چند دهه بیشتر از طرح مفهوم سرمایه فرهنگی نمی گذرد. این مفهوم نشان دهنده پیوند حوزه اقتصاد و فرهنگ و در حقیقت بازاری شدن عرصه فرهنگ است. این مفهوم در دهه های اخیر نقش تبیین کنندگی مهمی در تحقیقات خارجی انجام گرفته در حوزه فرهنگ ایفا کرده و اخیرا نیز در تحقیقات داخلی با استقبال خوبی مواجه شده است. در حقیقت مفهوم سرمایه فرهنگی تاثیر چشمگیری بر جامعه شناسی نهاده است زیرا فرهنگ را در مرکز تحقیقات راجع به قشربندی وارد نموده است. بنابراین با توجه به اهمیت این مفهوم، در این نوشتار مبانی تئوریک آن بررسی شده است و بدین منظور بعد از بررسی تاریخچه و تعاریف، آرای مهم ترین نظریه پردازان این نوع از سرمایه یعنی بوردیو، تراسبی، اریکسون و دیماجو مرور شده است.

شادی در زندگی جوانان انگیزه، پویایی و تحرک ایجاد می کند و به عنوان یک کاتالیزور می تواند نقش تسریع کننده ای در فرایند توسعه جامعه داشته باشد. از این رو با توجه به اهمیت شادی در زندگی جوانان، هدف از این پژوهش مطالعه تاثیر سرمایه فرهنگی و ابعاد آن بر شادی آنها می باشد. از آنجا که در باب شادی نظریه واحدی وجود ندارد، یک چارچوب نظری تلفیقی با تاکید بر نظریات بوردیو مطرح شده است. روش پژوهش در این تحقیق پیمایشی است. بدین منظور نمونه ای 380 نفری از افراد 15 تا 29 سال شهر بابلسر به طور تصادفی انتخاب شده اند. داده ها با استفاده از دو نوع پرسشنامه (اصلاح شده آکسفورد برای سنجش شادی و محقق ساخته برای سنجش سرمایه فرهنگی) جمع آوری شدند. یافته های آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیر مستقل سرمایه فرهنگی و ابعاد آن با شادی جوانان همبستگی مستقیم وجود دارد. لکن بیشترین همبستگی شادی با بعد عینیت یافته و کمترین همبستگی آن با بعد نهادینه شده می باشد. همچنین متغیرهای زمینه ای (جنسیت، سن و وضعیت تاهل) هیچ کدام با شادی رابطه نداشتند و تنها متغیرهای تحصیلات و پایگاه اقتصادی - اجتماعی با شادی رابطه معنی دار داشتند. در آزمون چند متغیره نیز مشخص شد که سرمایه فرهنگی عینیت یافته، تحصیلات و پایگاه اقتصادی- اجتماعی در مجموع 11 درصد از واریانس متغیر وابسته شادی را تبیین می کنند.

هدف ما در این مقاله، در کنار توصیف میزان سرمایه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در میان جوانان شهرستان پاوه، بررسی میزان تاثیر سرمایه های اقتصادی و اجتماعی بر سرمایه فرهنگی بوده است. در این تحقیق، از نظریه پیر بوردیو استفاده شده و داده های تحقیق نیز به روش پیمایش و از طریق مصاحبه با 410 نفر از جوانان 15-29 ساله مناطق شهری شهرستان پاوه جمع آوری شده است. نتایج توصیفی این تحقیق نشان داده است که؛ میزان سرمایه اجتماعی جوانان شهر پاوه درحد زیاد اما، میزان سرمایه های اقتصادی و فرهنگی آنها در حد متوسط است. نتایج تحلیلی تحقیق نیز نشان می دهد که از میان مولفه های مختلف سرمایه اجتماعی، مولفه آگاهی و توجه به امور عمومی، سیاسی و اجتماعی، و از میان مولفه های مختلف سرمایه اقتصادی، برخورداری از وسایل رفاهی، بیش ترین نقش تبیین کنندگی را در زمینه سرمایه فرهنگی دارند.

بعد از تعاریف نظری سرمایه اجتماعی بوسیله بعضی از دانشمندان و صاحب نظران به این نکته تاکید شده است که نه تنها مفاهیم سرمایه اجتماعی در مکتب اسلام ساری و جاری بوده است بلکه به معنای واقعی کلمه عوامل مولفه آن از قبیل سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی، گروه گرایی، اعتماد، همبستگی و... چیزهایی نیست که مکتب اسلام به آن ها توصیه نکرده باشد.در این راستا با استناد به منابع اسلامی و مأخذ دیگر به این نتیجه رسیده ایم که ضمن استفاده بهینه از راهکارهای اصولی و تجارب اندیشمندان دیگر اگر به احکام اسلامی به دقت عمل شود، هم به تولید و هم حفظ سرمایه اجتماعی پرداخته می شود و از انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونه بارزی از سرمایه عظیم اجتماعی یادشده است که با استفاده از آموزه های اصیل مکتب اسلام همه آنچه را که بعنوان اجزا و عوامل مثبت سرمایه اجتماعی از آن ها یاد می شود، با حفظ ارزش های والای انسانی بکار می گیرد.پس با احترام به همه واضعان و اندیشمندان نظریه سرمایه اجتماعی با استفاده از مفاهیم علمی آن ها نباید از آنچه خود داشته ایم غافل باشیم، چون هر وارداتی بدنبال خود فرهنگی را می آورد که اگر بومی نشود و با فرهنگ جامعه تطبیق نیابد مشکلاتی را ببار خواهد آورد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

طرح مساله: مقاله حاضر به تعریف سه مفهوم کلیدی فرهنگ قومی، سرمایه فرهنگی و گردشگری پرداخته، آن گاه کوشیده است تا با طرح کارپایه یا چارچوب مفهومی بر آمده از ترکیب این سه مفهوم کلیدی، پیش فرض اصلی مقاله یعنی اهمیت فرهنگ قومی به عنوان بخشی از سرمایه فرهنگی هر جامعه را مورد بحث قرار دهد تاکید بر ارزش افزوده و ضریب فزاینده درآمد و اشتغال در بحث گردشگری نشان دهنده ارتباط عوامل اجتماعی - فرهنگی و متغیرهای اقتصادی است.روش: مقاله حاضر در چاروب کلی روش اسنادی می گنجد و بر مرور مهم ترین منابع در دسترس استوار است. مقاله کوشیده است تا ارتباط منطقی سه مفهوم کلیدی را از یک سو مورد بررسی قرار دهد و از سوی دیگر آن ها را به شرایط خاص ایران ربط داده از جایگاه رفیع ایران در عرصه گردشگری سخن به میان آورد.نتایج: ایران از جمله کشور مستعد گردشگری در سطح جهانی ارزیابی می شود. فولکور یا فرهنگ قومی یکی از چند محور مهم برنامه ریزی گردشگری در ایران به شمار می رود. ضروری است با توجیه فرهنگ قومی به عنوان سرمایه فرهنگی، گردشگری در قالب یکی از مهم ترین منابع درآمدزادی مغفول مانده کشور مورد توجه قرار گیرد.

چرخش فرهنگی و اهمیت یافتن فرهنگ در جامعه معاصر بی تردید این عرصه را محملی جدی برای تولید و بازنمایی شکاف و نابرابری ها ساخته است. تلاقی نابرابری ها در دسترسی به سرمایه ها با زندگی شهری که موضوع محوری در حوزه مطالعات فرهنگی شهر به شمار می آید، به ندرت موضوعی برای مطالعات تجربی نظام مند در ایران بوده است. مطالعه حاضر با اتکا به پیمایشی معرف و بزرگ مقیاس در شهر تهران به دنبال نشان دادن توزیع نابرابر سرمایه فرهنگی در تهران و سازوکارهایی است که سکنه شهر برای تولید سرمایه ها به کار می بندند. نتایج پژوهش در مجموع ضمن ترسیم دورنمایی از نابرابری ها در شاخص های مختلف سرمایه فرهنگی شهری، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری همزمان فضا و زندگی شهری را در تولید این سرمایه ها نشان می دهد. نتایج این مطالعه با آشکار ساختن برخی کاستی های مربوط به ادبیات موجود سرمایه، مفاهیم و زمینه های جدیدی را در فهم نابرابری های اجتماعی در متن جامعه ایران معرفی می کند.