این آزمایش با تعداد 24 کلن صنوبر (10 کلن تاج باز و 14 کلن تاج بسته) به مدت 8 سال (1380 تا 1387) در سنندج با هدف تحلیل زمانی رشد (قطری، ارتفاعی و حجمی یا تولید چوب) ارقام مختلف صنوبر در سالهای مختلف اجرا گردید. تحقیق در قالب 2 آزمایش (تاج باز و تاج بسته) در 3 تکرار و هر کرت آزمایشی شامل 25 اصله نهال یکنواخت با فواصل 4×4 متر (تاج بازها) و 3×3 متر (تاج بسته ها) انجام شد. اندازه گیری رشد قطری و ارتفاعی درختان در هر سال در اوائل آذر ماه پس از خزان از 9 واحد اصلی در هر کرت انجام و بر اساس آنها حجم کلن ها نیز محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بین سالهای آزمایش و همچنین بین دو گروه تاج باز و تاج بسته درون سال از نظر صفات قطر برابر سینه، ارتفاع و حجم چوب تولیدی درخت در هر سه حالت آزمایش (گروه کلن های تاج باز، تاج بسته و حالت کلی) اختلاف معنی داری (P£0.01) وجود دارد. بررسی وضعیت رشد در سالهای مختلف نشان داد که اگرچه صفات رویش قطری و حجمی درخت طی دوره بررسی (از سال 1380 تا 1387) افزایش داشتند، اما میزان این افزایش در سالهای مختلف، متفاوت بود، به طوری که بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با روش دانکن در سطح 1 درصد در هر سه حالت (گروه کلن های تاج باز، تاج بسته و حالت کلی) دو سال متوالی رشد (1380 و 1381، 1384 و 1385، 1386 و 1387) از نظر رشد قطری و حجمی با همدیگر اختلاف معنی داری نشان ندادند. این نتیجه نشانگر آن است که رشد قطری و حجمی پایه ها یک سال کند و یکسال سریع بوده، به طوری که میانگین رشد قطری و حجمی پایه ها در سال با رشد کند (مانند 1385) با میانگین رشد در سال قبل از آن با رشد سریع (مثلا 1384) اختلاف معنی داری نشان نداده است. رشد ارتفاعی تمام سالها دارای اختلاف معنی داری (P£0.01) با هم بود و هر سال در یک گروه مجزا قرار گرفت. در بین کلن های تاج باز، کلن P.a. Saghez از نظر رشد قطری و حجمی نسبت به بقیه تفاوت نشان داد، اما تمام کلن های تاج بسته از نظر روند رشد تقریبا یکنواخت عمل نمودند. شیب منحنی رشد در کلن های تاج باز بیشتر از کلن های تاج بسته بود که نشان دهنده سرعت رشد بیشتر آنها نسبت به کلن های تاج بسته است. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها و نمودارهای رشد قطری و حجمی در مورد هر دو دسته تاج باز و تاج بسته، دو مرحله رشد سریع در مقابل سه مرحله رشد بطئی مشاهده گردید که بیانگر متناوب بودن سرعت رشد قطری و حجمی صنوبرهاست. به عبارت دیگر رویش قطری و حجمی (تولید چوب) درخت در طول زمان (سالهای مختلف دوره بهره برداری) حالت تناوبی دارد. چنین پدیده ای یک مزیت کاربردی در مورد زمان قطع صنوبر دارد. با محاسبه سالهای رشد درختان می توان آنها را برای سال با رشد کند در زمین باقی نگذاشته و قطع نمود. با این کار هزینه یکسال نگهداری مزرعه حفظ می شود، در حالی که رشد و تولید چوب در سال مذکور کند بوده و از این نظر زارع هم ضرر نکرده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

با توجه به نقش برگ در رشد و نمو و تولید چوب صنوبر، این تحقیق با هدف ارزیابی صفات مرتبط با برگ و بررسی روابط آنها با عملکرد چوب نهال در 48 کلن صنوبر و گروهبندی کلنهای مورد بررسی، با استفاده از نهالهای ساقه یکساله و ریشه دو ساله صنوبر در نهالستان زاله سنندج و در سال 1382 با بکارگیری طرح آماری کاملا تصادفی (CRD) در 9 تکرار انجام گرفت. نمونه برداری از برگها در 15 مرداد و به طور یکنواخت برای تمام کلنها و از بخش میانی تاج نهال صنوبر انجام شد و پس از خشک نمودن در آزمایشگاه اندازه گیریهای لازم بر روی آنها اعمال گردید.بر اساس نتایج بدست آمده، میانگین مربعات رگرسیون صفات مورد مطالعه برگ بر متغیر حجم چوب تولیدی نهال دز سطح احتمال 1% معنی دار بود. همچنین همبستگی مثبت و بسیار معنی دار صفات برگ به ویژه سطح و وزن برگ و سطح کل سبزینه نهال با عملکرد چوب نهال (به ترتیب با ضرایب همبستگی معادل 0.343، 0.309 و 0.235) وابستگی عملکرد چوب را به برگ و ویژگیهای آن مشخص می کند. صفات برگ مورد بررسی در این تحقیق تنوع (میان گونهای و میان کلنی) قابل ملاحظهای را نشان دادند. کلنهای برتر از لحاظ عملکرد چوب در یک یا تعدادی از صفات مرتبط با برگ به ویژه صفات مهمی نظیر سطح، وزن و سطح کل سبزینه نهال نیز برتری قابل توجهی را در میان کلنها نشان دادند، چنانچه میانگین صفات فوق در بین کلنها به ترتیب معادل 46.8 سانتیمتر مربع، 0.4 گرم و 1724.5سانتیمتر مربع، لیکن در بین 5 کلن برتر از لحاظ عملکرد چوب معادل 81.58 سانتیمتر مربع، 0.8 گرم و 2314.43 سانتیمتر مربع بوده است. همچنین کلنهای با عملکرد چوب بالاتر متعلق به گونه دلتوئیدس دارای میانگین سطح برگ بیشتر لیکن کلنهای با عملکرد چوب بالاتر متعلق به گونه نیگرا دارای میانگین تعداد برگ بیشتر در نهال بودند. نتیجه اعمال تجزیه کلاستر نشان داد که در حالت گروه بندی کلنها بر اساس صفات برگ جایگیری کلنها در درون گروه ها مشابهت و تطابق زیادی را با تفکیک گونه ای و گیاه شناختی کلنها دارا بوده است، لیکن در حالت گروه بندی کلنها بر اساس صفات برگ و تنه (قطر و ارتفاع و عملکرد چوب نهال)، در تفکیک کلنها علاوه بر توجه به جنبه های گیاهشناختی و گونهای آنها به صفات تنه و به خصوص توان بالقوه تولید چوب آنها نیز توجه گردیده و نتیجه کاربردیتری داشته است. با انجام تجزیه کلاستر بر اساس صفات برگ و تنه 48 کلن صنوبر مورد بررسی در این آزمایش به طور خلاصه در 6 گروه سپیدار (آلبا) با عملکرد چوب بسیار کم، امریکایی 1 (دلتوئیدس) با عملکرد چوب زیاد، دورگ (اورامریکن) با عملکرد چوب کم تا متوسط، تبریزی (نیگرا) با عملکرد چوب متوسط، پده (ائوفراتیکا) با عملکرد چوب خیلی کم و گروه کلنهای امریکایی با کد 63 (P.deltoides 63.1، P. deltoides 63.3، P. deltoides 63.5 و P. deltoides 63.6) با عملکرد چوب خیلی زیاد قرار گرفتند.

شته های جنس Pemphigus Harting (Hemiptera: Aphididae: Eriosomatinae) از مهم ترین شته های گال زای درختان صنوبر به شمار می روند. علی رغم اهمیت اقتصادی خسارت شته های گالزا روی درختان صنوبر، تاکنون مطالعه اختصاصی برای معرفی آنها انجام نشده است. در بررسی هایی که در بهار 1396 بر روی درختان صنوبر استان خراسان رضوی صورت گرفت، تعداد 9 گونه شته گال زا از روی درختان صنوبر به شرح زیر جمع آوری و شناسایی شدند: Pemphigus borealis Tullgren، 1909*; P. bursarius Linnaeus، 1758*; P. immunis Buckton، 1896 P. passeki Bö rner، 1952**; P. populi Courchet، 1879*; P. populinigrae Schrank، 1801**; P. protospirae Lichtenstein، 1885*; P. spyrothecae Passerini، 1856*; P. vesicarius Passerini، 1861. در بین گونه های شته جمع آوری شده، گونه هایی که با یک ستاره و دو ستاره مشخص شده اند به ترتیب برای اولین بار از خراسان رضوی و ایران گزارش می شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شناسایی گونه های چوب به کار رفته در اجزای سازه ای بناهای تاریخی در جهت شناخت تکنیکی اجزای به کار رفته در این آثار از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، هفت بنای تاریخی در استان های البرز، اصفهان و آذربایجان شرقی مربوط به دوره های صفوی و قاجار مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه برداری ها از اجزای باربر چوبی سازه های تاریخی انجام شد به نحوی که موجب آسیب بصری و مکانیکی در سازه ها نشود. آماده سازی نمونه های برای تهیه مقاطع میکروسکوپی و مطالعه آنها بر اساس استاندارد IAWA صورت پذیرفت. بررسی مقاطع میکروسکپی در تمامی نمونه ها نشان دهنده ویژگی هایی است که با مشخصات آناتومیک خانواده Salicaceae و جنس صنوبر (Populus spp) مطابقت دارد. با توجه به اینکه محدوده های جغرافیایی مربوط به نمونه های مورد مطالعه نزدیک به رویشگاه-های گونه های Populus alba L و Populus nigra L است، می توان گفت که به احتمال زیاد این نمونه ها یکی از این دو گونه می باشند. این گونه ها که در زمره درختان سریع الرشد و بومی ایران به حساب می آیند دارای چوبی راست تار، بافت ریز، یکنواخت و دانسیته پایین هستند و از گذشته تا کنون استفاده های مختلفی داشته اند. طول دوره بهره برداری کم، سهل الوصول بودن، سبکی، ویژگی های مناسب فیزیکی و توان تحمل تنش های مکانیکی بالاموجب استفاده از آنها در ساختارهای معماری در گذشته شده است. این امر نشان دهنده این موضوع است که معماران با شناخت مناسب تجربی از ویژگی های فیریکی این چوب ها، اقدام به بکارگیری از آنها در سازه ها نموده اند.

این آزمایش با تعداد 10 کلن صنوبر تاج باز (گزینش شده از میان 28 کلن) در اراضی حاشیه رودخانه قشلاق سنندج به مدت 5 سال (1385-1380) اجرا گردید. از هر کلن 75 اصله نهال با فاصله 4×4 متر در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار کشت گردید. هر کرت آزمایشی مربع شکل و شامل 25 اصله نهال به صورت 5×5 بود که 9 اصله میانی به عنوان پایه های اصلی آماربرداری و بقیه به عنوان حاشیه در نظر گرفته شد. خصوصیات فنولوژیکی کلن ها با بازدید منظم و همزمان برای کلن ها ثبت و برخی خصوصیات کیفی از جمله شادابی عمومی، آلودگی به آفات، وضعیت تنه درختان در طی رشد در هر سال ارزیابی گردید. اندازه گیری رشد قطری و ارتفاعی درختان هر سال در آذرماه پس از خزان کامل از 9 پایه اصلی در هر کرت انجام و میانگین آن به عنوان ارزش کرت در تکرار و تیمار مربوطه منظور و بر اساس آنها رویش حجمی تراکمی کلن ها نیز محاسبه گردید. به علاوه در شهریور ماه سال 1384 صفات سطح و وزن خشک برگ (با برداشت 20 برگ از هر درخت) و قطر تاج درخت در درختان اصلی هر کرت اندازه گیری و ثبت گردید. نتایج نشان داد که کلن های صنوبر از سال سوم به بعد رشد سریع را به صورت تصاعدی با زمان شروع نمودند. میانگین صفات قطر تنه، ارتفاع و رویش حجمی تراکمی کلن ها در پایان آزمایش به ترتیب 14.7 سانتیمتر، 9.88 متر و 0.093 مترمکعب درهر پایه بود. تجزیه واریانس نشان داد که کلن های صنوبر در این آزمایش از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی و در تمام سال ها اختلافات معنی داری را در سطح احتمال p≤0.01 نشان دادند. نتیجه مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در ارقام با آزمون دانکن (p≤0.01) نشان داد که در پایان سال پنجم (1384) سه رقم P.e.561.41, P.d.63.2 و P.d.63.1 به ترتیب با میانگین قطر برابر سینه 16.9, 18.5 و 16.6 سانتیمتر، ارتفاع 10.77, 12.11 و 10.95 متر و رویش حجمی تراکمی 0.1241, 0.1612 و 0.1220 مترمکعب و میانگین رویش حجمی متوسط سالانه 0.03101, 0.0429 و 0.03050 مترمکعب در سال در هر درخت و میانگین رویش حجمی متوسط سالانه در هر هکتار برابر 19.38, 25.18 و 19.06 مترمکعب در سال در هکتار با قطر تاج حدود 3.68-3.9 متر، با وضعیت شادابی عمومی خوب تا عالی، میزان آلودگی به آفات بسیار کم و تنه به طور عمده صاف و بدون شاخه به عنوان کلن های سازگارتر، برتر از لحاظ تولید چوب و مناسب تر برای کشت در شرایط مشابه سنندج در استان کردستان تا این مرحله معرفی می گردد. میانگین عملکرد چوب 3 کلن برتر معرفی شده 1.5 تا 2 برابر میانگین کل عملکرد چوب ارقام مورد آزمایش و 5 تا 7 برابر عملکرد چوب گونه کبوده به عنوان شاهد در این آزمایش بود.

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر سن درختان صنوبر دلتوئیدس بر خواص بیومتری، فیزیکی و شیمیایی چوب آن انجام پذیرفت. برای این منظور تعداد 3 اصله درخت سالم صنوبر در سنین مختلف 4، 8، 12، 16 و 20 سال بطور تصادفی از جنگل آموزشی - پژوهشی (دکتر بهرام نیا) واقع در شصت کلاته گرگان قطع شد. ویژگی های آناتومیک، فیزیکی و شیمیایی در هر یک از درختان اندازه گیری شدند. سپس داده های حاصل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که تاثیر سنین مختلف درختان صنوبر دلتوئیدس بر ابعاد الیاف (طول الیاف، قطر الیاف و ضخامت دیواره سلولی)، خواص فیزیکی (دانسیته خشک، دانسیته بحرانی و همکشیدگی حجمی) و ترکیبات شیمیایی (سلولز، لیگنین، مواد استخراجی محلول در الکل - استن، مواد قابل حل در آبگرم، مواد قابل حل در سود سوزآور یک درصد و خاکستر) چوب آن در سطح اعتماد %95 اختلاف معنی دار است. همچنین نتایج نشان داد که از دیدگاه چوب شناسی، پس از سن 12 سالگی تفاوت معنی داری در ویژگی های آناتومیکی، فیزیکی و شیمیایی درختان صنوبر دلتوئیدس وجود ندارد، زیرا در این محدوده سنی دوره جوان چوبی این درختان به اتمام رسیده است. در مجموع می توان گفت که مناسب ترین سن بهره برداری درختان صنوبر دلتوئیدس (کلن 77.51) در منطقه شصت کلاته استان گلستان، 12 سالگی است.

در این پژوهش، نحوه ریزازدیادی گونه جنگلی سفید پلت (Populus caspica) از طریق کشت جوانه مورد بررسی قرار گرفت. به کارگیری تیمارهای متعدد سترون سازی، غلظت های مختلف هورمونی و محیط کشت های متفاوت، منجر به تعیین بهترین روش سترون سازی جوانه ها و مناسب ترین محیط کشت و مطلوب ترین غلظت هورمونی برای مراحل استقرار، رشد و تکثیر این گونه جنگلی گردید. نمونه ها از گیاهان بالغ برگزیده در شرایط طبیعی و تمام فصول سال برداشت شده و پس از انتقال به آزمایشگاه با تیمارهای مختلف مورد سترون سازی قرار گرفت و سپس استقرار و شاخه زایی ریز نمونه ها بر محیط کشت های مختلف WPM، ACM، MS با هورمون BA در غلظت 1 تا 0.1 میلی گرم بر لیتر به همراه 0.01 IBA میلی گرم بر لیتر انجام گرفت. بهترین روش سترون سازی عبارت است از پوسته برداری جوانه ها و غوطه وری آن ها در محلول اتانل 70 درصد برای نیم دقیقه و سپس استفاده از محلول کلرور مرکوریک 0.1 درصد برای 6 دقیقه در فصل پاییز بود. محیط کشت MS با نصف غلظت نیترات به همراه BA و IBA به ترتیب در غلظت 0.5 و 0.01 میلی گرم بر لیتر به عنوان مناسب ترین محیط کشت و غلظت هورمونی برای مرحله استقرار و شاخه زایی نمونه ها تعیین گردید. کشت شاخه های حاصل در محیط MS با 0.5 میلی گرم بر لیتر IBA بالاترین درصد ریشه زایی را به همراه داشت. انتقال گیاهچه ها به مخلوط خاک پیت/ پرلیت/ ماسه سترون در نسبت های مساوی 1.1.1 و نگهداری آن ها در شرایط ژرمیناتور به مدت دو هفته انجام شد. انتقال گیاهان به گلخانه و سپس به مزرعه در فصل مناسب و پس از طی مراحل سازگاری تدریجی آن ها با محیط، انجام شد. بعد از دو سال طول گیاهان در مزرعه از 0.3 به 4 تا 6 متر بالغ گشت، در عین حالی که شادابی و سبزینگی آن ها نیز در حد بسیار مطلوبی بود.

ریزازدیادی دورگ های دو طرفه پده ( (Populus euphraticaو کبوده (P. alba) با برداشت سرشاخه از پایه های دورگ های تولید شده مستقر در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از پیش سترون سازی توسط برس کشی با آب و مایع ظرفشویی، جوانه های جدا شده به همراه بخشی از ساقه (1 تا 1.5 سانتی متر) توسط کلرور مرکوریک (W/V) %0.1 به مدت 1 دقیقه سترون گشته و در محیط کشت MS همراه با هورمون های BA 0.5 mg/l و IBA 0.01 mg/lمستقر شدند. سپس سرشاخه های رشد یافته در 9 تیمار شامل سه نوع محیط کشتMS ، DKW و WPM حاوی ترکیب های متفاوت از BA ،2iP و IBA در سه تکرار و هر تکرار 30 ریزنمونه در یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی کشت شدند. پس از یک ماه داده ها آنالیز شدند. بهترین تیمار شاخه زایی و رشد طولی شاخه، محیط کشت DKW حاویBA 0.5 mg/l ، 2iP 0.5 mg/l و IBA 0.01 mg/l بود. به منظور ریشه زایی، شاخه های تولید شده به محیط کشت DKW فاقد هورمون منتقل، و کلیه آنها پس از دو هفته ریشه دار شدند. گیاهچه های حاصل در خاک سبک کشت شده و مراحل سازگاری تدریجی را در ژرمیناتور طی نمودند و پس از چهل روز نهال ها سازگار شدند.