تهیه نقشه حساسیت به زمین لغزش گام بزرگی در مدیریت خطر است. امروزه تهیه چنین نقشه هایی با استفاده از تکنیک های کیفی و کمی در GIS صورت می گیرد. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق حوضه آبخیز واز است که در دامنه های شمالی البرز و جنوب شهر چمستان در استان مازندران واقع شده است.دراین مقاله برای تهیه نقشه حساسیت به زمین لغزش از تکنیک آماری رگرسیون لجستیک استفاده شده است که می تواند برازش مناسبی را برای یافتن روابط بین وجود و عدم وجود زمین لغزش (متغیر وابسته) و عوامل مستقل مانند لیتولوژی و زاویه شیب تشریح نماید. نقشه پراکنش زمین لغزش برای ایجاد یک متغیر وابسته که دارای مقدار صفر برای عدم وقع زمین لغزش و مقدار 1 برای وجود زمین لغزش مورد استفاده قرار گرفت. لیتولوژی، زاویه شیب، جهت دامنه، ارتقاع،کاربری اراضی، فاصله از جاده و گسل به عنوان متغیرهای مستقل در این مدل هستند. تاثیر هر پارامتر در وقوع زمین لغزش از ضرایبی که در رگرسیون لجستیک ایجاد می شود، ارزیابی می شود. تفسیر ضرایب نشان می دهد که لیتولوژی، فاصله از جاده و شیب نقش مهمی را در وقوع و توزیع زمین لغزش دارند.با استفاده از نقشه پیش بینی احتمال وقوع زمین لغزش، منطقه موردمطالعه به پنج گروه حساسیت تقسیم بندی شدند: بسیار پایین، پایین، متوسط، بالا و بسیار بالا. مناطق حساسیت به زمین لغزش متوسط تا بسیار بالا بیش از 50 درصد منطقه مورد مطالعه را شامل می شوند.

بانک بذر بخش مهمی از جوامع گیاهی است و مطالعات آن می تواند اطلاعات مهمی را برای ترمیم و بهبود پوشش گیاهی جهت جلوگیری از فرسایش های آبی و بادی فراهم کند. هدف از این مطالعه ارائه درک بهتر از پتانسیل های بانک بذر خاک جهت احیا و بهبود پوشش گیاهی حوزه آبخیز واز (که تحت فرسایش شدید آبی قرار دارد) بود. نمونه گیری خاک از منطقه، در زمستان 1389 و زمانی که به علت سرمای هوا هنوز بذرها جوانه نزده بودند، به شکل تصادفی- سیستماتیک انجام شد. ابتدا یک منطقه کلیدی که نماینده مناسبی از اراضی تخریب یافته ارتفاعات حوزه واز باشد، انتخاب شد. جهت برداشت نمونه های خاک، 4 ترانسکت (2 تا در جهت شیب و 2 تا عمود برجهت شیب) مستقر گردید و نمونه های خاک از دو عمق 0-5 و 5-10 بوسیله اوگر برداشت و به گلخانه منتقل گردیدند و در بستر مناسب کشت داده شدند. برای مقایسه میزان بذر در 2 عمق نمونه برداری از آزمون t جفتی استفاده شد. جهت مقایسه میانگین های درصد نسبی پوشش 3 کلاس خوش خوراکی (III، II، I) در پوشش و بانک بذر برای هر یک بطور جداگانه آزمون تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. همچنین آزمون t جفتی جهت مقایسه کلاس های خوش خوراکی بین پوشش سطحی و بانک بذر خاک استفاده شد. علاوه بر این درصد فراوانی نسبی فرمهای رویشی در بانک بذر خاک و پوشش سطحی با استفاده از t جفتی مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تراکم بذور در عمق اول بیشتر از عمق دوم بود. فراوانی نسبی کلاس خوشخوراکی سطح III هم در پوشش سطحی و هم در بانک بذر خاک به طور معنی داری بیشتر از دو کلاس دیگر بودند. همچنین تمامی فرم های رویشی بین پوشش و بانک بذر دارای اختلاف معنی دار بود. به طور غیر مستقیم می توان نتیجه گیری کرد که افزایش تولید گیاهان خوش خوراک با استفاده از بانک بذر خاک با توجه به میزان بذر نسبتا پایین گیاهان کلاس خوشخوراکی I در منطقه محدود است ولی اگر هدف ایجاد پوشش گیاهی جهت جلوگیری از فرسایش خاک باشد این امر با توجه میزان نسبتا بالای بذور گیاهان کمتر خوشخوراک از قبیل Erengium sp. و Peganum harmala در منطقه امکان پذیر است.

این مطالعه با هدف بررسی اثر نوع رویشگاه بر روی غنای گونه ای و تراکم بانک بذر خاک و معرفی رویشگاه مناسب جهت استفاده از بانک بذر خاک آن جهت اصلاح مناطق تخریب یافته در حوزه واز (رشته کوه البرز مرکزی) انجام شد. بدین صورت که سه رویشگاه جنگلی، اکوتون و مرتعی در حوزه واز انتخاب شد و در هر رویشگاه 7 ترانسکت 100 متری به صورت عمود بر جهت شیب با فاصله 25 متر از یکدیگر و در طول هر ترانسکت 10 پلات 2 متر مربعی مستقر گردید. در هر پلات 10 تکرار نمونه خاک توسط اوگر از دو عمق0-5  و 5-10 برداشت گردید. سپس نمونه های خاک به گلخانه منتقل و در بستر حاوی ماسه استریل کشت داده شد. این کار به مدت 6 ماه ادامه یافت و هر دو هفته یک بار بذور ظهور یافته شناسایی، شمارش و حذف شد. جهت بررسی اثر نوع رویشگاه، عمق خاک و اثر متقابل آنها بر روی غنای گونه ای و تراکم بانک بذر از آزمون GLM استفاده شد. غنای گونه ای و تراکم بانک بذر هر عمق خاک در رویشگاه های مختلف به صورت جداگانه با ANOVA مقایسه شد. نتایج نشان داد اثر رویشگاه و عمق خاک و همچنین اثر متقابل آنها بر روی غنای گونه ای و تراکم بذر خاک معنی دار بود. در عمق سطحی به ترتیب بیشترین غنای گونه ای و تراکم بذر مربوط به محدوده اکوتون، مرتع و جنگل بود. در عمق پایینی، رویشگاه مرتعی و اکوتون به همراه یکدیگر به طور معنی داری دارای غنای گونه ای بیشتری نسبت به رویشگاه جنگلی بودند و بیشترین میزان تراکم بذر مربوط به مرتع، کمترین مربوط به جنگل بود. بطور کلی به رغم اثر منفی رویشگاه جنگلی (قسمت های مرکزی جنگل) بر روی خصوصیات بذر خاک قسمت های مرزی بین جنگل مرتع پناهگاه خوبی برای تشکیل بانک بذر خاک می باشد. از طرف دیگر با توجه به تخریب خاک و پوشش گیاهی در اثر فرسایش آبی و چرای دام (گاو و گوسفند) در مراتع بالادست، علاوه بر اهمیت بانک بذر موجود در خاک محدوده اکوتون در حفظ ذخایر ژنتیکی از آن می توان در احیا پوشش گیاهی استفاده نمود و اقدامی بیولوژیک در راستای حفاظت و احیای خاک منطقه انجام داد.

زمین لغزش ها رخدادهای طبیعی بوده که تحت تاثیر عوامل مختلف باعث ایجاد خسارت به طبیعت، انسان و تاسیسات می شوند. یکی از مناطق مستعد در بروز این فرایند طبیعی حوزه آبخیز واز در شمال کشور می باشد. به همین منظور از مدل های عامل اطمینان، ارزش اطلاعاتی و تحلیل سلسله مراتبی برای پهنه بندی لغزش های این حوزه و تعیین کارایی آن در محیط اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور انجام پهنه بندی، در ابتدا نقشه پراکنش لغزش ها با بررسی های میدانی تهیه و سپس نقشه های عوامل موثر در وقوع زمین لغزش تهیه گردید. از روش تحلیل سلسله مراتبی به منظور اولویت بندی عوامل استفاده گردید. بررسی های به عمل آمده ویژگی های سنگ شناسی، فاصله از جاده، شیب، فاصله از آبراهه، کاربری اراضی را مهمترین عوامل موثر در وقوع لغزش ها نشان داد. در مرحله بعد از مدل های عامل اطمینان، ارزش اطلاعاتی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی نقشه خطر زمین لغزش با 4 رده خطر کم، متوسط، زیاد وخیلی زیاد تهیه گردید. ارزیابی مدل ها نشان داد که مدل عامل اطمینان، ارزش اطلاعات و AHP به ترتیب بیشترین دقت را در تهیه نقشه خطر زمین لغزش منطقه دارند. در بررسی نقشه های خطر 53.34% حوزه در کلاس خطر زیاد و 20.28% در کلاس خطر خیلی زیاد قرار داشته که نشان دهنده خطرپذیری بالای حوزه در برابر زمین لغزش می باشد.

تحقیق حاضر به منظور شناسایی موثرترین ویژگیهای فیزیکی حوزه بر ویژگی های ریخت سنجی رسوبات بستر برجامانده از آخرین سیلاب ها در رودخانه واز در استان مازندران انجام گرفته است. برای این منظور، رسوبات بستر هفت مقطع در طول مسیر اصلی رودخانه واز با استفاده از روش ترکیبی نمونه برداری شد. سپس ویژگی های مختلف ریخت سنجی با استفاده از روش الک و صفحه گسترده GRADISTAT تعیین شد. ویژگی های فیزیکی حوزه به کمک نرم افزار SPSS12 و با استفاده از روش های تجزیه و تحلیل خوشه ای و تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت موثرترین ویژگی های فیزیکی حوزه بر ویژگی های ریخت سنجی رسوبات بستر با استفاده از فاکتور b در رگرسیون چند متغیره شناسایی گردید. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد که مساحت حوزه بالادست و فاصله از بالادست موثرترین ویژگی های فیزیکی در کنترل متغیرهای ریخت سنجی رسوبات بستر بودند.

از ویژگی های مشترک اکوسیستم های خشک و نیمه خشک، فراوانی ساختارهای توده ای با غالبیت گونه های چوبی در میان پوشش گیاهی علفی می باشد. در این تحقیق، اثرات توده های بوته ای بر خصوصیات بانک بذر خاک در مراتع کوهستانی واز استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. در بهار سال 1389 اقدام به نمونه برداری از خاک شد. سپس نمونه های خاک در شرایط طبیعی در گلخانه تحت تیمار قرار گرفتند تا بذر موجود در آنها جوانه بزنند. بذرهای جوانه زده شده شناسایی شدند و تراکم بذر در مترمربع محاسبه شد. همچنین، شاخص تشابه سورنسون بین بانک بذر و پوشش روزمینی (به درصد)، غنا (تعداد گونه در پلات) و تنوع (بدون واحد) بذر محاسبه گردید و بین توده ها و خارج توده ها مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تراکم بانک بذر خاک در داخل توده های بوته ای بطور معنی داری بیشتر از خارج توده ها بود. همچنین شاخص تنوع شانون خارج توده ها (با میانگین 1.37) تفاوت معنی داری با داخل توده ها (با میانگین 1.81) داشت. غنای گونه ای بانک بذر داخل توده های بوته ای (با میانگین 11.86 در پلات) بطور معنی داری بیشتر از غنای گونه ای خارج توده ها (با میانگین 7.9 در پلات) بود. همچنین شاخص تشابه پوشش روزمینی با بانک بذر خاک داخل توده ها با میانگین %15.5 بطور معنی داری کمتر از خارج توده ها با میانگین %22.5 بود. این تحقیق اهمیت توده های کوچک باقیمانده از بوته ای ها را در علف زارهای کوهستانی شمال کشور در حفظ بذر گونه های علفی نمایان کرد، بنابراین تاکید بر حفظ این توده ها در این رویشگاه شد.

حفاظت از منابع طبیعی نظیر جنگل، مرتع امری ضروری است و بایستی با تمام توان اقدام نمود. با توجه به گردشگری پایدار می تواند ابزار مناسبی جهت ایجاد زمینه های مناسب اقتصادی نظیر درآمدزایی و اشتغال زایی است و می توان با تکیه برگردشگری طبیعی علاوه بر دست یابی به اهداف فوق به امر حفاظت و توسعه اراضی طبیعی رسید. این پژوهش با هدف چگونگی بررسی اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری و بوم گردی بر وضعیت حفاظتی در حوزه آبخیز واز به اجرا درآمد. حوزه آبخیز واز با مساحت معادل 14102هکتار در یکی از زیر حوضه های شماره 49 البرزشمالی واقع در ارتفاعات جنوبی بخش چمستان می باشد. جامعه مورد مطالعه افرادبومی، گردشگران و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 220 نفر تعیین شد. برای انجام این پژوهش پس از انجام مطالعات میدانی 3 گروه پرسشنامه در 3 سطح کارشناسان، افراد بومی و گردشگران در قالب طیف لیکرت تهیه گردید، شیوه نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. متغیرهای تحقیق با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان موفقیت طرح های گردشگری و مشارکت ساکنین بومی و نیز بین اجرای طرح های گردشگری و بهبود معیشت ساکنین حوزه آبخیز مورد مطالعه رابطه معنی داری وجود دارد.

در آینده تغییرات درجه ی حرارت کره زمین، قابل ملاحظه خواهد بود. این پدیده ناشی از تمرکز گاز های گلخانه ای در جو کره ی زمین است. بنابراین جلوگیری از وقوع آن ضروری به نظر می رسد. روش های بیولوژیک شامل زیتوده ی گیاهی و خاک تحت آن به عنوان بهترین و عملی ترین راهکار، پیشنهاد شده است. حوزه های آبخیز به عنوان بزرگترین واحد های فیزیکی و ژئومرفولوژیکی در بر گیرنده ی دو عنصر مهم خاک و گیاه بوده به طوری که روند کنونی تغییرات آب و هوایی به عنوان یکی از چالش های مضاعف و تهدیدی در پایداری آبخیز ها محسوب می شود. ترسیب کربن در خاک و پوشش گیاهی فرآیندی مقرون به صرفه و سازگار با محیط زیست است که می تواند از طریق شیوه های مدیریت اراضی با نوع صحیح استفاده از اراضی، فراهم گردد. با عنایت به این موضوع، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر نوع اراضی بر مقدار ترسیب کربن خاک و تعیین بهترین نوع کاربری در این خصوص در سطح حوزه ی آبخیز واز در شهرستان نور انجام شده است. نمونه برداری در کابری های تعیین شده در دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری انجام و کربن آلی خاک محاسبه گردید. نتایج نشان داد که جنگل ها دارای بیشترین مقادیر ذخیره ی کربن در هر دو عمق مورد مطالعه و پس از آن اراضی زراعی و باغات، مراتع و در نهایت مناطق روستایی دارای کمترین مقدار بوده است. در مجموع نیز مقدار ذخیره ی کربن تا عمق 30 سانتیمتری خاک در حوزه ی آبخیز واز، 741666 تن برآورد گردید.

زمین لغزش از حرکات توده ای و مخاطرات طبیعی محسوب شده و جز فرایندهای ایزوله شده ای هستند که شاید در سطح کوچکی باشند اما به دفعات مختلف در یک منطقه مستعد رخ می دهند. هدف نهایی از بررسی و مطالعه زمین لغزش ها را می توان یافتن راه های کاهش خسارت های ناشی از آنها ذکر کرد همین امر لزوم استفاده از پهنه بندی را در زمین لغزش تاکید می کند. به همین دلیل از روش تحلیل سلسله مراتبی در حوزه آبخیز واز استفاده گردید. عوامل مورد بررسی ایجاد زمین لغزش در روش سلسله مراتبی بر اساس اولویت شامل زمین شناسی، جاده، شیب، آبراهه، کاربری اراضی، بارش، جهت شیب، ارتفاع و گسل می باشد که در این بین عامل زمین شناسی دارای بیشترین وزن (0.303) بوده است. در نهایت نقشه پهنه بندی لغزش تهیه شد که به 4 کلاس خطر کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تقسیم شد که کلاس خطر متوسط دارای بیشترین سطح بوده است. بر اساس این نقشه بیشترین زمین لغزش ها در سازندهای شمشک و الیکا بود. همچنین ساخت جاده باعث ایجاد زمین لغزش های زیادی در اطراف آن شده است. از طرفی کلاس های خطر زیاد و خیلی زیاد در محیط جنگلی بوده که نشان دهنده نقش درختان در بالا بردن وزن توده خاک و ایجاد زمین لغزش بوده است.

این تحقیق به منظور دست یابی به اثر آتش سوزی گیاه بالشتکی Onobrychis cornuta بر تراکم و غنای گونه ای بانک بذر خاک ذخیره شده توسط این گیاهان در مراتع واز استان مازندران انجام شد. برای این منظور سیزده پایه گیاه بالشتکی به تصادف انتخاب شد. نمونه های بانک بذر خاک قبل از آتش سوزی در دو عمق (5-0و10-5 سانتی متر) جمع آوری شد و سپس گیاهان بالشتکی سوزانده شدند. نمونه های خاک پس از آتش سوزی در همان دو عمق با فاصله یک هفته بعد جمع آوری شدند. نمونه جهت جوانه زنی بذرها تحت شرایط مناسب در گلخانه قرار گرفتند. بذرهای جوانه زده شناسایی شده و تراکم در متر مربع و غنای گونه ای محاسبه و بین نمونه های قبل و بعد از آتش مقایسه شدند. جهت مقایسه اثر آتش، عمق و اثر متقابل آن ها بر ویژگی های بانک بذر خاک از آزمون تجزیه واریانس دوطرفه استفاده شد. علاوه بر این، جهت مقایسه ویژگی های بانک بذر خاک بین دو عمق و همچنین بین قبل و بعد از آتش سوزی از آزمون t تست زوجی استفاده شد. نتایج نشان داد که تراکم بانک بذر خاک پهن برگان و گندمیان قبل از آتش سوزی در عمق 10 – 0 سانتی متر به طور معنی داری (به ترتیب 025/0=p و 038/0=p) از تراکم بانک بذر خاک پهن برگان و گندمیان بعد از آتش سوزی در همین عمق بیشتر بود. همچنین غنای بانک بذر خاک پهن برگان و گندمیان قبل از آتش سوزی در عمق 10 – 0 سانتی متر به طور معنی داری (به ترتیب 004/0=p و 031/0=p) از غنای گونه ای بانک بذر پهن برگان و گندمیان بعد از آتش سوزی در همین عمق بیشتر بود. تراکم و غنای گونه ای در عمق 5-0 سانتی متر قبل از آتش سوزی به طور معنی داری (به ترتیب 013/0=p و 014/0=p) بیش تر از بعد از آتش سوزی در همین عمق بود. تفاوت معنی داری بین تراکم و غنای گونه ای بانک بذر خاک در عمق 10-5 سانتی متر قبل و بعد از آتش وجود نداشت.