سیاه ماهی (capoeta capoeta gracilis (Keyserling, 1891 گونه ای با ارزش اقتصادی متعلق به خانواده کپورماهیان بومی ایران است. این پژوهش به بررسی امکان القای رسیدگی جنسی سیاه ماهی با استفاده از هورمون اواپریم پرداخت. تعداد 4 ماهی مولد ماده و یک ماهی مولد نر برای این منظور انتخاب شده و هورمون اواپریم جهت القای رسیدگی در دو مرحله به مولدین ماهی ماده (با فاصله زمانی 12 ساعت) به ترتیب با مقادیر 1/0 و 4/0 میلی گرم بر کیلوگرم در مرحله اول و دوم در محل قاعده باله سینه ای تزریق شد. تزریق به مولدین نر یک مرتبه همزمان با تزریق دوم ماده ها با مقدری مشابه انجام شد. تخم ریزی در مدت کمتر از 48 ساعت پس از اولین تزریق اتفاق افتاده و تمام مولدین ماده به تزریق پاسخ مثبت نشان دادند. کمترین و بیشترین هماوری کاری ماهی ها به ترتیب برابر 17/2473 و 51/23430 بود. نتایج این بررسی نشان داد هورمون اواپریم برای تکثیر مصنوعی سیاه ماهی مناسب می باشد.

رشد، سن، زی توده و تولید سیاه ماهی، (capoeta capoeta gracilis) با صید بیش از هزار نمونه از نهر مادرسو در پارک ملی گلستان از آبان 1375 تا مرداد 1376 تعیین گردید. ماهیان صفر تا ده ساله در نمونه ها وجود داشتند. وضعیت رشد (طولی) هر دو جنس نر و ماده به روش معادله فون بر تالنفی تعیین شد. عوامل رشد برای نرها k=0.54) و (L¥=229.67 mm و ماده ها k=0.18) و (L¥=327.95mm براورد شد. رابطه طول با وزن برای سیاه ماهی نر a=-77.83) و (b=0.99 و برای سیاه ماهی ماده b=-157.13) و (a=1.57 تعیین گردید.

سیاه ماهی از جمله ماهیان با رژیم غذایی گیاه خواری است که به لحاظ دارا بودن رژیم غذایی خاص فاقد رقابت غذایی با دیگر گونه های ماهیان در بسیاری از رودخانه ها و دریاچه ها است. این مطالعه در آبان ماه 1386 در رودخانه زرین گل که از شاخه های رودخانه گرگان رود است، انجام شد. تعداد 100 قطعه ماهی به وسیله دستگاه الکتروشوکر با قدرت 1.7 کیلووات و جریان مستقیم و ولتاژ 400-300 ولت صید شد. در بررسی رژیم غذایی ماهیان مشاهده گردید که از بین پریفیتون های خورده شده، شاخه کریزوفیتا دارای بالاترین درصد فراوانی بود، به طوری که بیش از 97 درصد پریفیتون های یافت شده مربوط به این شاخه بود. بقیه گروه ها مربوط به شاخه های دیگر کلروفیتا، سیانوفیتا و اوگلنوفیتا بودند. در مطالعه فون جانوری موجود در دستگاه گوارش با استفاده از درصدهای فراوانی و احتمالی بر اساس روش کاستلو، دیپترا به عنوان طعمه اصلی محسوب می گردد. به نظر می رسد سیاه ماهی در نهر زرین گل بیشتر رژیم گیاه خواری داشته باشد، اما گاهی از کف زیان و لارو حشرات آبزی نیز تغذیه می کند.

در این مطالعه 959 سیاه ماهی (capoeta capoeta gracilis) دردو ایستگاه رودخانه شیرود از نظر آلودگی انگلی در طول یکسال بررسی شدند. در این بررسی 9 گونه انگل مشاهده شد. ازTrematoda انگلهای Clinostomum complanatum، Diplostomum spathaceum، Posthodiplostomum cuticola، Allocreadium sp. از Monogenea انگلهای Gyrodactylus mutabilitas, Dactylogyrus lenkorani, Dactylogyrus pulcher  و از Nematoda گونه های Capilaria sp., Rhabdochona fortunatowi  شناسایی شدند. انگل Capilaria sp. تنها در ایستگاه دوم یافت شد. میانگین شدت آلودگی انگلهای Rhabdochona fortunatowi, p.cuticola, C. complanatum, D. spathaceum و Allocreadium sp.  بین دو ایستگاه مورد مطالعه اختلاف معنی دار نشان میدهد. همچنین اختلاف معنی دار بین درصد آلودگی  انگلهای p.cuticola, C. complanatum, D. spathaceum و Allocreadium sp. و در بین دو ایستگاه وجود دارد. تفاوتهای مشاهده شده در بین دو ایستگاه از نظر میانگین شدت و درصد آلودگی و شاخصهای غنای گونه ای (richness )، تنوع (diversity)  یکنواختی(equitability)  و تشابه (similarity) در دو ایستگاه مورد مطالعه بحث میشود.

سیاه ماهی های کاپوئتا کاپوئتا گراسیلیس (capoeta capoeta gracilis) مورد مطالعه از آبانماه 1375 تا مرداد 1376 به روش الکتریکی صید شدند. در 117 نمونه ماهی که برای بررسی آلودگی با خارسران اختصاص یافته بود. آکانتوسفالورنکوئیدس کولودکوسکی ای (Acanthocephalorhynchoides cholodkowskyi) از خانواده کادریژیریده (Quadrigyridae) از لوله گوارشی 51 نمونه ماهی بویژه از بخش میانی آن جمع آوری شد که در نتیجه میزان آلودگی 43.6 درصد برآورد گردید. میزان آلودگی در نرها بیشتر از ماده ها و به ترتیب 52 و 45.2 درصد تعیین شد. در هر ماهی 1 تا 17 و به طور متوسط 3.86 انگل وجود داشت. میزان آلودگی بر حسب مکان و زمان متغیر بود: در ایستگاه های نمونه برداری بین 44.4 تا 92.3 درصد بود، در تابستان و بهار 58 و 55 درصد و در پاییز و زمستان 18 و 15 درصد محاسبه شد. احتمالا آلودگی با شدت 10 انگل یا بیشتر باعث کاهش وزن می شود. در 161 قطعه سیاه ماهی دیگر که برای بررسی آلودگی با سخت پوستان، در نظر گرفته شد، تراکلیاستس پولیکولپوس (Tracheliastes polycolpus) از خانواده لرنئوپودیده (Lernaeopodidae) از باله های 59 قطعه ماهی بویژه باله های زوج (سینه ای و شکمی) جدا گردید که میزان آلودگی آن 36.6 درصد می باشد. میزان آلودگی در نرها بیشتر از ماده ها و به ترتیب 60.4 و 25.8 درصد بوده و در هر ماهی 1 تا 6 و به طور متوسط 1.1 انگل وجود داشت. احتمالا آلودگی با شدت برآورد شده در این مطالعه باعث کم وزنی نمی شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

سدها به طور بالقوه می توانند بر اندازه جمعیت و ارتباطات میان آن ها، کاهش تنوع ژنتیکی و افزایش تفاوت های ژنتیکی در میان جمعیت های ماهی رودخانه ای اثر بگذارند. بنابراین در این تحقیق، اثر سد شهید رجایی بر تنوع ژنتیکی سیاه ماهی در رودخانه تجن با استفاده از توالی های ژن سیتوکرومb مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های سیاه ماهی از بالادست و پایین دست سد جمع آوری شدند. توالی یابی و تجزیه و تحلیل این ژن 11هاپلوتیپ را در نمونه ها نشان داد و تنوع نوکلیوتیدی و هاپلوتیپی به ترتیب 00062/0، 00939/0، 37778/0 و 70526/0 برای جمعیت های بالادست و پایین دست بود. تجزیه و تحلیل واریانس مولکولی (AMOVA)، 45/88 درصد از تغییرات ژنتیکی موجود در درون جمعیت و 21/6 درصد از تغییرات ژنتیکی در میان جمعیت ها را نشان داد. تجزیه و تحلیل پارامتر FST نشان داد که تفاوت ژنتیکی معنی داری بین جمعیت های مورد مطالعه وجود دارد. در مجموع می توان گفت تمایز ژنتیکی قابل ملاحظه ای در بین جمعیت های بالادست و پایین دست سیاه ماهی در رودخانه تجن مشاهده شد (05/0 = P). هر چند باید با احتیاط در مورد این نتیجه گیری صحبت کرد زیرا در این تحقیق فقط از یک ژن استفاده شده است. برای نتیجه گیری بهتر توصیه می شود از سایر ژن ها و هم چنین از سایر شاخص های ژنتیکی دیگر از قبیل ریز مارهواره ها استفاده شود و به علاوه مطالعات مشابه نیز در سایر مناطق انجام شود.

سیاه ماهی (Capeta capoeta gracilis) یکی از گونه های بومی و با ارزش حوزه آبریز جنوب دریای خزر است. شاخص های خونی در فیزیولوژی ماهی بسیار تاثیرگذار می باشند لذا با شناخت صحیح از وضعیت خونی سیاه ماهی می توان در جهت حفاظت از این ذخایر ارزشمند ژنتیکی کوشید. در این تحقیق، 50 عدد سیاه ماهی از دو ایستگاه نمونه برداری در منطقه حد واسط رودخانه تالار قائمشهر بوسیله الکتروشوکر صید شدند. عملیات نمونه گیری در طی فصل تولید مثل سیاه ماهی (اردیبهشت لغایت خرداد) صورت گرفته و ماهیان در چهار گروه سنی 1، 2، 3 و 4 ساله قرار داشتند، پس از خونگیری به روش قطع ساقه دمی در ماهیان کوچکتر و پونکسیون قلب در ماهیان بزرگتر و تعیین سن و جنسیت، مقادیر برخی از پارامترهای خون شناسی از جمله شمارش کلی و تفریقی گلبول های سفید، شمارش کلی گلبول های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت و اندیس های گلبولی MCH)،MCHC ،(MCV  به صورت دستی و با روش های متداول آزمایشگاهی مورد اندازه گیری شدند و میانگین و خطای استاندارد هر یک از پارامترهای مذکور درسنین مختلف و بر اساس جنسیت تعیین گردید. مقادیر پارامترهای خون شناسی بدون در نظر گرفتن سن و جنسیت به شرح زیر می باشد: شمارش کلی گلبول سفید (656.3±16359.6) عدد در میلی متر مکعب خون، شمارش کلی گلبول قرمز (0.08±1.581×106) عدد در میلی متر مکعب خون، هموگلوبین (1.15±4.41) گرم دردسی لیتر، هماتوکریت (3.16±38.01) درصد، (187.2±11.99) MCV فمتولیتر، (28.09±7.01) MCH پیکوگرم، (15.79±4.64) MCHC گرم درصد و در شمارش تفریقی گلبول سفید، درصد توتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها و ائوزینوفیل ها به ترتیب 2.14±17.05، 1.88±78.54، 0.47± 3.43و 0.13±1.2 درصد بدست آمد. نتایج آنالیز آماری اختلاف معنی داری را بین جنس نر و ماده نشان نداد (P>0.05). در بررسی اثر سن نیز مشاهده شد که فاکتورهای خونی در سنین مختلف فاقد اختلاف معنی دار آماری می باشند (P>0.05). با توجه به نتایج به دست آمده ارزیابی و تشخیص وضعیت فیزیولوژیکی شاخص های خونی و تعیین میزان آن جهت برآورد، حفظ و نگهداری ذخایر سیاه ماهی ضروری است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.