تالاب حله با وسعت تقریبی 20 هزار هکتار در یک فرو رفتگی وسیع ساحلی واقع در استان بوشهر می باشد که عمده ترین آوردهای آبی آن از رودخانه های شاپور و دالکی می باشد. این تحقیق به صورت فصلی بین سالهای 1385 و 1386 انجام گردید و در طی آن از 8 ایستگاه مستقر در رودخانه و تالاب حله نمونه برداری شد و 14 فاکتور محیطی همانند شوری، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، اسیدیته، فسفات، سولفات، کلرید، آمونیاک، کل مواد محلول، کل مواد معلق، کدورت، نیترات، نیتریت، درجه حرارت، pH به صورت فصلی مورد تجزیه قرار گرفتند و برای تعیین وضعیت آب رودخانه و تالاب حله از شاخصی تحت عنوان شاخص کیفیت آب (Bascaron Adapted WATER QUALITY Index (WQI BA استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که که ایستگاه های موجود در رودخانه حله در طبقه بندی دوم قرار دارند که از خصوصیات اصلی آن شروع تغییرات جدی در ویژگی آب تحت تاثیر محیط زیست و تماس با آلودگی های کشاورزی و خانگی و .... می باشد و ایستگاه های مستقر در تالاب حله در طبقه بندی سوم قرار می گیرند که از مشخصه های اصلی این طبقه ایجاد تغییرات شدید در مشخصات آب، شروع تغییرات در مکانیسم های طبیعی و جابجایی جامعه زنده، تغییرات در بخش های ساختمانی بویژه بستر آب، شروع تغییرات در رنگ و بوی آب، قابل استفاده با تمهیدات برای مصارف، قابل استفاده برای جانوران، کاهش بازدهی تولیدمثل در ماهیان و سایر گروه های جانوری، امکان بروز تلفات مهره داران آبزی در برخی از ایام سال می باشد.

اطلاعات کافی و آگاهی از کیفیت منابع آب در حفظ این منابع و همچنین در برنامه ریزی ها و مدیریت منابع آب بسیار حایز اهمیت است. یکی از روش های مهندسی و به دور از پیچیدگی های ریاضی و آماری که می تواند شرایط کیفی آب را بازگو نماید استفاده از شاخص های کیفی آب است. تحلیل و تفسیر انواع پارامترهای مورد اندازه گیری در طول محدوده مورد مطالعه از رودخانه یکی از مهم ترین قسمت های طرح های پایش کیفی رودخانه یا طرح های جامع کاهش آلودگی رودخانه می باشد. با استفاده از شاخص های کیفی حجم زیاد اطلاعات نمونه برداری شده، از اندازه گیری های کیفی آب به صورت یک عدد منفرد و بدون بعد تبدیل می شود که این عدد در یک مقیاس درجه بندی شده، دارای مفهوم و تعریف کیفی تفسیر شده ای است. این تحقیق براساس نتایج اندازه گیری شده در 18 ایستگاه در طول رودخانه قشلاق در استان کردستان می باشد که به صورت جداگانه با استفاده از دو شاخص کیفی NSF  برای مصارف عمومی آب رودخانه و شاخص بریتیش کلمبیا برای مصارف شرب و کشاورزی صورت گرفته است. براساس نتایج حاصل از این شاخص ها آب رودخانه برای مصارف کشاورزی در ایستگاه خروجی تصفیه خانه فاضلاب شهر سنندج به رودخانه دارای بدترین کیفیت می باشد که ایستگاه های پایین دست خود را نیز تحت تاثیر قرار می دهند، این وضعیت کیفی، تا پایین دست خروجی کشتارگاه مرغ پر به داخل رودخانه، که با توجه به قدرت خود پالایی رودخانه کیفیت قابل قبولی حاصل می گردد ادامه دارد. برای مصرف شرب نیز اکثر ایستگاه ها دارای شرایط مناسب بوده و ایستگاه دره کوله و پایین دست شاخه فرعی سو در شرایط مرزی می باشند. نتایج نشان دهنده میزان اثرگذاری بالای منابع آلاینده شهری اعم از ورود فاضلاب شهری و ورود نهر شیرابه مدفن زباله شهری بر کیفیت رودخانه در بازه های پل قشلاق تا شاخه فرعی سو می باشد.

تامین آب سالم یکی از ضروریات حیات موجودات زنده بخصوص انسان می باشد که برای کنترل آن نیاز به کنترل کیفیت با استفاده از تست های آزمایشگاهی و اندکس های مختلف می باشد. برای ایجاد استانداردهای شاخص کیفیت آب در منابع آب (اعم از رودخانه، دریاچه و ...) از کارشناسان مختلف کنترل کیفیت استفاده می گردد که اساسا این شاخص از طریق محاسبه نتایج چندین آزمایش بدست می آید که نشان دهنده سطح کیفیت منابع آب می باشد. اندکس کیفیت آب برای مقایسه کیفیت منابع آب با سایر منابع موجود و همچنین برای تعیین سلامتی یک آبخیز در نقاط مختلف به کار می رود. ضمنا کنترل کیفیت آب برای یک دوره زمانی خاص جهت پی بردن به تغییرات اکوسیستم آبی نیز استفاده می گردد.روش کار: برای تعیین اندکس کیفیت منابع آب اختصاصا 9 پارامتر که عبارتند از BOD، DO، T.D.S، PH، دما، فیکال کلیفرم، نیترات، توتال فسفات و کدورت می باشند که توسط روش های استاندارد آزمایش می شوند و نتایج در جدول WQI work sheet ثبت شده و سپس با استفاده از نمودارهایی، مقادیر Q value را برای هر پارامتر محاسبه، سپس مقادیر ذکر شده را در فاکتور weighting ضرب می کنیم (این فاکتور در work sheet می باشد) و سپس جواب را در ستون Total ثبت می کنیم. فاکتور weighting اهمیت هر تست را برای کیفیت آب نشان می دهد. در پایان اعداد ستون Total با هم جمع می شوند و overall WATER QUALITY برای منبع آب مورد نظر تعیین می شود و سپس نتیجه بدست آمده را با مقیاس مربوطه اندکس کیفیت آب در یک محدوده صفر تا 100 (صفر تا 25 ضعیف، 26 تا 50 نسبتا خوب، 51 تا 70 متوسط، 71 تا 90 خوب، 91 تا 100 بسیار خوب) مقایسه کرده و رنج اندکس کیفیت آب را برای منبع مورد نظر تعیین می کنیم. برای مثال فاکتور ذکر شده برای فیکال کلیفرم 0.16 است و برای نیترات تنها 0.1 است بنابراین فیکال کلیفرم در overall WATER QUALITY مهم تر از نیترات است.بحث و نتیجه گیری: از تجزیه تحلیل اندکس منابع آب می توان پی برد که موجودات آبزی با گونه های مختلف قادر به حیات در این گونه آب ها می باشند. اندکس با رنج متوسط تنوع کمتری از موجودات آبزی را داشته و اغلب سبب رشد جلبک ها می شود و اندکس نسبتا خوب از تنوع پائینی از موجودات آبزی برخوردار بوده و احتمالا با مسائل آلودگی آب مواجه خواهد شد و اندکس در رنج ضعیف تنها تعداد محدودی از موجودات آبزی را داشته و دارای مشکلات کیفی فراوانی می باشد و اندکس ضعیف طبیعتا غیر قابل قبول بوده و نمی توان برای مصارف مختلفی از جمله تفریحی استفاده کرد. ضمنا از اندکس کیفیت آب برای کنترل مصارف تفریحی، آشامیدنی و غیره منابع آب استفاده می گردد. که در اصل مقاله بصورت کامل در خصوص اندکس کیفیت منابع آب توضیحات لازمه داده شده است.

در مقاله حاضر نقش سازندهای زمین شناسی گروه فارس (گچساران، میشان و آغاجاری) بر کیفیت آب آبخوان دهدشت غربی مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به خصوصیات چینه شناسی، نفوذپذیری، حساسیت به فرسایش و خصوصیات هیدرودینامیکی این سازندها در دهدشت غربی ملاحظه می گردد که دهدشت غربی فاقد یک آبخوان مناسب جهت توسعه کشاورزی در این بخش می باشد. اراضی دهدشت غربی از نظر کشاورزی بسیار حاصلخیز می باشند اما منابع آب زیر زمینی این دشت جهت آبیاری این اراضی با محدودیت روبرو است. در دهدشت غربی به علت فقدان یا محدود و فصلی بودن منابع آب سطحی، روستائیان جهت مشروب نمودن اراضی کشاورزی خود از آب زیر زمینی (عمدتا چاه) استفاده می نمایند، بطوریکه 70% اراضی آبی از منابع آب زیرزمینی آبیاری می گردند اما به دلیل شرایط زمین شناسی کمیت و کیفیت منابع آب زیر زمینی مساعد برای کشاورزی نمی باشد.بر این اساس به منظور دستیابی به نتایج آنالیز شیمیایی و طبقه بندی آب در دشت دهدشت غربی از نتایج شیمیایی چاه آب چنگلوا استفاده گردید و سپس دیاگرام ویلکوکس برای آبخوان این دشت ترسیم گردید. این نتایج نشان می دهد که عموما آب زیرزمینی این منطقه بین حد شوری زیاد و خیلی شور قرار دارد و از نظر نسبت جذب سدیم غالب آبها در محدوده کم بوده و بطور کلی منابع آب زیر زمینی در کلاس C3S1 (شوری زیاد با نسبت جذب سدیم کم) و C4S1 (شوری خیلی زیاد با نسبت جذب سدیم کم) قرار می گیرند. آب زیرزمینی اراضی دهدشت غربی جزء آبهای شور محسوب می شود و آبهای زیرزمینی موجود در منطقه از لحاظ مصرف کشاورزی دارای محدودیت می باشند. در مقاله حاضر سه بخش فاکتورهای زمین شناسی، خصوصیات فیزیکی آبخوان و ساختار کیفیت شیمیایی آن مورد بررسی قرار گرفته است.

زمینه و هدف: با صنعتی شدن جوامع و افزایش بهره وری از آب های سطحی، آلودگی رودخانه ها توسط آلاینده های کشاورزی، صنعتی و فاضلاب های انسانی افزایش یافته است. لذا بررسی آلودگی رودخانه ها جهت برنامه ریزی های منطقه ای و زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای ارزیابی آلودگی آب های سطحی تعدادی از شاخص های کیفیت آب های سطحی مورد بررسی قرار گرفتند. روش بررسی: برای بررسی کیفیت آب رودخانه مهابادچای از شاخص کیفیت منابع آب سطحی ایران (SCIRWQI) استفاده شد. نمونه برداری در طول رودخانه مهابادچای و با در نظر گرفتن مواردی مانند محل های نزدیک به زهکش های احداث شده در سواحل رودخانه و مکان های تخلیه پساب های کشاورزی و خانگی انجام شد. یافته ها: ضریب همبستگی پیرسون بین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و میکروبی آب نشان می دهد که کلیفرم مدفوعی، BOD، COD، نیترات، آمونیوم و فسفات، کدورت و سختی کل با یکدیگر ارتباط معنی دار مثبت در سطح 99 درصد (0/01>p) دارند. طبق این شاخص، نمونه های بالادست رودخانه در رده خوب، ایستگاه های میانی در رده نسبتا خوب تا متوسط، و نمونه های پایین دست رودخانه در رده نسبتا بد طبقه بندی می شوند. نتیجه گیری: بررسی ارتباط بین هر پارامتر و شاخص IRWQISC نشان داد که کلیفرم مدفوعی، BOD، COD، آمونیوم و کدورت اثرپذیری بیشتری در تعیین این شاخص دارند. اغلب پارامترهای مورد بررسی، در بالادست رودخانه کم و به تدریج در طول رودخانه و به طرف مناطق شهری و صنعتی به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

مقدمه و هدف: سد آیدغموش برروی رودخانه آیدغموش در 19 کیلومتری جنوب غربی شهرستان میانه ساخته شده است. این سد چند منظوره با اهداف متعددی چون کنترل سیلاب های بهاری، تامین آب شرب برای روستاهای حومه سد و آبیاری اراضی کشاورزی منطقه احداث شده است. آلاینده های مختلفی که احتمالا به رودخانه ورودی به سد، تخلیه می شوند در نهایت به دریاچه پشت سد وارد می شوند بنابراین این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب دریاچه پشت سد انجام شده است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، پارامترهای کیفی خاص مطالعات میدانی، شامل اکسیژن محلول، دمای آب، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی و شیمیایی، محتمل ترین تعداد کلیفرم، کلیفرم های مدفوعی، کدورت، کل جامدات محلول، کل جامدات، pH، هدایت ویژه آب و دیگر پارامترهای کیفی در 8 ایستگاه مختلف طی فصول بهار و تابستان 1389 اندازه گیری شدند. ایستگاه های نمونه برداری بر اساس اهمیت انتخاب شدند. شاخص کیفیت آب با استفاده از سیستم محاسبه شاخص بنیاد ملی بهداشت (NSF) محاسبه گردید.یافته ها: بیشترین شاخص کیفیت آب با مقدار 84.89 برای ایستگاه A3 در تیر ماه و کمترین مقدار برای ایستگاه A2 در اردیبهشت ماه به دست آمد. کاهش مقدار شاخص به دلیل افت مقدار اکسیژن محلول در آب دریاچه پشت سد بوده است. بر اساس طبقه بندی شاخص NSFWQI، بیشتر نمونه های اندازه گیری شده دارای کیفیت خوب بودند. مقایسه پارامترهای کیفی اندازه گیری شده بر اساس ماه و ایستگاه های نمونه برداری با استفاده از آزمون های آنالیز واریانس و t-student، برای برخی پارامترها ارتباط معنی داری نشان داد (P<0.05) محاسبه بیلان مواد مغذی نشان می دهد غلظت نیترات، نیتریت، فسفات و آمونیاک در ورودی بیشتر از خروجی سد است.نتیجه گیری: شاخص محاسبه شده نشان داد کیفیت آب خوب است. بر اساس نتایج شاخص NSFWQI، کیفیت آب دریاچه پشت سد آیدغموش برای استفاده های مختلف مناسب می باشد.

زمینه و هدف: رودخانه کارون پرآب ترین و طولانی ترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی و زمینه ای کشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیه آن، موقعیتی راهبردی در منطقه غرب و جنوب غربی ایران داشته و پایش بهینه کیفیت آب آن یک ضرورت ملی است. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب رودخانه کارون در بازهی اهواز، از فروردین تا اسفندماه 1386 با بررسی پارامترهای کیفی آب انجام شد.روش بررسی: برای تجزیه و تحلیل داده ها از نظام شاخص کیفیت آب NSF (سازمان بهداشت ملی امریکا) استفاده شد. بدین منظور از ایستگاه های تعیین شده به صورت ماهیانه نمونه برداری صورت پذیرفته و پارامترهای اکسیژن محلول، کلیفرم مدفوعی، pH، اختلاف دما، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی، نیترات، کدورت، کلفسفات و کل جامدات محلول اندازه گیری شدند و سپس از منحنی شاخص کیفیت هر پارامتر، ارزش کیفی آن محاسبه شد.یافته ها و نتایج: بررسی نشان داد شاخص کیفیت ماهانه آب رودخانه در این بازه در طول مطالعه در گستره 70-57 متغیر بوده و در گروه متوسط قرار میگیرد. شاخص کیفیت آب از ایستگاه اول تا ایستگاه آخر به تدریج کاهش مییابد و ایستگاه کوت عبداله (در پایین دست) با شاخص سالانه 62.5 بدترین و ایستگاه کیان آباد (بالادست) با شاخص سالانه 65.25 بهترین وضعیت را دارد. در ایستگاه های بالادست به دلایل عدم سرریز فاضلاب های مختلف شهری و بیمارستانی و کارخانه ای شاخص از دامنه کیقی بالاتری برخوردار بوده است و در ایستگاه های پایین دست مثل ایستگاه منطقه پل سیاه به علت ورود پساب بیمارستانی وضعیت بستر و خودپالایی که برای ایجاد حاشیه رود خانه و بلوار ترافیکی ساختار تغییر کرده است، شاخص کیفیت آب رودخانه پایین بوده و در ایستگاه آخر نیز به دلایل ورود مجموع پساب های شهری کمترین شاخص کیفی ثبت گردید. کیفیت آب در فصول مختلف نشان داد در فصل پاییز به علت شروع بارندگی و کاهش آلاینده ها بهترین وضعیت و در فصل بهار به دلیل کاهش بارندگی، وجود دمای مناسب برای رشد کلیفرم ها و نیز افزایش کدورت بدترین وضعیت و را داشته است.