در حوزه آموزش علوم پزشکی (Medical EDUCATION)، واژه تربیت مبتنی بر شایستگی، یک واژه بسیار مشهور و پرکاربرد است. به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران حوزه آموزش علوم پزشکی، تربیت مبتنی بر شایستگی (CBE)، مبنا و فلسفه آموزش پزشکی محسوب می شود. اگر این نقش محوری و مبنای را برای CBE در آموزش علوم پزشکی بپذیریم، علی القاعده، بسیاری از فعالیت ها در حوزه آموزش پزشکی باید بر مبنای درکی که از CBE داریم سامان یابد. بر این اساس، تشریح مفهوم CBE نیز از اهمیت اساسی برخوردار می گردد ...

قبلا گفته شد که آموزش مبتنی بر شایستگی (CBE)، در حوزه آموزش پزشکی، از اقبال وسیعی برخوردار است و معانی وسیعی از آن دریافت می شود. آنچه در حال حاضر در حوزه آموزش پزشکی، به عنوان شایستگی مورد نیاز برای تربیت پزشک، مورد موافقت نسبتا عمومی قرار گرفته عبارتست از: داشتن چشم انداز مناسب از نظام مراقبت سلامتتوانایی اندازه گیری و بهبود بخشیدن به کیفیت مراقبتتوانایی مدیریت تیم پزشکیآشنایی با نحوه مراقبت های پیشگیرانهتوانایی برقراری ارتباط بین پزشک و بیمار و مهارت در روابط بین فردیتوانایی انجام کار تیمیمدیریت کردن اطلاعات و آشنایی با تکنولوژی اطلاعاتیمدیریت فعالیت های درمانی مبتنی بر سیستمآشنایی و پای بندی به اصول اخلاقیتوانایی تصمیم گیری مبتنی بر اطلاعات و شواهدانجام توام با مهارت پروسیجرهایی مرتبط با حرفهتوانایی انجام پژوهش و گردآوری و تحلیل اطلاعاتتوانایی استفاده از علوم پایه و بالینی در مقام عملتوانایی انجام مراقبت براساس تحلیل هزینه- اثربخشی...

مقدمه: رفتارهای پرخطرمهمترین عامل به خطر افتادن سلامت جامعه اند. امروزه شیوع رفتارهای پرخطر بخصوص درنوجوانان و جوانان به یکی از مهمترین و گسترده ترین دل نگرانیهای جوامع بشری تبدیل شده است. علیرغم فعالیتهای پیگیرانه سه دهه گذشته رفتارهای مخاطره آمیز در سطح جهان دارای رشد تصاعدی بوده است و هزینه پزشکی و مراقبتی آن رو به افزایش است. حال آنکه پیشگیری، تنها راه مقابله تشخیص داده شده است. تغییر رفتارهای بهداشتی مردم مستلزم اطلاع و آگاهی آنهاست که در این میان آموزش بهداشت می توانند سهم بسیار مهمی در ارتقا آگاهی مردم درجهت کنترل وپیشگیری از رفتارهای پرخطر در مدرسه، خانواده و جامعه داشته باشد. در این راستا مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش آموزش بهداشت در پیشگیری از رفتارهای پرخطر انجام گرفته است. مطالعه حاضر یک مطالعه مروری می باشد که با هدف بررسی نقش آموزش بهداشت در پیشگیری از رفتارهای پر خطر انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز برای انجام این مطالعه به روش کتابخانه ای و از طریق بررسی سایتها، مجلات، کتابها و مقالات مرتبط جمع آوری گردیده است. برای این منظور تلاش شد نتایج منتشر شده تحقیقات و گزارشهایی که حاوی اطلاعاتی در این مورد بود از کتابخانه های دیجیتال و سایتهای مختلف، جمع آوری و مورد بررسی قرار گیرند. اسناد مرورشده شامل مقالات منتشر شده در مجلات علمی داخلی و خارجی، پایان نامه ها، مقالات اراسوه شده در کنگره ها و گزارشات سازمانی می باشد.نتایج: مطالعه نشان می دهد که اساسی ترین راه کار مقابله با مشکلات رفتاری، ارتقا سطح آگاهیهای عمومی در خصوص ماهیت رفتارهای پرخطر و مشکلات ناشی از آن، راههای انتقال و پیشگیری از آن می باشد.

مقاله ای تحت عنوان "جایگاه مطالعات آموزش پزشکی پژوهشگران ایرانی در بین تحقیقات آموزشی نمایه شده در پایگاه علمی وب آو ساینس" در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ تیر 1398؛ 19(12): 114 تا 123 منتشر شده است. ضمن تشکر از زحمات نویسندگان محترم، ضروری دانستم که به توضیح چند نکته بپردازم. وقتی کلیدواژه ای مخصوصاً یک کلیدواژه عام مثل EDUCATION را در Topic وب آو ساینس جستجو می کنیم، به طور هم ‍ زمان فیلدهای Title، Abstract، Author Keywords و Keywords Plus را جستجو می کند(1). بنابراین اکثر رکوردهای بازیابی شده، نامرتبط خواهند بود. برای مثال به مقالات زیر توجه کنید: • Facial injuries in Iranian veterans during the Iraq-Iran war (1980-88): differences from recent conflicts • Factors affecting bone mineral density in postmenopausal women • Factors Affecting Gender Differences in the Association between Health-Related Quality of Life and Metabolic Syndrome Components: Tehran Lipid and Glucose Study • Prevalence and risk factors for pica during pregnancy in Tehran, Iran مقالات فوق به این دلیل بازیابی شده است که در چیکده آنها کلمه EDUCATION آمده است، در حالی که هیچ ربطی به EDUCATION ندارند. از آنجا که سطح EDUCATION یکی از متغیرهای زمینه ای اکثر پژوهش ها است، بنابراین چنین پژوهش هایی نیز بازیابی می شوند که کاملاً نامرتبط هستند. به همین دلیل است که از بین نویسندگان پر تولید، حتی یک نفر هم پژوهشگر شناخته شده در آموزش پزشکی نیست و در مورد مجلات نیز هیچ مجله مرتبط با آموزش پزشکی در لیست 10 مجله برتر نیست. این که چطور با جستجوی کلمه EDUCATION، مطالعات Medical EDUCATION بازیابی می شوند، دلیل قانع کننده ای ذکر نشده است. نویسندگان محترم، ظاهراً تفاوتی بین EDUCATION و Medical EDUCATION قائل نشده اند. در سراسر مقدمه مقاله، از آموزش پزشکی و پژوهش های مرتبط با آن سخن به میان آمده ولی وقتی به اهداف مطالعه می رسیم، دیگر حرفی از آموزش پزشکی زده نشده است و حوزه کلی آموزش مد نظر نویسندگان است. روش ها و نتایج کاملاً درباره آموزش است ولی مجدداً وقتی به بحث و نتیجه گیری می رسیم، بلافاصله ادبیات به آموزش پزشکی تغییر پیدا می کند. نکته دیگر عدم ذکر نمایه نامه های مورد جستجو است. Web of Science Core Collection شامل 6 نمایه نامه استنادی(2) زیر است: • Science Citation Index Expanded • Social Sciences Citation Index • Arts & Humanities Citation Index • Emerging Sources Citation Index • Book Citation Index • Conference Proceedings Citation Index دانشگاه ها بر اساس نیازشان، تعدادی از آنها را مشترک می شوند. بنابراین در هنگام گزارش جستجو باید اشاره کنیم که کدام نمایه نامه ها را مورد جستجو قرار دادیم. در غیر این صورت جستجوی صورت گرفته، تکرارپذیر نخواهد بود. دلیل اعمال محدودیت زمانی هم مشخص نشده است. چرا از سال 1990؟ چرا قبل تر یا چرا بعدتر نه؟ در علم سنجی انتظار می رود فقط به تحلیل های ایجاد شده توسط پایگاه استنادی اکتفا نکنیم. به غیر از شکل شماره 1 که توسط نرم افزار Vosviewer ترسیم شده است، بقیه داده های نتایج از قسمت Analyze Results وب آو ساینس که به صورت اتوماتیک ایجاد می شوند، برداشته شده است (جداول شماره 2، 3، 4 و 5). امید است این توضیحات در مطالعات بعدی مورد توجه پژوهشگران محترم قرار بگیرد.

در این نوشتار، مفاهیم، ریشه های تاریخی و مولفه های تربیت دینی به عنوان تربیتی زمینه ساز برای دست یابی به ایمان و ثمرات آن، و مقایسه این نوع تربیت با آموزه های سکولار برای شناخت بهتر چالش ها و آسیب ها بررسی می شود. از آن جا که در جامعه اسلامی ایران، آموزه و تربیت سکولار جایگاهی نداشته و ندارد، چندان هم شناخته شده نیست. معرفی تربیت سکولار و مقایسه آن با تربیت دینی به ویژه تربیت ساز با محوریت امام- که ریشه ای کهن در تاریخ و فرهنگ کشور ما دارد- مهم ترین هدفی است که در این نوشتار پی گرفته می شود. روش تحقیق در این کار، مطالعه نظری- تطبیقی است که بررسی و نتیجه گیری مطالب، پایه های اصلی آن را تشکیل می دهند. نتایج به دست آمده از تحقیق، بیان گر این حقیقت است که سکولاریسم و برخی تبعات آن مانند تربیت سکولار، ریشه در فرهنگ مغرب زمین دارند. اساسا تربیت سکولار بر آموزش و گسترش علوم تاکید دارد و در برنامه های درسی خود، آموزش تعالیم دینی را نمی گنجاند. برعکس تربیت دینی در کشورهای اسلامی، به ویژه کشور ما ریشه های عمیق دارد و بین آموزش تعالیم دینی و علوم گوناگون مغایرتی نمی بیند. مقایسه بین مولفه ها و دستاوردهای این دو نوع تربیت، مقصد اصلی این نوشتار است.

زمینه و اهداف: آموزش بالینی بخش جدایی ناپذیر از آموزش پرستاری می باشد. یکی از راه های کسب اطمینان از توانمندی های دانشجویان پرستاری، فراهم نمودن آموزش بالینی مؤثر است. برای این منظور، آگاهی از نیازهای پرستاران جهت دستیابی به اهداف ذکرشده ضروری است. هدف از این مطالعه، مروری بر اهمیت انواع مدل های مشارکتی آموزشی بالینی به منظور برآورده کردن نیازهای مراقبتی سلامتی جامعه و نیازهای یادگیری دانشجویان می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه مروری روایتی، جست و جو در پایگاه های اطلاعاتیScience Direct، PubMed، SID و نیز موتور کاوش Google Scholar در بین سال های 2005 تا 2017 انجام گرفت و تنها مقالات فارسی و انگلیسی بررسی و وارد مطالعه شدند. کلمات کلیدی انگلیسی مورد استفاده شامل: Clinical EDUCATION، Nursing EDUCATION، EDUCATION، Significance Collaborative و کلمات کلیدی فارسی نیز شامل: آموزش بالینی، آموزش پرستاری، اهمیت مشارکت بود. یافته ها: از مجموع چهار پایگاه داده 526 مقاله مورد بررسی اولیه قرار گرفت، که از این میان10 مقاله واجد شرایط برای ورود به مطالعه بودند. مدلی که همه نیازهای برنامه پرستاری را به طور کامل اجرا کند وجود ندارد. در این مطالعه انواع مدل های مشارکتی آموزش بالینی شامل مدل سنتی، مدل راهنما گنجانده شد که موثرترین آنها مدل آموزشی-مشارکتی بود. نتیجه گیری: ابعاد آموزش بالینی و فلسفه آن، نیاز به تأمین امکانات، بازنگری ابزارها و فرایندهای ارزشیابی بالینی دارد. ارتقای عملکرد مربیان بالینی و جذب نیروی انسانی حرفه ای براساس مدل پیشنهادی، می تواند در بهبود وضعیت آموزش بالینی مفید واقع گردد.

هدف از این پژوهش بیان حدود و ثغور بین سه مفهوم تربیت اخلاقی، معنوی و دینی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و برای واکاوی حد و مرز بین این سه مفهوم در ابتدا به بررسی مفاهیم اخلاق، معنویت و دین پرداخته می شود. سپس رابطه بین این سه مفهوم مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در این پژوهش دو پرسش اساسی مطرح است؛ یکی این که حدود و ثغور سه مفهوم تربیت اخلاقی، معنوی و دینی کجاست و آیا تربیت معنوی زیر مجموعه تربیت دینی است یا تربیت دینی زیر مجموعه تربیت معنوی است، جایگاه تربیت اخلاقی کجاست؟ و پرسش دوم این که اگر تربیت معنوی زیر مجموعه تربیت دینی باشد، این چالش ایجاد می شود که چرا برخی افراد غیر دینی کارهایی خارق العاده انجام می دهند که نشان دهنده نیروی فرا طبیعی است؟ مهم ترین یافته های این پژوهش حاکی از این است که با این که بین این سه مفهوم رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد، اما می توان گفت که غایت تربیت اخلاقی، تربیت معنوی است و غایت تربیت معنوی، تربیت دینی است. از سوی دیگر، دو نوع معنویت وجود دارد: 1- معنویت غیر دینی که تا حدی می تواند به قدرت های روح از راه کنترل، تهذیب نفس و کم کردن نقش محسوسات که پایین ترین مرحله تربیت است (حداکثر به عالم ملکوت)، دسترسی یابد و 2- معنویت دینی و بویژه معنویت در دیدگاه اسلام است که اگر فرد طبق راهکارهای آن عمل کند، می تواند به کمال و فعلیت قدرت های روح و عوالم دیگر مانند عالم جبروت و عالم اسما الهی برسد.

نقش آموزش عالی، شامل تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز جامعه، ترویج و ارتقای دانش، گسترش تحقیق و فراهم کردن زمینه مساعد برای توسعه کشور است. هر موسسه آموزش عالی باید هماهنگ با پیشرفت ها و تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور توسعه یابد و اهداف خود را بر اساس برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت تدیون کند. برای اطمینان از حصول به اهداف مورد نظر باید نتیجه کار و یا بازده موسسات آموزش عالی مورد ارزیابی قرار گیرد. ارزشیابی ها معمولا بر اندازه گیری ها تکیه دارند و آنها نیز بر پایه اعداد و ارقام، و به بیان کلی تر، بر آمار متکی هستند. شاخص، معیاری برای سنجش و ارزشیابی عملکردها بوده و رابطه بین ورودی ها با خروجی ها را ارزیابی می کند. برای ارزیابی و سنجش عملکرد هر سازمانی معیارها و شاخص های گوناگون و متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد. این مقاله با استفاده از نتایج تحقیقات انجام گرفته در سایر دانشگاه ها و موسسات آموزشی و نتایج کارنامه یگانی دانشگاه به شناسایی شاخص های بهره وری در دانشگاه علوم انتظامی می پردازد.این پژوهش ها به روش مروری از نوع تشریحی انجام شده است. از منابع مختلف در مجموع 200 شاخص کلی شناسایی شد که بر اساس معیارهای تعیین شده، 35 شاخص از میان آنها انتخاب شد.از میان شاخص های گزینش شده، 19 شاخص درون داد، 9 شاخص فرایندی و 7 شاخص برون داد تعیین شد. پیشنهاد می شود که هر چند سال یک بار کمیسیونی از کارشناسان خبره تشکل شود تا شاخص های نوینی را به دست آورده و شاخص های مشکل دار را اصلاح یا تعدیل و به روز کنند.