تخمین صحیح بارش در شبیه سازی سیلاب، پایش خشکسالی و مدیریت منابع آب امری ضروری و مهم بشمار می آید. در حال حاضر بخش های عمده ای از جهان، فاقد ایستگاه های اندازه گیری بارش زمینی هستند و حتی در صورت وجود از نظر زمانی و مکانی دارای پوشش مناسبی نیستند و همین مساله مطالعات منابع آب را با چالشی اساسی روبرو می نماید. یکی از مهم ترین منابع بارشی موجود، پایگاه های بارشی مدل مبنا می باشد که با تلفیق فن آوری های ماهواره ای، مدلهای سطح زمین (LSMs) و مدل های عمومی گردش جو (GCMs) داده های شبکه بندی شده با توان تفکیک مکانی و زمانی بالا را برای تمامی نقاط دنیا ارائه می نماید. این گزینه می تواند کمبود اطلاعات ایستگاه های زمینی را به ویژه در مناطقی که از این حیث با کمبود مواجه هستند تا حدود زیادی برطرف سازد. در پژوهش حاضر به ارزیابی عملکرد یکی از مهم ترین پایگاه های بارشی مدل مبنا به نام پایگاه ECMWF در گام های زمانی روزانه و ماهانه در سطح حوضه آبریز سفیدرود (در بازه زمانی 2000 تا 2008) پرداخته شده است. همچنین برای ارزیابی هرچه بهتر پایگاه مذکور از داده های بارش مبتنی بر سنجش از دور TRMM نیز استفاده گردید. نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد پایگاه بارش ECMWF در سطح این حوضه در دو مقیاس زمانی روزانه و ماهانه حاکی از آن است که این منبع دارای همبستگی بالایی با ایستگاه های زمینی به ویژه در بخش های جنوبی، مرکزی و غربی حوضه است. به عنوان مثال در هر دو گام زمانی روزانه و ماهانه، همبستگی بین متوسط داده های بارشی این منبع با داده های بارش زمینی به ترتیب در حدود 83/0 و 94/0 برآورد گردید در حالیکه در صورت استفاده از پایگاه TRMM مقادیر مذکور به ترتیب معادل 32/0 و 57/0 بدست آمد. برخلاف پایگاه های بارشی بازتحلیل شده، یکی از نقاط ضعف پایگاه-های بارشی همچون TRMM، تخمین ضخامت ابر و میزان آب قابل بارش توسط آن، تنها بر اساس تکنیک های مبتنی بر سنجش از دور می باشد. همچنین از نظر آماره های طبقه بندی، پایگاه بارش ECMWF در هر دو گام زمانی روزانه و ماهانه با دارا بودن مقادیر کم شاخص FAR (گزارش های اشتباه)، مقادیر بالای شاخص Accuracy (صحت پیش بینی های درست) و نیز مقدار بالا در تشخیص روزهای بارانی (POD) دارای عملکرد بسیار مناسبی می باشد. از آنجائی که حوضه آبریز سفیدرود با توجه به وسعت زیاد دارای تنوع اقلیمی، توپوگرافیکی و پوشش گیاهی متفاوتی است، نتایج بدست آمده در آن می تواند راهنمای مناسبی برای استفاده در حوضه های مشابه مدنظر قرار گیرد. لذا در حوضه های فاقد آمار که امکان دسترسی به داده های زمینی برای ارزیابی عملکرد پایگاه های بارش مختلف میسر نمی باشد، استفاده از این منبع بارشی ارزشمند می-تواند سودمند باشد.

کم ارتفاع های بریده[1] به عنوان یک کم ارتفاع بسته در تروپوسفر میانی و بالایی تعریف می شوند که به طور کامل از جریان اصلی بادهای غربی جداشده اند. کم ارتفاع بریده یکی از پدیده های اثرگذار بر اقلیم ایران می باشد. هدف از این مقاله بررسی میزان این اثرگذاری و ارتباط آن با برخی شاخص های پیوند از دور می باشد. ویژگی های کم ارتفاع های بریده در ایران، برای دوره 2015-1976 مطالعه گردید. برای شناسایی این سیستم ها از الگوریتم رائول نی یتو، باقابلیت شناسایی خودکار، استفاده گردید. این الگوریتم از داده های میانگین روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 500 و 600، باد مداری در تراز 500 هکتوپاسکال و دمای تراز 500 هکتوپاسکال، از پایگاه داده های مرکز ملی پژوهش های جوی[2] استفاده می کند. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی کم ارتفاع های بریده در ایران، در فصل بهار و با یک بیشینه در ماه مارس می باشند. در دوره آماری 40 ساله، فراوانی رخداد این سیستم ها، روندی مثبت دارد. بررسی طول عمر این سیستم ها نشان داد که بیشترین فراوانی را کم ارتفاع های بریده با ماندگاری 2 روز دارند. در بررسی فصلی طول عمر، مشخص گردید که در فصول زمستان و بهار برتری با طول عمر 2 روز و در فصول تابستان و پاییز بیشتر کم ارتفاع های بریده طول عمر یک روز داشته اند. در سال های لانینا، فراوانی کم ارتفاع های بریده در ایران عموما بالاتر از میانگین و در سال های ال نینو، فراوانی این سیستم ها کمتر از میانگین مشاهده گردید. در خصوص ارتباط با نوسان اطلس شمالی، فازهای منفی نوسان اطلس شمالی، همراه با فراوانی کمتر کم ارتفاع های بریده و فازهای مثبت نوسان اطلس شمالی، همراه با فراوانی بیشتر این سیستم ها می باشند. همچنین در ماه هایی با فاز مثبت (منفی) نوسان اطلس شمالی، بیشترین رخداد کم ارتفاع های بریده در فصل گرم (سرد) مشاهده گردید. نهایتا در این مقاله یک مطالعه موردی از رخداد کم ارتفاع بریده در شمال ایران، در فوریه 1991 که در بازوی شرقی بندال امگا شکل گرفته، بررسی گردید.

در سفال دوره اسلامی ایران نسبت به گذشته، تحولی اساسی در زمینه ساخت انواع لعاب ها و استفاده از مواد رنگ کننده به وجود آمده است. واژگان و اصطلاحات بسیاری در رساله دانشمندان و نویسندگان این دوره برای آن مواد دیده می شود که تاکنون شناسایی و معرفی کاملی از آن ها ارائه نشده است. نکته مهم تر اینکه در چنین متونی بسیاری از روش های تولید سفال و مواد مصرفی آورده شده که مطالعه آن ها می تواند راهگشای اهل فن در این زمینه باشد. البته شایان یادآوری است که اصطلاحات به کاررفته در آن ها، واژگانی سنتی هستند که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند و این خود، باعث شده که فهم این متون برای خوانندگان دشوار شود. از دیگر سو در منابع پژوهشی امروز، بیشتر واژگان علمی این مواد به کار برده شده است. از همین رو برای سهولت در خوانش متون کهن که کمک شایانی به احیای هنرهای سنتی می کند، شناخت و معرفی این واژگان بسیار ضروری است.بنابراین در این مقاله نخست، واژگان امروزی مواد اولیه رنگ کننده لعاب بررسی و معرفی می شوند. سپس، با بهره گیری از متون کهن، شناسایی و معرفی واژگان پیشین آن در دوران اسلامی صورت می گیرد. در نهایت با تجزیه و تحلیل کیفی داده ها، تطبیق واژگان پیشین با واژگان امروزی انجام می پذیرد.بدین ترتیب، پرسش های قابل طرح در مقاله پیش رو بدین قرار است که پیشینیان ما در دوران اسلامی از چه مواد رنگ زایی در لعاب ها استفاده می کردند. دیگر اینکه، آیا امروزه هم از آن مواد در ساخت لعاب استفاده می شود. نتیجه این بررسی ها افزون بر به دست آوردن معادل امروزی بسیاری از واژگان پیشین که می تواند در خوانش متون کهن و دستیابی به روش پیشینیان در تولید انواع لعاب راهگشا باشد، مشخص می کند که تنوع واژگان پیشین برای هر ماده رنگ کننده لعاب بنا به دلایلی نسبت به واژگان امروزی آن ها بیشتر بوده است. ضمن اینکه امروزه بسیاری از آن واژگان فراموش شده و بجای آن ها اصطلاحات علم جدید شیمی رایج گردیده است. همچنین بسیاری از ترکیبات شناخته شده مواد در عصر حاضر، در لعاب های قدیم استفاده نشده است و برای واژگان آن ها معادلی در گذشته یافت نمی شود.

تغییرات برف در سال های اخیر تحت پدیده گرمایش جهانی توجه زیادی را به خود جلب کرده است. اهمیت این پدیده به علت خشک و نیمه خشک بودن بخش قابل توجهی از ایران که مناطق کوهستانی به عنوان تامین کننده آب ایفای نقش می کنند، از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. در این پژوهش با هدف ارزیابی تغییرات روند عمق برف از دو روش ناپارامتریک Mann-Kendall و Sen's Slope در پهنه شمالی ایران طی دوره آماری 2015-1980 مبتنی بر داده های شبکه ای پایگاه ECMWF نسخه era Interim با تفکیک مکانی 125/0×125/0 درجه قوسی استفاده شد. نتایج نشان داد غالب روند و شیب روند به دست آمده کاهشی و معنی دار است. این روند کاهشی برای قزوین، زنجان، آذربایجان شرقی و تهران شدید تر است. همچنین روند افزایشی عمق برف که در غالب ماه های مورد بررسی معنی دار نیست به غیراز دو ماه اکتبر و نوامبر که در البرز مرکزی مشاهده شد در سایر ماه ها در مناطق مرزی شمال غرب و شرق کشور مشاهده شد. فصل زمستان بیشینه روند کاهشی را نشان داده است؛ به طوری که روند کاهشی بیش از 96 درصد از پهنه های هم روند را در بر گرفته است. پس از فصل زمستان به ترتیب ماه آوریل از فصل بهار و فصل پاییز بیشینه روند کاهشی را نشان داده اند. می توان اذعان داشت که زمستان های پهنه شمالی ایران در حال گرم تر شدن است که می توان این روند کاهشی عمق برف را در پاسخ به گرمایش جهانی یاد کرد.

پراکنش نامناسب ایستگاه های زمینی اندازه گیری بارش، موجب استفاده از منابع اطلاعاتی دیگر بارش از قبیل منابع ماهواره ای، بازتحلیل و منابع بارش شبکه بندی شده زمینی در سال های اخیر شده است. در این پژوهش یکی از محصولات مهم بارشی به نام era5 در سطح استان اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفته است. ابتدا مشاهدات زمینی در طی دوره آماری 2004 تا 2014 درون یابی شده و با داده های era5 در مقیاس های زمانی روزانه، ماهانه و سالانه مقایسه شدند. ارزیابی ها با استفاده از شاخص های RMSE، ضریب همبستگی و شاخص های جدول توافقی که متشکل از POD، FAR، CSI و POFD است، انجام شد. نتایج نشان داد که در مقیاس روزانه در اکثر سلول های مورد بررسی ضریب همبستگی برای منبع بارش era5 بیش تر از 75/0 و مقدار RMSE نیز کم تر از 3 میلی متر بود. در مقیاس ماهانه نیز مقدار ضریب همبستگی برای منبع era5 بیش تر از 8/0 و شاخص RMSE نیز برای منبع بارش era5 در اکثر سلول های مورد بررسی، کم تر از20 میلی متر بود. بررسی ها با استفاده از شاخص های جدول توافقی نشان داد که مقدار شاخص POD برای منبع بارش era5 در سلول های محل تحقیق، در دامنه 7/0 تا 85/0، FAR در محدوده 0 تا 25/0، POFD در محدوده 1/0 تا 2/0 و CSI در محدوده 4/0 تا 5/0 متغیر می باشد. مقادیر بارش هر دو منبع بارشی با استفاده از روش تحلیل خوشه ای Ward در 6 کلاس طبقه بندی شد. نتایج روش k-means و مدل ویلکز لامبدا صحت طبقه بندی و تفاوت بین میانگین های خوشه ها را تایید کرد. در حالت کلی می توان گفت که محصول بارشی era5 در دو مقیاس زمانی روزانه و ماهانه می تواند بعد از اعمال تصحیحات اریبی به عنوان جایگزین مناسبی برای نقاط فاقد ایستگاه اندازه گیری بارش در سطح منطقه مطالعاتی مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: امروزه، در کنار افزایش طول عمر و امید به زندگی، کیفیت زندگی، اهمیت بسیاری دارد. نحوه زندگی کردن یا به عبارت دیگر، کیفیت زندگی افراد، مشخص کننده میزان توسعه واقعی جوامع است. این تحقیق با هدف تعیین کیفیت زندگی سالمندان شهر تهران در ایام پاندمی کووید-19 انجام شد. مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی –,مقطعی، کیفیت زندگی 430 سالمند 60 سال و بالاتر عضو سرای محلات مناطق 22 گانه شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای (ازخرداد ماه 1399 تا تیرماه 00 (14انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت-سالمندان (WHOQOL-Old) بود. داده ها با استفاده از نرم افزار 20-SPSSو با آزمون های آمار توصیفی و مدل رگرسیون خطی تحلیل شدند. یافته ها: 430 سالمند مورد بررسی، توزیع نسبتا یکسانی در مناطق 22 گانه شهر تهران داشتند. میانگین سن سالمندان 48/6±, 59/67 سال بود. 5/60 درصد آنها زن، 8/68 درصد متاهل و 6/35 درصد دارای تحصیلات زیر دیپلم بودند. 9/67 درصد سالمندان، و 3/93 درصد از اعضای درجه یک آنان سابقه ابتلاء به بیماری کووید-19 داشتند. نمره کل کیفیت زندگی سالمندان بر اساس پرسشنامه WHOQOL-Old47/12±, 84/75 بود. مدل رگرسیون خطی نشان داد سلامتی ضعیف (023/0P=)، میزان وابستگی نیمه مستقل (003/0P=)، قرار گرفتن در معرض آزار جسمی (001/0P<) و روانی (001/0P<) از عوامل کاهش دهنده کیفیت زندگی بودند. بطور کلی عوامل جمعیت شناختی سبب تغییر 9/42 درصد در کیفیت زندگی شده بود. بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد، اکثریت سالمندان ساکن شهر تهران در دوران پاندمی کووید-19 از نظرکیفیت زندگی «نگرانی زیاد» داشتند. همچنیظن کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی در سالمندان به متغیرهای جمعیتی وابسته بودند. با توجه به نیازهای ویژه در دوران سالمندی، کیفیت زندگی می تواند به راحتی مورد تهدید قرار گرفته شود، از این رو در نظر داشتن عوامل زمینه ای موثر بر سطح کیفیت زندگی دوران سالمندی اهمیت بالایی دارد.

بارش یک جزء اصلی چرخه هیدرولوژیک است که دارای تغییرات قابل توجهی در مکان و زمان می باشد و نبود داده های مناسب این پارامتر سبب ایجاد مشکل در پیش بینی های هیدرولوژیک می گردد. ازآنجایی که داده های ماهواره ای-باران سنجی و داده های بازتحلیل راه حل جدیدی از برآورد میزان بارش با تنوع مکانی و زمانی ارائه می دهند و مشکلات ناشی از کمبود داده ها و کیفیت نامناسب آن ها را برطرف می کند، این مطالعه به بررسی دقت برخی از این نوع داده ها شامل داده های با وضوح مکانی بالا era-Interim، CHIRPS و PERSIANN-CDR در بالادست سد مارون پرداخته و جهت ارزیابی از داده های بارش روزانه، ماهانه و سالانه سال های 2003 تا 2014 داده های شبکه بندی بارش و داده های باران-سنجی بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد در برآورد بارش سالانه داده های مدل های شبکه بندی شده فرو برآورد عمل نموده و میانگین بارش سالانه را کمتر از میانگین بارش سالانه مشاهداتی برآورد نموده است. در برآورد بارش ماهانه با توجه به ضریب نش-ساتکلیف در ایستگاه های دهنو، ایدنک و مارگون مدل era-Interim و در ایستگاه قلعه رییسی مدل CHIRPS بهترین عملکرد را نسبت به مدل های دیگر نشان می دهد. در تخمین بارش روزانه، همچون بارش ماهانه بهترین برآورد در ایستگاه ایدنک مربوط به مدل era-Interim بوده که دارای 63/0=NSE می باشد و بهترین تخمین میزان بارش در تمام ایستگاه ها توسط era-Interim صورت گرفته است. همچنین در آشکارسازی صحیح روزهای بارانی مدل era-Interim بهترین عملکرد را از بین 3 مدل ماهواره ای داشته و بهترین عملکرد این مدل در تشخیص صحیح روزهای بارانی با 53/0POD= در ایستگاه ایدنک صورت پذیرفته است.

مشهد شهری است با محله های تاریخی که روزگاری بسیاری از خانه های ارزشمند را در خود جای داده بود، اما به واسطه تغییر شیوه زندگی، طرح های توسعه، مهاجرت و تغییرات اقتصادی، بخش وسیعی از بافت ارزشمند شهر در طی زمان دچار تغییر شده است. صرف نظر از جنبه های مثبت و منفی این تحولات، لزوم معرفی و بازشناسی خانه های مشهد به عنوان یک شهر تاریخی، امری ضروری و مسجل است. در این نوشتار سعی شده است تا قابلیت گونه شناسی و دسته بندی درخصوص خانه های تاریخی شهر مشهد مورد بررسی قرار گیرد. در این مطالعه با بررسی و تدقیق مفاهیم «گونه شناسی» و«مسکن» بر اساس اسناد و مدارک، به بررسی تاریخچه سکونت و ویژگی های بافت و معماری مسکونی گذشته هسته تاریخی مشهد اقدام شده است. در ادامه، ویژگی های شکلی و جهت گیری واحدهای مسکونی متاثر از اقلیم منطقه مورد توجه قرار گرفته و با معرفی تعدادی از خانه های تاریخی بر پایه دوره زمانی ساخت، به بررسی عناصر کالبدی و اجزای آن اقدام شده است. برآیند این مطالعه بیانگر امکان تفکیک و دسته بندی خانه های تاریخی شهر بر اساس ویژگی شکل و فرم عناصر، مانند سردر، هشتی، دالان، حیاط، ایوان و همچنین بافت، تزیینات نماها و فضاهای داخلی است که به سه دسته شامل دو گونه قاجاری (نیمه اول و نیمه دوم) با معماری درون گرا و گونه سوم پهلوی اول با فرم برونگرا قابل تمایز است که متاثر از شرایط زمانی و تغییرات ناشی از دگرگونی الگوی معماری ایران، تحت تاثیر معماری غرب و تحول در ساختارهای اجتماعی فرهنگی جامعه ایرانی در این دوران می توان برشمرد.

در این تحقیق به دلیل نرخ بالای شکست و صرف هزینه و زمان بسیار بالای استقرار سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان و همچنین ضرورت انجام مطالعات ارزیابی آمادگی قبل از استقرار سیستم جهت شناسایی نقاط ضعف سازمان، از مدل S7 مکینزی (استراتژی، ساختار، سیستم ها، مهارت ها، سبک مدیریتی، کارکنان و ارزش های مشترک) برای ارزیابی آمادگی سازمانی جهت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی استفاده شده است. داده ها از طریق توزیع پرسشنامه ای میان جمعی از کارکنان مناطق 37 گانه و نیز ستاد مرکزی شرکت که به صورت تصادفی از میان کل کارکنان به صورت خوشه ای انتخاب شده اند، جمع آوری شده است. پس از اطمینان از پایایی و روایی پرسشنامه، مدل تدوین شده با استفاده از تحلیل عاملی مورد آزمون قرار گرفته و تحلیل نتایج حاصل، حاکی از آن است که بین ارزیابی آمادگی سازمانی برنامه ریزی منابع سازمان (era) و ابعاد S7 مکینزی رابطه مثبت و معنی داری برقرار است و عامل مهارت بیشترین و کارکنان کمترین اثرگذاری را بر آمادگی سازمان جهت پیاده سازی ERP دارا می باشند.