رویش بذر نقطه آغاز زندگی در بسیاری از گیاهان است و روش های صحیح انتخاب بذر و تولید آن اثر زیادی بر روی محصول می گذارد. در این روش بررسی های مزرعه ای و متعاقب آن آزمون های آزمایشگاهی به منظور ارزیابی بنیه بذری هفت لاین سورگوم علوفه ای مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش مزرعه ای با استفاده از طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به منظور برآورد سبز مزرعه در سال 1377 در کرج پیاده گردید. بذرهای هر لاین در هر تکرار در 4 خط به طول 7 متر به صورت خطی در پشته هایی به فاصله 65 سانتی متر از همدیگر کشت گردید که بعد از سبز شدن درصد سبز مزرعه در هر کرت اندازه گیری شد. سپس در مرحله 6-4 برگی تنک گردید که فاصله بوته ها در روی ردیف به 6 سانتی متر رسید، مواظبت های در حال رشد هر یک به موقع خود انجام گرفت. در مرحله رسیدگی کامل بذری از هر هفت لاین نمونه گیری به عمل آمد و در آزمایشگاه با استفاده از طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار آزمون های جوانه زنی استاندارد، سرما، پیری تسریع شده و هدایت الکتریکی بر روی بذرها اجرا گردید. از پژوهش انجام شده بر روی لاین های داخلی سورگوم علوفه ای می توان نتیجه گرفت که لاین های KFS1، KSF2 و KFS4 در میان دیگر لاین ها با اختلاف معنی داری از بنیه بذری بالایی برخوردار می باشند و همچنین درصد سبز بیشتری را به خود اختصاص داده اند و در نهایت محصول علوفه تر و خشک بالایی را تولید نمودند.

علف باغ (Dactylis glomerata) یکی از گرامینه های مهم مرتعی چند ساله برای ایجاد چراگاه و تولید علوفه خشک است. برای شناسایی ارقام و اکوتیپهای علوفه ای پرمحصول با بذردهی مطلوبف 29 رقم و اکوتیپ علف باغ در شرایط کشت تک بوته (فاصله دار) با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال در مجتمع تحقیقاتی البرز کرج مورد مطالعه قرار گرفتند. صفات، تاریخ ظهور خوشه، تاریخ گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد ساقه در بوته، وزن بذر در ساقه، عملکرد بذر، شاخص برداشت، تعداد بذر در ساقه، عملکرد علوفه، در سالهای 1379 و 1380 مورد اندازه گیری قرار گرفتند. داده های مربوط به هر صفت در هر سال مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند. ضمنا داده های دوسال با استفاده از طرح کرتهای خرد شده در زمان مورد تجزیه آماری واقع شدند.نتایج محاسبات آماری نشان داد، تفاوت بین ارقام و اکوتیپها برای تمام صفات مورد مطالعه معنی دار بود. اثر متقابل رقم×سال نیز برای کلیه صفات معنی دار بود. نتایج نشان داد برای عملکرد بذر، ارقام و اکوتیپهای ایران، کرج 1053، همدان 1453، کرج 10112، پاسند 1773 و ارقام خارجی آمریکا 1634، آمریکا 1715، اسپانیا 1054 و روسیه 1551 نسبت به سایر ارقام و اکوتیپها محصول بذر بیشتری تولید نمودند. به طورکلی، ارقام و اکوتیپهای کرج 1053، کرج 10112، کرج 197، پاسند 1773 و رقم خارجی روسیه 1551 از نظر تولید همزمان محصول بذر و علوفه بیشتر، نسبت به سایر ارقام برتری داشتند.نتایج همبستگی فنوتیپی و رگرسیون گام به گام نشان داد که بیوماس کل، شاخص برداشت، تعداد بذر در خوشه، تاریخ ظهور خوشه از جمله صفاتی بودند که بیشترین تاثیر را بر عملکرد بذر علف باغ داشتند. بنابراین، برای بهبود عملکرد بذر این گیاه اصلاح در جهت افزایش صفات فوق توصیه می شود.

عملکرد دانه یک صفت کمی و تحت تاثیر محیط بوده و وراثت پذیری پایینی دارد. بنابراین، انتخاب گیاهان زراعی برای عملکرد دانه بدون کنترل محیط، می تواند غیر قابل اطمینان باشد. هدف از این کار، مطالعه ارتباط بین عملکرد دانه و اجزای عملکرد با استفاده از تجزیه مسیر و مدلسازی از طریق رگرسیون ریج برای پیش بینی عملکرد دانه بود. بر این اساس آزمایشی با طرح اسپیلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1384 انجام شد. کرتهای اصلی به چهار سطح آبیاری پس از 60±3، 80±3، 100±3 و 120±3 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (به ترتیب از I1 تا I4) و کرتهای فرعی به دو رقم سویا (هاک و زان) اختصاص یافتند. در این مطالعه اجزای عملکرد رکن اصلی آزمایش را تشکیل می دادند که عبارت بودند از: تعداد نیام در گیاه (x1)، تعداد دانه در نیام (x2)، تعداد دانه در گیاه (x3)، تعداد گره های بارور در گیاه (x4) و وزن صد دانه (x5). ضرایب همبستگی پیرسون و تجزیه مسیر اجزای عملکرد x1 تا x5 بر روی عملکرد دانه (Y) نشان داد که مه مترین اثرات غیر مستقیم روی عملکرد دانه، اثر تعداد نیام در گیاه (x1) از طریق تعداد دانه در گیاه (x3) (ضریب 0.29)، تعداد نیام (x1) از طریق تعداد گره های بارور (x4) (ضریب 0.24) و تعداد دانه در گیاه (x3) از طریق تعداد نیام (x1) (ضریب 0.24) بودند. تمامی ضرایب رگرسیونی بجز (x2) تعداد دانه در نیام (که در دو سطح آبیاری I 1 و I 4 مثبت بودند. نتایج نشان داد که صفت تعداد دانه در نیام (x1) در گیاه زراعی سویا به مقدار آب مصرفی بسیار حساس بوده بطوری که در مقادیر حداکثر و حداقل آبیاری، مقدار آن با عملکرد رابطه معکوس داشت. در این مطالعه یک مدل نمایی برای محاسبه عملکرد با استفاده از اجزای عملکرد تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری ارائه شد. این مدل از لحاظ آماری قابل اطمینان است. در آزمایش حاضر مشخص است که کنترل ژنتیکی عموم یتر از کنترل محیط برای x1 تا x5 است. بنابراین، تصور میشود که x3، x1 و x4 تحت کنترل ژنتیکی و x2 و x5 تحت کنترل محیط است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی پاسخ عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه ارقام گلرنگ به تنش کم آبی و پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال (95-1394) در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود انجام شد. کرت اصلی شامل آبیاری در سه سطح بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A شامل: عدم تنش کم آبی (60 میلی متر تبخیر)، تنش کم آبی ملایم (120 میلی متر تبخیر) و تنش کم آبی شدید (180 میلی متر تبخیر) و کرت فرعی ترکیبی از دو فاکتور ارقام گلرنگ (گلدشت، سینا و صفه) و پرایمینگ بذر (بذور تیمارشده با اسید سالیسیلیک و بذور تیمار نشده) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش معنی دارصفات مورد بررسی ارقام گلرنگ در مقایسه با عدم تنش کم آبی شد، به طوری که تنش شدید کم آبی باعث کاهش ارتفاع بوته (15 درصد)، عملکرد دانه (29 درصد)، تعداد طبق در بوته (21 درصد)، تعداد دانه در طبق (22 درصد)، وزن طبق (17 درصد)، درصد مغز دانه (5 درصد)، درصد روغن دانه (4 درصد)، عملکرد روغن (36 درصد) و کلروفیل کل (32 درصد) و افزایش درصد پروتئین دانه (4 درصد) و میزان کاروتنوئید (17 درصد) نسبت به شرایط عدم تنش شد. نتایج تجزیه مرکب بیان گر بهبود صفات مورد بررسی در تیمار پرایمینگ نسبت به بذور شاهد در هر دو شرایط تنش و عدم تنش کم آبی بود. برهم کنش سال با آبیاری و رقم اثر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد روغن داشت، به طوری که بیش ترین عملکرد دانه از رقم گلدشت و بیش ترین عملکرد روغن از رقم صفه در شرایط عدم تنش به دست آمد.

سیاه دانه به دلیل اثرگذاری های مختلف درمانی، از دیرباز به عنوان گیاه دارویی مورد توجه بوده است. به منظور بررسی تاثیر کاربرد کودهای ریزمغذی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد بذر گیاه سیاه دانه در تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در اصفهان انجام گرفت. تیمار شوری آب آبیاری در سه سطح شاهد، 3.5 و 5 دسی زیمنس بر متر و محلول پاشی دو عنصر روی و آهن در سه سطح 0 (شاهد)، 0.1 درصد و 0.2 درصد در نظر گرفته شد. در این پژوهش چهارده صفت مربوط به رشد گیاه اندازه گیری و محاسبه شدند. نتایج تجزیه داده ها نشان داد که شوری آب آبیاری بر بیشتر صفات اثر معنی دار داشت. بر پایه جدول مقایسه میانگین ها شوری آب آبیاری باعث کاهش صفات اصلی مربوط به عملکرد دانه در سیاه دانه شد. با افزایش شوری از شاهد به 5 دسی زیمنس بر متر، عملکرد بذر و عملکرد زیست توده (بیوماس) به ترتیب 70 و 67 درصد کاهش یافتند و میزان بذرهای پوک یا بارور غیر عادی تا بیش از 1.5 برابر افزایش یافت. بر پایه جدول مقایسه میانگین ها، تاثیر محلول پاشی دو عنصر روی و آهن بر صفات مورد اندازه گیری روند نامشخصی را نشان داد. آزمایش های تکمیلی خاک نشان داد به رغم مشاهده نشانه های کمبود در تحقیقات پیشین در کشتزار، موجودی این دو عنصر در خاک بیش ازحد نیاز بوده و تاکید بر وجود پیشینه کمبود در این گیاه در تعیین نیاز به این دو عنصر کارآمد نیست.

این آزمایش در ایستگاه تحقیقاتی مراوه تپه واقع در شمال شرقی استان گلستان در طول شرقی 55o 57' و عرض شمالی 37o 48، در شرایط دیم با ارتفاع 430 متر از سطح دریا، بافت خاک سیلتی لوم تا سیلتی کلی لوم، بارش متوسط سالیانه 330 میلیمتر و اسیدیته خاک در حد خنثی، انجام شد. این طرح به صورت طرح کرت های یکبار خردشده اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: میزان بذر (2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار) و تاریخ کاشت به فواصل پانزده روز (نیمه دوم بهمن ماه و نیمه اول اسفند ماه) در نظر گرفته شد. درصد جوانه زنی بذر در آزمایشگاه با کشت در پتریدیش تعیین و بر اساس آن میزان بذر مورد نیاز در هر کرت تعیین گردید. در طی رشد مراحل رشد ثبت گردید. برای محاسبه تولید بذر در واحد سطح، در زمان رسیدگی بذر، از وسط کرت ها نمونه برداری انجام شد. برای انداره گیری مولفه های طول سنبله، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله از وسط هر کرت پنج بوته به صورت تصادفی انتخاب شد. طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در هر بوته تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار نگرفت، اما تحت تاثیر میزان کاشت بذر قرار گرفته و به ترتیب در سطح احتمال 5، 1 و 1 درصد اختلاف معنی داری را نشان دادند. شاخص برداشت (HI) در سطح احتمال 1 و 5 درصد اختلاف معنی داری نداشت و تحت تاثیر میزان کشت بذر و تاریخ کشت قرار نگرفت. تاریخ کاشت اثر معنی داری بر عملکرد بذر نداشت، اما بر اساس نتایج بدست آمده اثر میزان کاشت بذر بر عملکرد بذر در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری داشت و بالاترین عملکرد در میزان کاشت 6 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد بذر گیاه رازیانه، تحقیقی در سال های زراعی 1393-1391، در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و 3 تکرار انجام شد. در این پژوهش 4 ژنوتیپ برتر رازیانه شامل دو ژنوتیپ بومی همدان و لرستان و دو ژنوتیپ اروپایی 11486 و P11-820065 در 3 تیمار شوری آب آبیاری صفر (شاهد)، 5 و 8 دسی زیمنس بر متر بررسی شد.صفات مورد مطالعه عبارت بودند از تعداد گل آذین (چتر مرکب)، تعداد چترک، تعداد بذر در چترک، وزن بذر گل آذین، عملکرد بذر در هکتار، وزن هزار دانه، میانگین ارتفاع گیاه در زمان 50 درصد و 100 درصد گلدهی، نسبت وزن خشک به تر، روز تا 50 درصد گلدهی، روز تا رسیدگی کامل، وزن خشک اندام هوایی، درصد اسانس و عملکرد اسانس. نتایج نشان داد که اثر شوری بر همه صفات به استثناء درصد اسانس در سطح یک درصد معنی دار بود. همچنین اثر ژنوتیپ تنها بر تعداد بذر در چترک و عملکرد بذر معنی دار نبود. برهمکنش شوری در ژنوتیپ بر همه صفات به استثناء درصد اسانس معنی دار شد. ژنوتیپ P11-820065 بیشترین عملکرد بذر و عملکرد اسانس را (به ترتیب 2359.8 و 91.4 کیلوگرم در هکتار) در تیمار شاهد به خود اختصاص داد. هرچند با افزایش شوری ژنوتیپ های بومی از عملکرد بالاتری برخوردار بودند و ژنوتیپ لرستان به ترتیب با 1463 و 38.4 کیلوگرم در هکتار عملکرد بذر و اسانس در رده اول قرار گرفت. روابط همبستگی نشان داد که عملکرد بذر در هکتار همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد اسانس (0.90) و عملکرد علوفه (0.73) در هکتار دارد. نتایج آزمایش نشان داد که تنش شوری باعث افت عملکرد اقتصادی گیاه یعنی عملکرد بذر و اسانس و همچنین عملکرد علوفه می گردد.

اثر محلول پاشی روی (Zn) بر خصوصیات کمی (اجزای عملکرد و عملکرد دانه) و کیفی (درصد روغن و پروتئین دانه) در دو رقم سویا در کشت تابستانه مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی به صورت طرح آزمایشی فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. زمان محلول پاشی (هشت برگی و غلاف دهی) و مقادیر محلول پاشی (0، 5/0، 1 و 5/1 لیتر فوسین روی 70 درصد در هکتار) در کرت های اصلی و رقم (سحر و ویلیامز) در کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ارقام، زمان محلول پاشی و مقادیر محلول پاشی از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری از لحاظ آماری وجود داشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد که کاربرد روی در مرحله هشت برگی به صورت محلول پاشی، موجب افزایش تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. محلول پاشی به مقدار یک لیتر روی در هکتار، نیز باعث افزایش ارتفاع و درصد پروتئین دانه شد. همچنین مقایسه میانگین ها نشان داد که رقم سحر (رشد محدود) از نظر غلاف در بوته، عملکرد دانه، درصد پروتئین دانه و شاخص برداشت نسبت به رقم ویلیامز برتر بود و رقم ویلیامز (رشد نامحدود) نیز از نظر تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، تعداد گره در ساقه اصلی، ارتفاع بوته و درصد روغن دانه برتر از رقم سحر بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و شاخص برداشت مشاهده شد. در بین اجزای عملکرد نیز وزن هزار دانه (برای رقم ویلیامز) و تعداد غلاف در بوته (برای رقم سحر) بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند.