بررسی ساختار توده های جنگلی و ارزیابی ساختار مکانی آنها از ضروریات مدیریتی اکوسیستم های جنگلی می باشند. پژوهش پیش رو با هدف ارزیابی ویژگی های ساختاری جنگل و الگوی توزیع مکانی آنها در جنگل های استان کرمانشاه انجام شد. با استفاده از یک شبکه آماربرداری به ابعاد 50 متر´ 50 متر و به صورت منظم تصادفی، تعداد 25 پلات (400 متر مربعی) برداشت گردیدند. سپس ویژگی های مهم ساختاری درختان شامل گونه، مبدا (دانه زاد یا شاخه زاد)، تعداد جست در هر جست گروه، قطر برابر سینه، ارتفاع و دو قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه گیری شدند. با استفاده از داده های اندازه گیری شده، سطح و قطر تاج نیز محاسبه گردیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین ارتفاع درختان حدود 3 متر، قطر 7 سانتی متر و سطح تاج 3.4 مترمربع است. سطح تاج پوشش در پلات، 18 درصد بودکه تاج پوشش باز در منطقه را نشان می دهد. بررسی الگوهای مکانی نشان داد که متغیرهای مورد بررسی دارای ساختار مکانی مشخص با دامنه های بزرگ بودندکه دلالت بر ساختار مکانی گسترده، پراکنش یکنواخت و در حقیقت پیوستگی مکانی بیشتر در مقادیر متغیر مورد نظر دارد. با مطالعه الگوی مکانی ویژگی های ساختاری جنگل و اطلاع از دامنه توزیع آنها، می توان راهکارهای مناسب جهت مدیریت صحیح این جنگل ها ارائه نمود و در جهت مدیریت پایدار و اصولی گام برداشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

با توجه به اهمیت جنگل های زاگرس شمالی از نظر اقتصادی- اجتماعی، حفاظتی و احیایی و با توجه به اینکه تاکنون بیشتر تحقیقات صورت گرفته در رابطه با الگوی پراکنش مکانی در جنگل های غرب کشور بیشتر در جنگل های شاخه زاد همسال (روی درخت) بوده است، الگوی پراکنش مکانی گونه های درختی در جنگل های هواره خول شهرستان بانه که به صورت ترکیبی از جنگل شاخه زاد ناهمسال (روی زمین) و شاخه زاد همسال (روی درخت) اداره می شود، مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه برداری منظم - تصادفی و شبکه آماربرداری 300×200 متر، تعداد 60 نقطه نمونه برداری با استفاده از روش های فاصله ای نزدیک ترین فرد، مربع تی و ترکیبی مورد اندازه گیری قرار گرفتند و تجزیه و تحلیل داده ها به روش های فاصله ای شامل شاخص های جانسون و زایمر، ابرهارت، هاپکینز، هینز و شاخص C با استفاده از نرم افزار Ecological Methodology انجام شد. نتایج الگوی کپه ای را برای شاخص های جانسون و زایمر، ابرهارت و هینز، الگوی کپه ای به سمت تصادفی را برای شاخص C و الگوی یکنواخت را برای شاخص هاپکینز نشان داد. در نهایت الگوی پراکنش مکانی درختان در جنگل هواره خول به صورت کپه ای تعیین شد. در کل نتایج نشان دادند که فاصله گرفتن الگوی پراکنش مکانی از حالت طبیعی در جنگل هواره خول بر اساس برخی از شاخص ها، به طور عمده به شغل اصلی جنگل نشینان که دامداری است و فعالیت های آنان (سرشاخه زنی، چرای دام و...) مربوط می شود.

هدف از این پژوهش بررسی اثر پدیده زوال بر روی ساختار جنگل های زاگرس میانی است. بدین منظور یک توده به مساحت 32 هکتار واقع در جنگل های خرم آباد آماربرداری صد درصد شد. شاخص کلارک و ایوانز قبل و بعد از زوال به ترتیب 0.62 و 0.95 محاسبه شد، که نشان دهنده تغییر پراکنش مکانی درختان در اثر زوال از الگوی کپه ای به حالت تصادفی است. همچنین میانگین شاخص زاویه یکنواخت قبل و بعد از زوال به ترتیب برابر با 0.51 و 0.48 محاسبه شد که نشان دهنده الگوی تصادفی درختان همسایه در هر دو حالت است. میانگین شاخص آمیختگی قبل و بعد از تخریب به ترتیب برابر با 0.06 و 0.09 محاسبه شد که حاکی از افزایش بسیار اندک اختلاط است. همچنین نتایج به دست آمده از شاخص شانون - وینر قبل از زوال برابر با 0.21 و بعد از زوال برابر با 0.30 محاسبه شد که افزایش بسیار اندک تنوع گونه ای را نشان می دهد. شاخص اندازه مساحت تاج پوشش قبل زوال و بعد زوال به ترتیب 0.71 و 0.50 محاسبه شد که حاکی از چیره بودن درخت مرجع (درختان مرکزی گروه های ساختاری) نسبت به همسایه های خود است که این چیرگی با اثر زوال کاهش یافته است. اختلاف اندازه مساحت تاج پوشش نیز قبل زوال 0.48 و بعد زوال 0.56 محاسبه شد که اختلاف مساحت بین درختان مرجع و درختان همسایه با اثر زوال بیشتر شده است. نتایج به دست آمده از این شاخص ها می تواند سیمای جنگل را به مدیران و برنامه ریزان بشناساند و برای تعیین مقدار تغییرات به وجود آمده بر اثر فرآیندهای طبیعی در مدیریت بهینه جنگل مورد استفاده قرار گیرند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

این پژوهش به منظور شناسایی الگوی پراکنش مکانی و برهم کنش درون گونه ای درختچه ی قره تاج (Anagyris foetida L. ) در رویشگاه انحصاری آن در بخشی از جنگل های زاگرس انجام گرفت. یک قطعه نمونه ی به نسبت خالص از گونه ی قره تاج با مساحت 1 هکتار در نظر گرفته شد و موقعیت مکانی درختچه ها و ویژگی های زیست سنجی آنها اندازه گیری شد. سپس با استفاده از تابع های فاصله های نزدیک ترین (G، F و J) همسایه و تابع همبستگی جفتی (g) الگوی پراکنش مکانی درختچه های قره تاج محاسبه شد. همچنین با به کارگیری توابع همبستگی نشاندار (Kmm(r)) و واریوگرام نشاندار (γ (r)) وابستگی مکانی اندازه ی درختچه ها بررسی شد. اندازه گیری ویژگی های زیست سنجی نشان داد که میانگین قطر یقه، ارتفاع، سطح تاج و تعداد جست درختچه های قره تاج به ترتیب، 15/5 سانتی متر، 36/2 متر، 6/5 متر مربع و 59/12 پایه بود. تراکم درختچه های قره تاج نیز 231 پایه در هکتار بود. برپایه ی یافته ها، درختچه های قره تاج در فواصل کوتاه به صورت کپه ای و در فواصل بیشتر از الگوی کاملاً تصادفی پیروی می کنند. البته یافته های تابع همبستگی جفتی (g) نشان داد که در فاصله ی 17-13 متری، الگوی پراکنش درختچه ها دوباره به صورت کپه ای تغییر می کند. همچنین برپایه ی یافته های تابع های همبستگی نشاندار و واریوگرام نشاندار هیچ گونه همبستگی مکانی برای ویژگی های زیست سنجی مشاهده نشد و چینش درختچه های قره تاج با اندازه های گوناگون در کنار یکدیگر کاملاً تصادفی بود. نتیجه گیری شد که اگرچه درختچه های قره تاج در فواصل کوتاه برهم کنش مثبت و تمایل به کپه ای شدن نشان دادند، ساختار مکانی مشخصی از نظر ویژگی های زیست سنجی ندارند و چگونگی چینش آنها از نظر اندازه ی افراد تصادفی است و اندازه های مشابه در کنار یکدیگر نیستند.

قره تاج (Anagyris foetida L.) در ایران در یک رویشگاه انحصاری واقع در حوضه آبخیز دهستان چله از توابع شهرستان گیلانغرب استان کرمانشاه رویش دارد. هرچند این گیاه سمی است، اما ازجمله خواص دارویی برگ و میوه آن می توان به ملین بودن، ضد خلط سینه، مسهل و ضد کرم اشاره کرد. بررسی شرایط رویشگاهی انحصاری و محدود این گونه ارزشمند می تواند زمینه های پژوهشی مناسبی را برای گیاه شناسان ایجاد کند و در عین حال امکان حفاظت، احیاء و گسترش این گونه را فراهم نماید. در این بررسی که با هدف معرفی گونه ارزشمند قره تاج و رویشگاه آن انجام شده است، ابتدا محدوده پراکنش توده روی نقشه مشخص شد، سپس به روش تصادفی منظم و با استفاده از قطعات نمونه در طول خط نمونه ها، به جمع آوری اطلاعات و بررسی ویژگی های ظاهری این درختچه و شرایط رویشگاهی آن پرداخته شد. نتایج نشان داد که سطح رویشگاه این گونه حدود 520 هکتار و ارتفاع متوسط آن 1170 متر از سطح دریا است. میانگین تعداد در هکتار بین 223 تا 284 به دست آمد که در برخی نقاط به بیشتر از 500 پایه در هکتار نیز می رسد. قطر تاج آنها بین یک تا چهار متر و گاهی تا هفت متر، ارتفاع پایه ها بین یک تا 2.5 متر و در برخی موارد تا چهار متر و درصد تاج پوشش به طور متوسط 28 درصد برآورد شد.

در این تحقیق وضعیت جنگل های شهرستان ایلام با هدف تهیه نقشه پراکنش مکانی تخریب جنگل های بلوط با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور دستیابی به میزان و موقعیت تخریب در منطقه مورد مطالعه، نقشه گستره جنگل مربوط به سال 1380 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست هفت سنجنده ETM+ و نقشه گستره جنگل مربوط به سال 1392 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست هشت سنجنده OLI، بازدیدهای میدانی و روش تعیین نمونه های تعلیمی تهیه شد. برای بررسی عوامل مؤثر بر تخریب، ابتدا متغیرهای مکانی شامل فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از جاده ها، شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا از نقشه های توپوگرافی 1: 50000 استخراج شد. سپس داده های موقعیت تخریب جنگل های منطقه با متغیرهای مکانی فیزیوگرافی و انسانی وارد مدل شد. برای مدل سازی و برآورد پراکنش مکانی تخریبجنگل های منطقه مورد مطالعه از رگرسیون لجستیک و از روش گام به گام پیش رونده پلکانی استفاده شد. طبق نتایج به دست آمده از مدل آماری، توسعه مناطق انسان ساخت، افزایش جمعیت، کاهش فاصله جاده ها از مناطق جنگلی، ارتفاعات میانی و کاهش درصد شیب که باعث فعالیت-های نظام تلفیق کشت و افزایش سطح اراضی کشاورزی می شود به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری بر وقوع تخریب جنگل های شهر ایلام داشتند. در واقع از 73349 هکتار مساحت جنگل های شهرستان ایلام، 5311 هکتار (2/7 درصد) آن کاهش یافته است، که از این رقم 2125 هکتار (9/2 درصد) مربوط به پدیده خشکیدگی بلوط و 3186 هکتار (3/4 درصد) آن مربوط به به احداث شهرک ها، راه سازی و غیره است. بر این اساس، نقشه پراکنش مکانی تخریب جنگل های شهرستان ایلام تهیه گردید. بر این اساس، نقشه پراکنش مکانی تخریب جنگل های منطقه مورد مطالعه تهیه شد.