اهداف: ماهی هوور مسقطی بالاترین صید جهانی تون ماهیان را دارد. سر ماهی حاوی حدود 64% پروتئین است. بسیاری از پروتئین های هیدرولیزشده و پپتید های حاصل از منابع مختلف دریایی قدرت آنتی اکسیدانی بالایی دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی پروتئین هیدرولیزشده سر ماهی هوور مسقطی بود. مواد و روش ها: در پژوهش تجربی حاضر، 30 قطعه سر ماهی هوور مسقطی تهیه شد. ابتدا درصد ترکیبات مختلف (پروتئین، چربی، خاکستر و رطوبت) در ماده اولیه ارزیابی شد و سپس توسط آنزیم آلکالاز، فرآیند هیدرولیز انجام گرفت و درجه هیدرولیز پروتئین هیدرولیزشده در زمان های مختلف ارزیابی شد. فعالیت آنتی اکسیدانی مخلوط پروتئین هیدرولیزشده با روش های فعالیت حذف رادیکال DPPH، قدرت احیای آهن و فعالیت مهارکنندگی رادیکال ABTS مورد سنجش قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری استنباطی استفاده شد. یافته ها: بخش عمده سر ماهی حاوی پروتئین بود و خاکستر بالایی داشت. درجه هیدرولیز با افزایش زمان افزایش یافت و بین زمان های 15، 60 و 120 دقیقه معنی دار بود (p<0.05)، اما در 120 و 240 دقیقه معنی دار نبود (0.05<p). فعالیت مهارکنندگی رادیکال DPPH با افزایش زمان هیدرولیز افزایش یافت و در تمامی نمونه های حاصل از زمان های مختلف اختلاف معنی داری مشاهده شد (p<0.05). با افزایش مدت زمان هیدرولیز، قدرت کاهندگی آهن نمونه های پروتئین هیدرولیزشده افزایش یافت که بالاترین مقدار در240  دقیقه بود. نمونه های حاصل از زمان های مختلف، تفاوت معنی داری در قدرت کاهندگی آهن داشتند (p<0.05). با افزایش غلظت پروتئین هیدرولیزشده، فعالیت مهارکنندگی افزایش یافت (p<0.5). نتیجه گیری: پروتئین هیدرولیزشده سر ماهی هوور مسقطی فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و می تواند در فرآورده های غذایی به منظور افزایش پایداری اکسیداسیونی به کار رود.

در این مطالعه، مجموعه ای از آزمایشات برای جداسازی و شناسایی باکتری های تولیدکننده هیستامین و آنالیز میزان هیستامین، جهت ارزیابی روش های صید و پس از صید انجام شد. ماهی هوور مسقطی (Katsuwonus pelamis) صید شده از آب های دریای عمان با روش های تورگوشگیر و تورگردان پیاله ای برای این منظور استفاده شد. جداسازی سویه های باکتری ها و تعیین میزان هیستامین، با استفاده از عضلات اطراف آبشش ها انجام شد. نتایج حاصله نشان داد که میانگین شمارش کلی باکتری ها (TPC) و شمارش سرمادوست ها به ترتیب 7.2´106 و CFU/g 2.9´106 بود. باکتری های تولیدکننده هیستامین به نسبت پایینی در مقایسه با کل باکتری ها شمارش شدند. باکتری های متنوعی به عنوان باکتری های تولیدکننده هیستامین شناسایی شدند. از میان آنها، گونه های پروتئوس با بیشترین فراوانی (24.5%) و پس از آن کلستریدیوم پرفرینجنس (22.5%)، گونه های کلبسیلا (15.0%)، گونه های انتروباکتر (11.5%) و سایر باکتری ها (26.5%) در تولید هیستامین نقش داشتند. میزان هیستامین در نمونه های مورد آزمون متفاوت بود و 35.6، 22.2 و 42.2 درصد نمونه ها به ترتیب حاوی مقادیر > ppm 20،20-50 ppm  و > 50 ppm هیستامین بودند، بنابراین مخاطرات سلامتی در خصوص روش های صید و پس از صید موجود در مورد تون ماهی هوور مسقطی وجود دارد و روش های پیشگیری مناسب جهت جلوگیری از تولید هیستامین پیشنهاد می شود.

هیدرولیز آنزیمی ضایعات کارخانجات فراوری ماهی روش مناسبی برای ایجاد ارزش افزوده در آن ها می باشد. در این پژوهش برای هیدرولیز آنزیمی ضایعات پس از پخت ماهی تن هوور (SKIPJACK TUNA) از آنزیم آلکالاز با فعالیت آنزیمی 35 Au/kg در دمای 55oC، PH=8.5، و زمان های 10، 20 و 30 دقیقه هر یک در سه مرحله متوالی در غالب طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار استفاده گردید. بعد از هیدرولیز، غیر فعال سازی آنزیم در دمای 90oC انجام شد، سپس پروتئین های محلول به کمک سانتریفوژ با دور3000´g  در مایع رویی جدا شده و به کمک فریزدرایر (خشک کن انجمادی) خشک شدند. درجه هیدرولیز، راندمان استحصال پروتئین، طول زنجیره پپتیدی و وزن مولکولی پروتئین هیدرولیز شده ارزیابی گردید. نتایج نشان دادند که در مرحله اول هیدرولیز، در زمان 30 دقیقه بیشترین درجه هیدرولیز (8.12%) و بالاترین درصد بازیافت پروتئین (27.71%) بدست آمد (P<0.05) طول زنجیره پپتیدی در زمان 10 دقیقه سوم از بیشترین میزان، معادل %48.23 برخوردار بود. کوتاه ترین طول زنجیره پپتیدی در زمان های طولانی هیدرولیز مشاهده گردید. وزن مولکولی پروتئین های هیدرولیز شده بر اساس الگوی الکتروفورز با ژل جداکننده 15% تا 12.5 کیلو دالتون برآورد شد.

با توجه به اهمیت ماهی و سایر فرآورده های دریایی به عنوان یک منبع پروتئینی با ارزش و قابل دسترس و با توجه به فسادپذیری سریع این محصولات، 15 نمونه ماهی هوور مسقطی (Katsuwonuspelamis) که از بندرعباس صید گردیدند و همچنین 15 عدد کنسرو نیز از این ماهیان تهیه گردید، به منظور اندازه گیری میزان هیستامین در عضله تیره و روشن ماهیان و همچنین در کنسرو ماهیان مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. ابتدا ماهیان بیومتری شده و سپس عضلات تیره و روشن از یکدیگر جدا گردیدند. همچنین از محتوی داخل قوطی کنسرو نمونه برداری صورت گرفت. اندازه گیری میزان هیستامین به روش Schultz و با کمک دستگاه الکتروفوز انجام گردید. نتایج حاصله نشان داد که میانگین میزان هیستامین در نمونه های ماهی هوور در عضله تیره 154.3±52.46 و در عضله روشن 124.4±47.05 میلی گرم در گرم و میزان هیستامین در کنسرو ماهی 160.52±87.59 mg/g می باشد (P<0.05). مقادیر هیستامین در تمام نمونه ها، بالاتر از حداکثر میزان پذیرفته شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (ppm 20) بود.

یکی از روش های استانداردسازی تورهای گوشگیر تعیین اندازه چشمه مناسب برای هر گونه بر اساس پارامترهای زیستی می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی تعیین اندازه چشمه مناسب در تورهای گوشگیر شناور سطحی مخصوص صید ماهی هوور مسقطی (Katsuwonus pelamis) صورت پذیرفت. عملیات نمونه برداری با لنج در فصل بهار 1397 انجام گرفت. ابزار صید شامل تور گوشگیر شناور سطحی ماهی هوور مسقطی با اندازه چشمه 160 میلیمتر به صورت کشیده بود. طول چنگالی و دور بدن در دو ناحیه از بدن ماهی هوور مسقطی صید شده اندازه گیری شد. از 394 عدد ماهی هوور مسقطی زیست سنجی شده، دامنه طول چنگالی 77-38 سانتی متر با میانگین و انحراف معیار 90/5 ± 02/55 سانتی متر به دست آمد. بیشترین فراوانی طول ماهی هوور مسقطی در دامنه 58-48 سانتی متر با 77 درصد بود. معادله رابطه خطی بین طول چنگالی و محیط برانش به صورت 866/1FL+ 577/0Gop= با ضریب تشخیص 926/0 و رابطه خطی برای طول چنگالی و حداکثر دور بدن به صورت 750/9FL-922/0Gmax= با ضریب تشخیص 963/0 به دست آمد. میزان کشیدگی برای دور برانش 17 درصد و همین مقدار برای دور بدن 21 درصد تعیین شد. به طور کلی، براساس مطالعه حاضر می توان از تور گوشگیر سطحی با اندازه چشمه 136 میلی متر برای صید هوور مسقطی استفاده کرد که اندازه چشمه پیشنهادی تا حدی کوچکتر از حداقل اندازه چشمه مورد استفاده صیادان (140 میلی متر) می باشد.

مطالعه برخی فاکتورهای زیستی ماهی گیدر و هوور مسقطی بر اساس اطلاعات روش صید سنتی گوشگیر سطح، در سواحل سیستان و بلوچستان طی سالهای 76 تا 78 انجام پذیرفت. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده طی سالهای مذکور و با استفاده از شاخص گنادی (gonadosomatic index) ماهی نر و ماده، شدت فعالیت تخم ریزی ماهی گیدر در بهار شروع شده و اوج آن در اردیبهشت - خرداد دیده شده است. در مورد هوور مسقطی علاوه بر مشاهده این اوج تخمریزی، فعالیت تخمریزی دیگری نیز در پاییز - زمستان و اوج آن در دی - بهمن ملاحظه گردید. طول بلوغ جنسی (LM50%) ماهی ماده برای گونه گیدر و هوور مسقطی بترتیب 76 و 61 سانتیمتر بدست آمد. بررسی محتویات معده نشان داد که اسکوئید برای گیدر و ماهی برای هوور مسقطی بیشترین غذای مصرفی بوده است. مقایسه میانگین طولی دو گونه فوق با استفاده از آنالیز واریانس طرح بلوکهای کاملا تصادفی بر اساس سال 75 تا 78 و منطقه نمونه برداری، اختلاف معنی داری را تنها بر اساس سال نشان داد. نتایج مربوط به رابطه نمایی طول - وزن دو گونه ذکر شده طی سه سال، نشان داد که گیدر از رشد آلومتریک و هوور مسقطی از رشد ایزومتریک برخوردار بوده است. همچنین فاکتورهای رشد و مرگ و میر برای دو گونه مذکور با استفاده از به هم پیوستن اطلاعات (Merge) سالهای مذکور ارایه گردید.

ارتباط بین متغیرهای محیطی و گونه مورد مطالعه از مهمترین مباحث در بوم شناسی آبزیان است. در این مطالعه ارتباط متغیرهای زمانی، مکانی بهمراه متغیرهای محیطی حاصل از تصاویر ماهواره ای جهت بررسی پراکنش و تسهیل در اجرای مدیریت اکوسیستم محور در آبهای اقیانوس هند و مدیریت بهتر ذخایر ماهی تون هوور مسقطی (Katsuwonus pelamis) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مدل جمعی تعمیم یافته (GAM) با دو توزیع گاوسی و دوجمله ای نشان داد متغیرهای زمانی و مکانی بهمراه متغیرهای تولید اولیه خالص، دما و شوری سطحی آب دریا، عمق لایه مخلوط شونده و جریانات اقیانوسی بیشترین تاثیر را در پراکنش این گونه در فصول گرم (نیمه اول سال) و سرد (نیمه دوم سال) داشتند. همچنین نتایج مقایسه دو مدل نشان داد مدل با توزیع دوجمله ای به نسبت توزیع گاوسی توانایی بالاتری در توضیح انحراف در مدل نهایی را دارد و مقدار آن در نتایج مربوط به نیمه اول سال (فصل گرم) در مقایسه با فصل سرد بالاتر بود. همچنین مطالعه شاخص مطلوبیت زیستگاهی نشان داد مطلوبیت برخی متغیرها در فصول سرد و گرم متفاوت می باشد که این موضوع باید در مطالعات آتی در نظر گرفته شود. با توجه به اینکه اولین قدم در اجرای رویکرد مدیریت اکوسیستم محور شیلاتی دانش کافی در حوزه آن اکوسیستم و پراکنش گونه مورد مطالعه در ارتباط با متغیرهای محیطی است، لذا این تحقیق می تواند به شناورهای صنعتی کشور در امر افزایش کارایی صید کمک نماید و در برنامه ریزی و اجرای مدیریت اکوسیستم محور در اقیانوس هند و بویژه مدیریت آتی شیلات کشورمان مورد استفاده مدیران و محققین قرار گیرد.

ماهی پس از خارج شدن از انجماد به همان سرعت ماهی تازه فاسد می شود، بنابراین در این پژوهش تاثیر شرایط مختلف انجمادزدایی بعد از 10 و 16 ساعت در دمای محیط 25-30oC، دمای محیط با پاشیدن آب 15-20oC هر سه ساعت و دمای پیش سردکن 5-10oC بر میزان آمین های بیوژنیک هیستامین، پوترسین، کاداورین و تغییرات بار باکتریایی (مزوفیل و سرماگرا) در ماهی هوور مسقطی (Katsuwonus pelamis) بررسی گردید. نتایج حاصل از اندازه گیری آمین های بیوژنیک به وسیله HPLC با جذب UV در طول موج 254 nm با نتایج شمارش میکروبی تطابق داشت. تغییرات مقادیر پوترسین در این شرایط جزیی بود در حالی که بیشترین مقادیر کادورین و نیز بار باکتریایی در روش انجمادزدایی به مدت 16 ساعت در دمای محیط 25-30oC و کمترین آن ها در انجمادزدایی به مدت 10 ساعت در دمای پیش سردکن 5-10oC مشاهده شد (p<0.50)، اما هیستامین در هیچ یک از نمونه ها قابل ردیابی نبود. بنابراین پوترسین و کاداورین نسبت به هیستامین شاخص های مناسب تری برای تعیین تازگی ماهی هوور مسقطی تشخیص داده شدند.