هدف: بررسی اثر غلظت های متفاوت از اسکوربات )ویتامینC) بر ساختار غشاء، درصد سلول های فعال، و واکنش اکروزومی اسپرم های انسان در محیط های حاوی یون های فروس (Fe2+)، به عنوان محرک پراکسیداسیون چربی های غشاء (Lipid Peroxidation: LPO) مواد و روش ها: تعداد 12 نمونه اسپرمی از افراد سالم ساکن در شهرستان شهرکرد، به صورت داوطلبانه، اخذ و جمع آوری گردید. نمونه های مذکور پس از شستشو با محلول رینگرتایرود دو بار مورد عمل سانتریفوژ (500xg، هر بار به مدت 10 دقیقه( قرار گرفته تا پلاسمای منی از سلول های اسپرم به طور کامل جدا گردد. رسوب های اسپرمی حاصله (حل شده در حداقل رینگر) درمراحل بعدی پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور بررسی میزان پراکسیداسیون چربی های غشا (LPO) میزان مالون دی آلدیید (Malondialdehyde: MDA) تولید شده در محیط با روش اسپکتروفوتومتری مورد سنجش قرار گرفت. آزمایش رنگ آمیزی با ائوزین نیز با هدف تعیین درصد تعداد سلول های اسپرم زنده و غیرزنده در طی سه ساعت انکوباسیون، مورد استفاده قرار گرفت. به منظور بررسی چگونگی عملکرد سلول های اسپرم در واکنش آکروزومی بر اساس آزمایش هضم ژلاتین عمل شد و بدین منظور اسپرم های تیمار شده با آهن و یا اسکوربات به لام های ژلاتین دار اضافه شده و در آخر به کمک کوماسی بلو رنگ آمیزی گردیدند. تعداد سلول های اسپرم واجد هاله (محل هضم ژلاتین در نتیجه واکنش اکروزومی در اطراف سر اسپرم ها) و نیز سلول های بدون هاله شمارش و ثبت گردیدند. در این پژوهش روش آماری t-test مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد یون های آهن موجب افزایش میزان رادیکال های آزاد در محیط حاوی اسپرم ها شد. اسکوربات در غلظت های کمتر از 1000 میکرومولار موجب کاهش روندLPO  (کاهش معنی داری در میزان (MDA، افزایش واکنش های اکروزومی (افزایش هاله ها)، و نیز بالا رفتن درصد اسپرم های فعال در محیط گردید. از سوی دیگر، اسکوربات در محدوده غلظتی1000 میکرومولار و بیشتر ازآن پس از ایجاد کمپلکس با یون های آهن، به عنوان یک پرواکسیدان عمل نموده و موجب بروز آسیب های شدید در ساختار غشای اسپرم ها )افزایش میزان (MDA، کاهش در میزان درصد واکنش های اکروزومی، و نیز کاهش تعداد اسپرم های فعال گردید. نتیجه گیری: در مجموع، اسکوربات در غلظت های مختلف اثرات متفاوتی داشته و محققین با عنایت به این رویکرد منفی از اسکوربات، می بایست آن را در زمینه هایی نظیر لقاح آزمایشگاهی، کشت سلولی و نگهداری و ذخیره سازی سلول های جنسی، به طور جدی مورد نظر قرار داده تا اثرات مخرب آن را در سیستم های زیستی به حداقل رسانند.

آسکوربات به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی اثرهای زیستی قابل توجهی بر روی رشد و نمو گیاهان دارد، از جمله باعث افزایش تحمل گیاهان به تنش های محیطی می شود. در پژوهش حاضر اثر تنش شوری و برهم کنش آن با آسکوربات روی مقدار پرولین، آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز و مالون دی آلدئید در گیاه زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان مورد مطالعه در گلدان های حاوی شن، رس و خاک برگ (به نسبت 1: 1: 1) کاشته شده و گیاهان سه هفته بعد از جوانه زنی تحت غلظت های مختلف کلرید سدیم (0، 25، 50، 75، 100، 125 میلی مولار) و آسکوربات (9 میلی مولار) قرار گرفتند. در گیاهان تحت تیمار شوری با افزایش غلظت های NaCl میزان پرولین، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و مالون دی آلدئید افزایش یافت و گیاهانی که همزمان تحت تاثیر کلرید سدیم و آسکوربات قرار گرفتند در میزان غلظت های یکسان NaCl میزان پرولین، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز افزایش بیشتری نشان دادند. مقدار افزایش مالون دی آلدئید کاهش معنی داری داشت که نشان دهنده اثر آسکوربات بر کاهش خسارت اکسیداتیو است.

متابولیتهای اکسیژن، ROS، به عنوان اصلی ترین عامل ایجاد عقیمی در اسپرمها مورد توجه قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، اثرات غلظت های متفاوت از اسکوربات یا ویتامین C (2000 -300 میکرومولار)، بر ساختار غشاء، واکنش آکروزومی، و درصد سلولهای اسپرم زنده گاو هولشتاین در محیطهای حاوی یونهای آهن دو ظرفیتی، به عنوان محرک پراکسیداسیون چربیها (LPO) بررسی گردید. LPO به عنوان یکی از نتایج هجوم ROS به غشاهای زیستی مطرح بوده که ضمن آسیب رسانی به استحکام غشا، موجب غیر فعال شدن بسیاری از آنزیمهای غشایی موثر در تحرک و فعالیت اسپرم ها نیز می شود. نتایج این پژوهش نشان داد، اسکوربات در غلظتهای کمتر از 1000 میکرومولار سبب محافظت از سلولها در مقابل آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد محیط می شود که نتیجه آن بهبود وضعیت استحکامی غشاء، افزایش واکنشهای آکروزومی، و نیز بالا رفتن درصد اسپرمهای زنده در محیط است. همچنین اضافه سازی این محدوده غلظت اسکوربات باعث کاهش معنی دار میزان MDA (به عنوان یکی از محصولات نهایی روند LPO) محیط می گردد. از سوی دیگر، اسکوربات در محدوده غلظتی1000 میکرومولار و بیشتر از آن نه تنها نقش حفاظتی و آنتی اکسیدانی نداشته بلکه ضمن ایجاد کمپلکس بایونهای آهن، به عنوان یک پرواکسیدان عمل نموده و موجب بروز آسیبهای فراوان در ساختار غشا (با افزایش میزان MDA محیط)، و کاهش درصد واکنشهای اکروزومی و اسپرمهای زنده می شود. بطور کلی چون اسکوربات درغلظتهای مختلف اثرات متفاوتی دارد محققین با عنایت به این رویکرد منفی اسکوربات، می بایست در زمینه هایی نظیر لقاح آزمایشگاهی، کشت سلولی و نگهداری و ذخیره سازی سلولهای جنسی، بطور جدی این مساله را مد نظر قرار داده تا اثرات مخرب آنرا در سیستمهای زیستی به حداقل رسانند.