به منظور ارزیابی تأثیر برگ زدایی بر میزان انتقال دوباره ی موادپروده در گندم در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی مزرعه ای به صورت کرت های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده ی کشاورزی دانشگاه شیراز در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارها شامل رژیم آبیاری: آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله ی گلدهی به عنوان عامل اصلی، رقم های گندم پیشتاز، چمران و مرودشت به عنوان عامل فرعی و سطوح برگ زدایی: بدون برگ زدایی و برگ زدایی در اواسط مراحل ساقه روی یا گلدهی به عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج نشان داد، برگ زدایی به ویژه در مرحله ی ساقه روی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه (پیشتاز 2/19 درصد، چمران 7/24 درصد و مرودشت 9/24 درصد) شد. بیشترین انتقال دوباره از تیمار برگ زدایی در ساقه روی مشاهده شد، به طوری که برگ زدایی در ساقه روی به ترتیب باعث افزایش 6/1 و 4/1 برابری سهم ذخایر ساقه و سنبله در عملکرد شد، هرچند منجر به جبران افت عملکرد ناشی از برگ زدایی نشد. رقم های پیشتاز و مرودشت به ترتیب بیشترین و کمترین انتقال دوباره را به خود اختصاص دادند. تنش کم آبی موجب افزایش انتقال دوباره و سهم نسبی ذخایر ساقه و سنبله در عملکرد شد، به گونه ای که سهم نسبی ساقه و سنبله در عملکرد دانه در شرایط مطلوب به ترتیب برابر با 1/9 و 8/6 درصد و در شرایط تنش کم آبی به ترتیب 2/15 و 3/26 درصد بود.، در این میان سهم نسبی رقم پیشتاز بیشتر بود. به طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد، اعمال تیمارهای تنش کم آبی و برگ زدایی به ویژه در اوایل فصل، انتقال دوباره ی ذخایر پیش از گلدهی و سهم نسبی ساقه و سنبله در عملکرد دانه را افزایش داد.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری در مرحله زایشی بر انتقال مجدد ماده خشک ارقام آفتابگردان، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1386 در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا انجام شد. آبیاری در شش سطح: آبیاری کامل (شاهد)، کم آبیاری با عدم آبیاری در مراحل غنچه دهی، گلدهی، دانه بندی، غنچه دهی + دانه بندی و گلدهی + دانه بندی بود. در این آزمایش از چهار رقم آفتابگردان آذرگل، آلستار، آلیسون و یوروفلور استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه با 75.1 گرم در بوته از رقم یوروفلور با آبیاری کامل به دست آمد. کمترین کاهش عملکرد در تیمار کم آبیاری در مرحله دانه بندی حاصل شد. رقم آلیسون با کم آبیاری در مرحله دانه بندی، رقم آلستار با کم آبیاری در مراحل گلدهی و دانه بندی و سپس رقم یوروفلور با کم آبیاری در مرحله دانه بندی به ترتیب با 22.6، 22.4 و 22.1 گرم در بوته، بیشترین مقدار انتقال مجدد ماده خشک را داشتند. ذخایر ساقه نقش موثرتری از نظر کارآیی و مشارکت انتقال مجدد ماده خشک در پرشدن دانه در تیمارهای کم آبیاری داشت. بیشترین میزان کارآیی و مشارکت انتقال مجدد در رقم آلستار با کم آبیاری در مرحله گلدهی و مرحله دانه بندی (به ترتیب 55.8 و 50.4درصد) برآورد گردیده و رقم آذرگل در تیمار کم آبیاری در مرحله غنچه دهی از کارآیی و مشارکت کمتری برخوردار بود. بر اساس نتایج این آزمایش میزان انتقال مجدد ماده خشک در ارقام آفتابگردان در شرایط کم آبیاری در مرحله دانه بندی، بیشتر از سایر مراحل بوده و در نتیجه میزان کاهش عملکرد نیز کمتر بوده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی رشد و عمکرد گندم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عامل رقم گندم در دو سطح (کراس سبلان و ساجی) و عامل منابع کودی در هشت سطح شامل: 1- عدم مصرف کود شیمیایی فسفر، 2- 100 درصد کود شیمیایی فسفر، 3- باکتری سودوموناس پوتیدا (سویه 168)، 4- قارچ فانیلی فورمیس موسه، 5- باکتری سودوموناس پوتیدا+قارچ فانیلی فورمیس موسه، 6- باکتری سودوموناس پوتید+قارچ فانیلی-فورمیس موسه + 50 درصد کود شیمیایی فسفر، 7- باکتری سودوموناس پوتیدا + 50 درصد کود شیمیایی فسفر و 8- قارچ فانیلی فورمیس موسه + 50 درصد کود شیمیایی فسفر بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که اثر رقم و منابع کودی بر وزن خشک سنبله، وزن خشک ساقه، میزان کلروفیل a و b، وزن خشک ریشه، مجموع طول ریشه، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، طول دوره پرشدن دانه، سرعت پر شدن دانه، انتقال مجدد ماده خشک و میزان فتوسنتز جاری معنی دار بود. رقم ساجی دارای بیشترین سرعت پر شدن دانه، انتقال ماده خشک از ساقه، سنبله و فتوسنتز جاری بود. کود زیستی در شرایط دیم دارای اثر مثبت و معنی داری بر طول پرشدن دانه، سرعت پر شدن دانه، انتقال مجدد ماده خشک و میزان فتوسنتز جاری داشت، به طوری که در بین تیمارهای منابع کودی، قارچ فانیلی فورمیس موسه + 50 درصد کود شیمیایی فسفر بیشترین طول دوره پرشدن دانه، سرعت پر شدن دانه، انتقال مجدد ماده خشک، میزان فتوسنتز جاری، میزان کلروفیل a و b، وزن خشک ریشه، مجموع طول ریشه و نیتروژن برگ را دار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط کشت گندم دیم در ایلام که گیاه با تنش های آخر فصلی (خشکی و دما) مواجه می گردد، بنایراین گندم دیم رقم ساجی و قارچ فانیلی فورمیس موسه + 50 درصد کود شیمیایی فسفر به دلیل بالا بودن میزان کلروفیل، عناصر غذایی، سرعت و طول دوره پر شدن دانه و فتوسنتز جاری که سبب افزایش عملکرد دانه می گردند را می توان پیشنهاد نمود.

به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری بر مقدار، راندمان و سهم توزیج مجدد برگ، ساقه، پانیکول و کل ژنوتیپ-های برنج، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (1393 و 1394) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل، چهار رژیم آبیاری (1، 3، 5 و 7 روزه) و 12 ژنوتیپ برنج که به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرقتند بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد کلیه صفات مزبور در بین رژیم های مختلف آبیاری، ژنوتیپ و برهم کنش دوعامل دارای تفاوت معنی داری در سطح پنج درصد در صفت راندمان توزیع مجدد کل در بین رژیم های مختلف آبیاری و یک درصد برای سایر سطوح و صفات بودند و تنها در برهم کنش دوعامل رژیم-آبیاری و ژنوتیپ توزیع مجدد کل تفاوت معنی داری از لحاظ آماری مشاهده نشد. مقدار توزیع مجدد به غیر از برگ که از رژیم بیاری غرقاب به سمت تناوب سه روزه کاهش داشت سایر اندام ها و کل این روند تا افزایشی و سپس با افزایش فواصل آبیاری رو به کاهش، با توجه کاهش ماده خشک اندام ها، رفت. در راندمان توزیع مجدد نیز به غیر از برگ که از رژیم آبیاری غرقاب تا رژیم آبیاری با تناوب پنج روز روند کاهشی و سپس در تناوب آبیاری هفت روز افزایشی را طی کرد در راندمان توزیع مجدد ساقه و کل این روند حالت عکس داشت. در سهم توزیع مجدد نیز سهم برگ در رژیم آبیاری با تناوب سه روزه کاهش و پس از آن با افزایش و کاهش آبیاری افزایش یافت.

درک فیزیولوژیکی انتقال مجدد نیتروژن توسط گیاه به منظور دستیابی به ارقام با کیفیت بیشتر، از اهمیت ویژه ای در فیزیولوژی گیاهی برخوردار است. در این راستا از یک رقم گندم نان و یک رقم گندم دوروم با درصدهای متفاوت پروتیین تحت سطوح مختلف مقدار و زمان مصرف نیتروژن با استفاده از طرح آماری اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 81-1380 در منطقه شیراز استفاده شد. ارقام به عنوان فاکتور اصلی شامل فلات و یاواروس و مقادیر و زمان های مصرف نیتروژن به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. مقادیر نیتروژن در سه سطح شامل 80، 40 و 160 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و زمان های مصرف آن نیز در سه سطح به ترتیب شامل مصرف تمام نیتروژن در زمان کاشت T1=، 1.2 همراه با کاشت و 1.2 زمان طویل شدن ساقه T2= 1.3 همراه با کاشت، 1.3 زمان طویل شدن ساقه 1.3 زمان ظهور سنبله T3= بودند. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که بین ارقام از نظر تعداد مقدار نیتروژن برگ پرچم در مرحله رسیدگی، انتقال و کارایی انتقال مجدد نیتروژن از برگ پرچم به سمت دانه، درصد پروتیین دانه و نیز عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. رقم یاواروس با انتقال مجدد بیشتر نیتروژن و کاراتر بودند در این انتقال، درصد پروتیین دانه بالاتری را به ایجاد کرد. افزایش در مقدار و نیز تقسیط نیتروژن بر اغلب خصوصیات مورد اندازه گیری تاثیر مثبت معنی داری داشت. اثرات متقابل معنی داری بین ارقام، مقدار و زمان مصرف نیتروژن وجود داشت که غالبا حاکی از کاراتر بودن رقم یاواروس در انتقال مجدد نیتروژن از برگ پرچم با مقادیر و زمان های مصرف نیتروژن بود. به طور کلی به نظر می رسد کارایی انتقال مجدد نیتروژن عامل مهمی در افزایش پروتیین دانه در گندم است. هم چنین بالا رفتن عملکرد دانه موجب کاش درصد پروتیین دانه می گردد.

با توجه به اهمیت انتقال مجدد در پر شدن دانه گندم (Triticum aestivum L.)، اثر گیاهان کود سبز و سطوح مختلف نیتروژن بر انتقال و کارایی انتقال ماده خشک از میانگره های مختلف ساقه گندم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی90-1389 انجام شد. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. تیمار اصلی شامل مقادیر مختلف نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و تیمار فرعی دربرگیرنده گیاهان مختلف کود سبز شامل: ارزن (Pennisetum sp.)، تاج خروس زراعی (.Amaranthus sp)، سسبانیا (.Sesbania sp)، لوبیا چشم بلبلی (.Vigna unguiculata L)، ماش (Vigna radiata L.) و تیمار شاهد (بدون کاربرد کود سبز) بود که در سه تکرار انجام شد. این آزمایش در دو مرحله شامل کاشت و برگرداندن گیاهان کود سبز و پس از آن کاشت گندم انجام گرفت. نتایج نشان دادند که وزن و وزن مخصوص کلیه میانگره های ساقه اصلی گندم از آغاز مرحله گرده افشانی تا 20 روز پس از گرده افشانی به بیش ترین مقدار رسید. پس از آن از 20 روز تا 50 روز پس از گرده افشانی به دلیل انتقال مجدد مواد پرورده به دانه، وزن و وزن مخصوص میانگره ها کاهش یافت. همچنین مقدار ماده خشک انتقال یافته تحت تاثیر تیمار عدم کاربرد کود نیتروژن بیش تر از تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در میانگره های دم گل آذین (219 در مقابل 181 میلی گرم) و میانگره ماقبل آخر (203 در مقابل 165 میلی گرم) بود، در حالی که در میانگره های پایینی این رابطه برعکس بود (403 در مقابل 406 میلی گرم). به طور کلی با افزایش نیتروژن مصرفی کارایی انتقال ماده خشک کاهش یافت. بنابراین تاثیر گیاهان کود سبز تنها به خصوصیات خاک محدود نبوده بلکه بر ویژگی های عملکردی در خصوص رابطه بین مبدا و مقصد فیزیولوژیک نیز تاثیرگذار می باشد.

پر شدن دانه در غلات در شرایط آب و هوایی مدیترانه ای به میزان زیادی به انتقال مجدد مواد ذخیره شده قبل از مرحله گرده افشانی وابسته است. به این منظور آزمایش مزرعه ای برای ارزیابی تاثیر تنش خشکی بعد از مرحله گرده افشانی و کاربرد کود نیتروژن (50 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص) در دو رقم گندم و جو (دو رقم گندم شیراز و مرودشت و دو رقم جو نصرت و ریحانه) در سال زراعی 1389-1388 در منطقه مرودشت واقع در شمال استان فارس انجام شد. آزمایش بصورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که در بین ارقام گندم و جو مورد مطالعه رقم مرودشت بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. تنش خشکی در مرحله گرده افشانی باعث افزایش انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن گردید. همچنین مشخص شد که ساقه نسبت به دیگر اندام های رویشی سهم بیشتری در انتقال مجدد ماده خشک داشت. انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن در ارقام گندم بیشتر از ارقام جو بود. افزایش مصرف نیتروژن انتقال مجدد ماده خشک را افزایش و کارایی آن را کاهش داد. اثرات متقابل بین نیتروژن و آبیاری در اغلب صفات معنی دار بود، که حاکی از این مطلب است که مصرف زیاد نیتروژن همراه با تنش خشکی باعث کاهش کارایی لازم در کود نیتروژن می گردد. به طور کلی نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط مطلوب آبیاری مصرف 200 کیلو گرم کود نیتروژن با تاثیر مثبت بر کلیه اجزای عملکرد، باعث تولید عملکرد دانه بیشتر در هر دو گیاه گندم و جو گردید.

به منظور بررسی سرعت پرشدن دانه و انتقال مجدد کربوهیدرات های محلول ساقه تحت تنش خشکی انتهای فصل آزمایش گلدانی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 اجرا گردید. چهار رقم جو (نیمروز، جنوب، نصرت و ترکمن) تحت دو سطح رطوبتی شامل حفظ رطوبت در حد ظرفیت زراعی و تنش خشکی از روز دهم پس از گرده افشانی کشت شدند. نتایج نشان داد که ارقام جو از نظر غلظت کربوهیدرات محلول در زمان گرده افشانی، بیشینه غلظت کربوهیدرات محلول، سهم کربوهیدرات محلول پیش از گرده افشانی، شیب افزایش غلظت کربوهیدرات محلول، میزان انتقال و کارایی انتقال تفاوت معنی داری داشتند. رقم جنوب بیشترین غلظت را در زمان گرده افشانی و همچنین بیشترین سهم کربوهیدرات پیش از گرده افشانی را نشان داد. اما رقم ترکمن با داشتن بیشترین شیب افزایش غلظت در دوره 10 روزه پس از گرده افشانی، توانست غلظتی معادل جنوب و نیمروز را در زمان بیشینه غلظت نشان دهد. عکس العمل ارقام از لحاظ میزان کربوهیدرات انتقالی و کارایی انتقال نسبت به تنش خشکی متفاوت بود. تنش خشکی سرعت کاهش کلروفیل را 66درصد افزایش داد. خشکی سرعت پرشدن دانه، وزن دانه و در نهایت عملکرد سنبله اصلی را به ترتیب به میزان 35، 15 و 17 درصد کاهش داد.

به منظور مطالعه تاثیر مقدار و زمان مصرف کود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و نیز کارایی انتقال مجدد ماده خشک دو رقم گندم، آزمایشی مزرعه ای با استفاده از طرح آماری اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 81-1380 منطقه شیراز اجرا شد. در این طرح ارقام به عنوان فاکتور اصلی و مقادیر و زمان های مصرف کود نیتروژن به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتور فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که بین ارقام از نظر تعداد سنبله بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت اختلاف معنی داری وجود داشته و گندم دوروم در صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت برتر و رقم فلات در صفات تعداد سنبله بارور و عملکرد دانه برتر بود. اثر مقادیر و زمان های مصرف نیتروژن نیز بر صفات فوق معنی دار بود. به طوری که با افزایش مصرف نیتروژن تمام صفات فوق افزایش یافت. بهترین شیوه تقسیط نیتروژن بر اساس نتایج این مطالعه در زمان های مصرف T2 و T3 بدست آمد. ارقام مورد مطالعه در کارایی انتقال مجدد ماده خشک اختلاف معنی داری داشتند. به طوری که گندم دوروم کارایی بیشتری در انتقال مجدد ماده خشک به سمت دانه داشت. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن همراه با تقسیط دو و سه مرحله ای آن می تواند باعث افزایش عملکرد در هر دو رقم گندم گردد. همچنین کارایی انتقال مجدد ماده خشک تحت تاثیر ژنتیک و محیط بوده و تولید ماده خشک بیشتر در مرحله گرده افشانی باعث انتقال مجدد بیشتر ماده خشک به سمت دانه خواهد گردید. تنش نیتروژن نیز موجب افزایش کارایی انتقال مجدد ماده خشک گردید.