ظرفیت تبادل کاتیونی از ویژگی های شیمیایی مهم خاک می باشد، لیکن اندازه گیری آن دشوار، وقت گیر و پرهزینه است. از این رو می توان این پارامتر را از روی برخی خصوصیات فیزیکو- شیمیایی خاک برآورد نمود. در این تحقیق 20 نمونه خاک از مناطق اطراف شهرستان های مرودشت و فسا در استان فارس تهیه گردید و ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، سطح ویژه، درصد ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری و جرم مخصوص حقیقی هر نمونه خاک اندازه گیری و میانگین هندسی قطر ذرات هر نمونه خاک محاسبه گردید. سپس از روابط همبستگی خطی و توانی برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک استفاده شد. نتایج نشان داد که همبستگی خطی با درصد شن و همبستگی های توانی با میانگین هندسی قطر ذرات، درصد رس و درصد سیلت به ترتیب بهترین حالت های برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می باشند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که برآورد این پارامتر با استفاده از سطح ویژه، درصد ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری و جرم مخصوص حقیقی برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک مناسب نمی باشد.

مساحت مناطق بیابانی در ایران در حدود 34 میلیون هکتار می باشد که با توجه به اکوسیستم شکننده آن می بایست سیاست گذاری و مدیریت های خاصی را در آن اعمال کرد که از آن جمله میتوان به احیا پوشش گیاهی تخریب شده اکوسیستم بیابان و حفظ منابع ژنتیکی آن در جهت جلوگیری از فرسایش خاک و رفاه حال مردم بیابان نشین اشاره کرد. تاغ از جمله گیاهانی است که در اوج سازگاری به پاره ای از شرایط بسیار سخت بیابانی می تواند شرایط را برای بازگشت بسیاری از گرامینه ها و لگوم ها فراهم گرداند ولی باید دید برای استقرار این گیاه چه شرایطی لازم می باشد و از آنجا که قبل از اجرای پروژه مطالعات خاکشناسی و ژئومورفولوژی و آبهای زیرزمینی انجام نشده است پس از گذشت چند دهه عوامل مختلف تاثیر خود را بر روی توده تاغ از نظر شادابی، انبوهی، کمیت توده و... نمایان ساخته است. این تحقیق بر آن است که عوامل تاثیر گذار بر روی توده تاغ را مورد بررسی قرار داده و مدل مناسبی جهت کشت بعدی این گیاه بدست آورد. از این میان عوامل مهمی چون بافت، میزان املاح و انبوهی تعداد پایه های مادری را انتخاب کرده و با استفاده از روش تحلیل سیستمها یا (Analytical Hierarchy Process) AHP، طرح های اجرا شده و تحقیق سایر محققین در این زمینه میزان اثر گذاری و یا وزن هر کدام از عوامل را مشخص کرده سپس با ضرب وزن هر کدام از عوامل در وزن رده مربوطه در آن عامل خاص و جمع این موارد پهنه بندی مطلوبیت کاشت تاغ در عرصه های گوناگون از نظر این سه عامل را انجام داد.

این پژوهش به منظور ارزیابی اثرات کشت گونه Haloxylon aphyllum بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه ابردژ ورامین انجام شد. ابتدا پس از پیمایش صحرایی در محدوده مورد مطالعه، دو منطقه تاغ کاری و شاهد (بدون پوشش گیاهی) انتخاب و در هر یک از این مناطق به طور تصادفی و نظام مند (سیستماتیک) نسبت به نمونه برداری از دو عمق 20 - 0 و 80 - 20 سانتی متری اقدام شد به طوری که در منطقه جنگل کاری بر روی سه ترانسکت خطی که هر یک به اندازه یکصد متر از هم فاصله داشتند، حفر پروفیل در زیر تاج پوشش پایه های تاغ انجام شد. تعداد پایه های انتخابی بر روی هر ترانسکت 5 پایه بودند. با توجه به دو عمق مورد نظر بر روی هر ترانسکت تعداد 10 نمونه و در سه ترانسکت مجموعا 30 نمونه خاک در منطقه تاغ کاری و به تعداد مشابه در منطقه شاهد از دو عمق مذکور اقدام شد (در مجموع 60 نمونه خاک). از ویژگی های خاک بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، گچ، ماده آلی، پتاسیم، سدیم، کلسیم، منیزیم، کلر و بی کربنات اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که هر چند کشت گونه تاغ موجب ایجاد تغییراتی در ویژگی های خاک شده است، اما با اعمال مدیریت مناسب می توان با استقرار گیاه تاغ به عنوان گونه ای مناسب و سازگار با شرایط بیابانی، موجب ایجاد تغییراتی مثبت در ویژگی های خاک و در نتیجه تثبیت خاک و فراهم کرددن محیطی مناسب برای استقرار این گونه به عنوان گونه پیشاهنگ شد و شرایط ورود گونه های مناسب و سازگار با پتانسیل منطقه را ایجاد کرد.

این پژوهش به منظور مدل سازی تغییرات ذخیره کربن در ارتباط با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در توده های درختی کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) و اقاقیا (Robinia pseudoacacia L.) کاشته شده به صورت خالص و آمیخته در پارک جنگلی سوکان سمنان انجام شد. چهار تیمار خالص کاج تهران، خالص اقاقیا، آمیخته کاج تهران و اقاقیا و تیمار شاهد (منطقه بدون پوشش گیاهی) درنظر گرفته شدند. پس از نمونه برداری از خاک در افق های صفر تا 5، 10-5، 20-10 و 30-20 سانتی متردر هر یک از این تیمارها، نمونه های خاک به آزمایشگاه منتقل و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که درخت کاج باعث کاهش اسیدیته خاک و افزایش مقدار پایداری خاک دانه ها شده بود. اقاقیا باعث افزایش معنی دار مواد آلی، نیتروژن، پتاسیم و فسفر قابل جذب برای گیاهان شده بود. تیمار آمیخته به طور عمده وضعیت بینابینی داشت. مقدار ترسیب کربن در تیمارهای خالص اقاقیا، خالص کاج تهران، آمیخته و شاهد به ترتیب 28.67، 18.74، 24.05 و 1.73 تن در هکتار بود. در مدل سازی مقدار ترسیب کربن در رابطه با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، نیتروژن و فسفر مهم ترین عامل های تاثیرگذار بر مقدار ترسیب کربن خاک تعیین شدند. بنابراین، افزایش نیتروژن خاک در این مناطق از طریق کاشت گونه های تثبیت کننده ازت می تواند نقش مهمی در افزایش موفقیت پروژه های جنگل کاری و ترسیب کربن داشته باشد.

خاکها نقش مهمی در چرخه کربن داشته و تغییر کاربری جنگل بر ذخیره کربن آلی و انتشار دی اکسید کربن به اتمسفر اثر می گذارد. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات تبدیل جنگل پهن برگ به سوزنی برگ و تغییر جنگل پهن برگ به مرتع، در دو سایت انتخابی 1 و 2 در بخش جنوبی منطقه کلاردشت (با ویژگی های متفاوت) بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، ذخیره کربن آلی و تنفس خاک می باشد. براساس نتایج، واکنش و هدایت الکتریکی خاک تحت تاثیر تغییر کاربری نبوده، لکن وزن مخصوص ظاهری خاک با بازکاشت گونه سوزنی برگ، کاهش، و با جنگل زدایی، افزایش نشان می دهد. نسبت میزان کربن آلی خاک در جنگل سوزنی برگ به پهن برگ در سایت های 1 و 2 به ترتیب 17.6 و 49.5 درصد افزایش نشان می دهد، در صورتی که تغییر جنگل پهن برگ به مرتع سبب کاهش 14.5 و 4.7 درصد کربن آلی، در سایت های 1 و 2 شده است. بیشترین مقدار تنفس خاک در تمامی کاربری ها، در ماه های مرداد تا مهر برآورد شده و رابطه مثبت و معنی داری با متوسط درجه حرارت ماهیانه هوا داشته است. در مجموع، جنگل سوزنی برگ بیشترین کارایی را در ذخیره کربن آلی داشته و می تواند در کاهش انتشار دی اکسید کربن از خاک استفاده شود.

مطالعه حاضر با هدف بررسی درصد کلونیزاسیون و جمعیت اسپور قارچ های میکوریز آربوسکولار در ریشه های گیاهان مختلف، همچنین بررسی اثر اقلیم و برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر این دو فاکتور در نه منطقه از شهرستان رفسنجان صورت گرفت. نمونه برداری از منطقه ی ریزوسفر گیاهان مختلف و به شکل تصادفی انجام شد. اسپورهای AMF از خاک نمونه ها با استفاده از روش الک مرطوب جداسازی و شمارش شدند. پس از رنگ آمیزی ریشه ها میزان کلونیزاسیون ریشه اندازه گیری شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونه های خاک شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربن آلی، میزان فسفر قابل جذب، میزان بور قابل جذب، میزان سیلت، شن و رس محاسبه شدند. میانگین درصد کلونیزاسیون ریشه گیاهان مختلف با این قارچ ها از7/17 درصد در حومه غربی تا 3/83 درصد در راویز و میانگین جمعیت اسپوردر ده گرم از نمونه های خاک بین6/5 عدد در حومه غربی تا 2/139 در داوران متغیر بود. بین تعداد اسپور و درصد کلونیزاسیون همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 01/0وجود داشت. میزان شن و کربن آلی خاک همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 01/0 با درصد کلونیزاسیون و تعداد اسپور داشتند و پارامترهای اسیدیته، هدایت الکتریکی، میزان فسفر قابل جذب، میزان بور قابل جذب، میزان سیلت و رس، همبستگی منفی و معنی داری در سطح 01/0 با فاکتورهای مذکور نشان دادند. علاوه بر اینها نتایج نشان داد، درصد کلونیزاسیون و جمعیت اسپور AMF در هر منطقه به نوع میزبان و نوع اقلیم منطقه نیز ارتباط دارند.

استفاده از سیلاب و در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. این سیلابها حاوی رسوبات معلق زیادی هستند که در کاهش نفوذپذیری خاکهای عرصه پخش سیلاب می توانند موثر باشند. لذا هدف این تحقیق بررسی تاثیر سیلابهای پخش شده بر روی خصوصیات فیزیکو - شیمیایی خاکهای عرصه پخش سیلاب قوشه دامغان در استان سمنان می باشد. در این رابطه، سرعت نفوذ آب به داخل خاک در 30 نقطه عرصه پخش سیلاب و سه نقطه به عنوان شاهد اندازه گیری شد. همچنین به منظور تعیین برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، از محل نقاطی که نفوذناپذیری آنها تعیین گردید و همچنین 5 پروفیل احداثی، نمونه های خاک برداشت و پارامترهایی از قبیل بافت، اسیدیته، شوری، سدیم، کلسیم و منیزیم تعیین گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که درصد ماسه خاک عرصه نسبت به شاهد 2 برابر کاهش و درصد سیلت و رس هر یک به ترتیب 2.3 و 1.9 بر آب افزایش یافته است. بررسی خواص شیمیایی خاک نیز حاکی از آن است که اسیدیته تغییر ناچیزی داشته، شوری افزایش قابل ملاحظه ای نداشته، لیکن مقادیر منیزیم و کلسیم در عرصه پخش سیلاب نسبت به شاهد 2 برابر افزایش و مقدار سدیم، 2 برابر کاهش داشته است. در مجموع پس از 5 مرحله سیل گیری، متوسط ضخامت رسوب در عرصه (در محل های سیل گیری شده) در حدود 9 سانتیمتر بوده که این خود باعث شده تا سرعت نفوذ آب به داخل عرصه نسبت به شاهد در حدود 9.6 برابر کاهش داشته باشد.

این مطالعه با هدف ارزیابی برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در موقعیت های مختلف شیب در یک جنگل پهن برگ در منطقه لاهیجان در استان گیلان انجام شد. محدوده مورد مطالعه روی واحد فیزیوگرافی کوه با سنگ مادر گرانیت انتخاب شد. محدوده مطالعاتی دارای سه یال به فاصله حداکثر 30 متر بود که نقاط مطالعاتی روی موقعیت های مختلف شیب آن ها شامل قله شیب، شانه شیب و پای شیب انتخاب و حفر شد. موقعیت نقاط مطالعاتی به گونه ای تعیین شد که خاک های تشکیل یافته روی موقعیت های شیب یکسان بیشترین درجه شباهت و یکنواختی در خصوصیات را با یکدیگر داشته باشند. در این تحقیق، بافت خاک به روش هیدرومتری، جرم مخصوص ظاهری به روش کلوخه، کربن آلی به روش والکلی و بلک، نیتروژن کل به روش کجلدال، قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با دستگاه هدایت سنج الکتریکی، واکنش خاک به روش پتانسیومتری با یک الکترود شیشه ای در نسبت 1 به 2 خاک به محلول کلرور کلسیم 0.01 مولار، کلسیم و منیزیم محلول به روش تیتراسیون، سدیم و پتاسیم تبادلی با دستگاه فلیم فتومتر اندازه گیری شد. ظرفیت تبادل کاتیونی خاک به روش باور (استات آمونیوم یک نرمال در پ هاش 7) و مقدار فسفر قابل دسترس به روش اولسن، و مقادیر اسید هومیک و اسید فولویک به روش انجماد خشک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که موقعیت قله شیب حداکثر مقادیر رس، کربن آلی، ازت کل، فسفر قابل دسترس، کلسیم و منیزیم تبادلی، پتاسیم تبادلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، هدایت الکتریکی، اسیدهومیک و اسیدفولیک را دارا است. در موقعیت پای شیب برخی از خواص خاک شامل واکنش خاک، جرم مخصوص ظاهری و سدیم تبادلی بیشترین مقدار را داشتند. به طورکلی خصوصیات خاک ها در موقعیت های مختلف شیب با یکدیگر تفاوت دارد. این موضوع موید نقش بارز موقعیت شیب در کنترل وقوع فرآیندهای خاک سازی و خصوصیات خاک است.

آتش به صورت گسترده برای تمیز کردن مزارع در ایران استفاده می شود در حالی که اطلاعات کمی از اثر آن بر خصوصیات خاک به ویژه خصوصیات مینرالوژیکی خاک در دسترس می باشد. تحقیق حاضر به منظور 1) مقایسه برخی از ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک سوخته و نسوخته و 2) بررسی امکان تحول کانی های موجود در لایه سطحی خاک بر اثر افزایش دما صورت گرفت. نمونه ها از عمق 0-5 و 5-15 سانتی متری قسمت سوخته و نسوخته یک خاک زراعی در منطقه تخت جمشید و خاک جنگل بمو که در آنها آتش سوزی رخ داده بود با 4 تکرار برداشته شدند. تجزیه های فیزیکوشیمیایی روی نمونه های نسوخته و سوخته صورت گرفت. هم چنین کانی های موجود در جزء رس خاک ها در عمق 0-5 سانتی متری خاک نسوخته و سوخته و نمونه های خاک تیمار شده در دماهای 300 و 600 درجه سانتی گراد به مدت 2، 4، 8 و 12 ساعت در آزمایشگاه، توسط دستگاه پراش پرتو ایکس مطالعه گردید. در ناحیه جنگلی پ هاش و شن در عمق 0-5 سانتی متری خاک سوخته افزایش یافت در صورتی که مقدار فسفر و پتاسیم قابل جذب در هر دو عمق نمونه برداری خاک جنگلی افزایش نشان داد. در خاک زراعی تغییرات خواص فیزیکی و شیمیایی در اثر آتش سوزی از نظر آماری معنی دار نبود. نتایج حاصل از پراش پرتو ایکس کاهش شدت پیک های کلریت و ایلیت در نمونه خاک های زراعی و جنگلی سوخته را نشان داد. در تیمار دمایی 300 درجه سانتی گراد اعمال شده در مدت زمان های متفاوت کلریت و ایلیت با مقدار نسبی کمتر نسبت به خاک نسوخته در هر دو منطقه نمونه برداری شده مشاهده شد در حالی که در تیمار دمایی 600 درجه سانتی گراد با زمان های 8 و 12 ساعت، پیک های مربوط به کلریت و ایلیت بر خلاف زمان های 2 و 4 ساعت مشاهده نشد. پیک کوارتز در خاک جنگلی و زراعی سوخته و تیمارهای دمایی 300 و 600 درجه سانتی گراد بدون تغییر مشاهده شد.