت های وزارت بهداشت و دیگر سازمان های مربوطه قرار گیرد.

عدالت یکی از ضروری ترین مفاهیم حوزه های مختلف علوم و به عنوان یک ارزش در تاریخ بشر مورد توجه اکثر مکاتب و جوامع بشری بوده است. اسلام به عنوان آخرین دین الهی و راه نجات بشریت، اصل عدالت را از اصول و سنت های تغییرناپذیر الهی می داند. بر اساس بینش اسلامی، جهان واقعیتی است که بر پایه عدالت بنا نهاده شده است. بر این اساس هر فرد انسانی حق دارد که در تمام طول عمر خود از امکانات بهداشتی و درمانی برای رسیدن به حد اعلای سلامت برخوردار گردد و به عنوان موجودی الهی لایق بهترین، کارآمدترین و ایمن ترین خدمات سلامت است. عدالت به عنوان یکی از مولفه های اساسی و از اصول مهم چهارگانه اخلاقی و از عمده ترین مباحث اخلاق پزشکی نوین می باشد. از طرفی پیچیدگی موضوع عدالت و مطالعات متعدد در زمینه عدالت در اخلاق پزشکی و نظام سلامت حاکی از آن است که تنوع رسیدن به آن، برپایه فلسفه و ارزیابی مفهوم اخلاق متفاوت خواهد بود.عدالت در معنای قدیمی آن، معادل دادن هر چیز به کسی است که استحقاق آن را دارد که این معنا با آنچه که معمولا در تخصیص منابع پزشکی به بیماران از آن سخن می رود سازگارتر است. در معنای امروزی تر، عدالت مبتنی است بر برابر شناختن افراد جامعه در برخی از حقوق خاص، و این دیدگاه بیشتر با عدالت اجتماعی سازگار است. عدالت نه فقط تخصیص منابع درمانی به بیماران، بلکه تامین شرایط برای زندگی تمام مردم است که تا حد ممکن آنها را بر مدار سلامت و دور از بیماری نگه دارد. بنابراین منظور از عدالت اجتماعی توجه به نیازهای سلامت همه افراد و اقشار جامعه، بدون توجه به موقعیت جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آنها است.

زمینه و هدف: از آنجا که اخلاق پزشکی که در علوم جدید به آن پرداخته می شود غالبا نشات گرفته از اصول حاکم بر فرهنگ و تمدن غرب می باشد ممکن است بعضی از مفاهیم آن همخوانی لازم را به مبانی فرهنگی جامعه ما نداشته باشد و ضرورت دارد اندیشمندان در ایران بر روی این موضوعات بازنگری داشته باشند. در این راستا در گام نخست باید به فلسفه اخلاق پزشکی پرداخت و بر اساس آن ابعاد مختلف امور درمان را مورد ارزیابی قرار داد.روش بررسی: روش تحقیق این مطالعه، روش تحقیق کیفی از نوع کاربردی- تبیینی است. در این مقاله سعی شده با استفاده از کتب و مقالات مختلف در زمینه اخلاق پزشکی، بیهوشی قلب، جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی موضوعات مورد نظر بررسی و تبیین گردند.یافته ها: تبیین برخی موضوعات شامل فلسفه اخلاق پزشکی از دیدگاه فرهنگ اسلامی، لزوم تعامل بین متخصصین پزشکی کشور و علما اسلامی جهت حل موضوعات جدید اخلاق پزشکی و روشن شدن برخی ملاحظات اخلاقی در مراحل مختلف بیهوشی قلب اعم از قبل، ضمن و بعد از اعمال جراحی قلب.نتیجه گیری: بحث پیرامون تبیین ابعاد نظری اخلاق پزشکی در رشته های مختلف پزشکی با توجه به حاکمیت فرهنگ اسلامی در کشور، بمنظور ارتقا کیفیت ارایه خدمات درمانی و کمک به رشد شخصیت انسانی پزشکان ضروری بنظر می رسد.