این پژوهش به منظور بررسی روش فرآوری سورگوم دانه ای و روش جیره نویسی بر عملکرد و قابلیت هضم مواد مغذی با استفاده از 320 قطعه جوجه گوشتی (هشت روزه) در یک آزمایش فاکتوریل 2 × 2 × 2 با دو روش جیره نویسی (اسیدآمینه کل و قابل هضم)، فرآوری با پلی وینیل پیرولیدون (PVP، صفر و یک درصد) و اسید آلی (صفر و دو درصد مخلوط اسید استیک و اسید پروپیونیک با نسبت 60 به 40) در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تیمار، چهار تکرار و 10 پرنده در هر تکرار انجام شد. اثر اصلی استفاده از جیره نویسی به روش قابل هضم، افزودن اسید و PVP در دوره پایانی (22 تا 42 روزگی) و کل دوره (هشت تا 42 روزگی) باعث بهبود ضریب تبدیل خوراک و افزایش وزن روزانه و اثر اصلی روش جیره نویسی قابل هضم و افزودن اسید سبب بهبود گوارش پذیری مواد مغذی شد (05/0 ≥ P). اثر افزودن اسید و PVP سبب کاهش وزن پانکراس شد (05/0 ≥ P). برهم کنش PVP، اسید و روش جیره نویسی در هیچ یک از دوره های پرورش بر ویژگی های عملکرد معنی دار نبود. براساس نتایج تحقیق حاضر، تنظیم جیره براساس اسیدهای آمینه قابل هضم هنگام استفاده از سورگوم دانه ای در جیره های جوجه های گوشتی، به دلیل عدم نیاز به هزینه های اضافی برای فرآوری سورگوم دانه ای و دارا بودن نتایج عملکردی مشابه با جیره های فرآوری شده قابل توصیه است.

برای تعیین ارزش غذایی کنجاله های تخم پنبه تولید شده در ایران از سه کارخانه خاوردشت «خ»، بهپاک «ب» و روغن دشت «ر» نمونه هایی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش 1، ترکیب شیمیایی و ضرایب هضمی مواد مغذی کنجاله های تخم پنبه با استفاده از چهار راس گوسفند نر تعیین شد. در آزمایش 2، میزان تجزیه پذیری موثر ماده خشک، ماده آلی و پروتئین کنجاله های تخم پنبه با استفاده از سه راس گوسفند نر اخته کانولا گذاری شده در شکمبه، تعیین شد. همچنین برای خروج ذرات از کیسه های نایلونی تصحیح انجام شد. ترکیب شیمیایی کنجاله های تخم پنبه «خ»، «ب» و «ر» برحسب درصد ماده خشک به ترتیب برای پروتئین خام 31, 28.5 و 25.47 درصد، دیواره سلولی 26, 26 و 34 درصد، انرژی خالص نگهداری (NEm) و انرژی خالص افزایش وزن (NEg) محاسبه شده به ترتیب، 1.87, 1.86, 1.9 و 1.23, 1.22, 1.26 مگا کالری بر کیلوگرم ماده خشک بود. در روش جمع آوری کل مدفوع میانگین قابلیت هضم پروتئین خام و TDN در کنجاله تخم پنبه «خ»، 67.07 و 57.23 درصد، در کنجاله تخم پنبه «ب»، 67.08 و 62.2 درصد و در کنجاله تخم پنبه «ر»، 66.93 و 57.36 درصد بود (P<0.05). در روش معرف میانگین قابلیت هضم پروتئین خام و TDN در کنجاله تخم پنبه «خ»، 65.25 و 55.18 و در کنجاله تخم پنبه «ب»، 65.28 و 54.5 و در کنجاله تخم پنبه «ر»، 65.04 و 54.98 درصد بود (P<0.05). میانگین تجزیه پذیری موثر ماده خشک، پروتئین و پروتئین تصحیح شده برای خروج ذرات در سرعت عبور 5 درصد در ساعت در کنجاله های تخم پنبه «خ»، «ب» و «ر» به ترتیب 37.9, 41.03, 37.56 درصد، 44.66, 50.72, 42.36 درصد و 40.3, 41.8, 36.06 درصد بود (P<0.05). تجزیه پذیری موثر ماده خشک و پروتئین کنجاله های تخم پنبه متفاوت بوده و استفاده از یک رقم مطلق در تمام شرایط در جیره حیوانات نشخوار کننده توصیه نمی شود.

در این تحقیق چهار جیره غذایی جهت مقایسه پنج روش تعیین قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی توسط گوسفندان نژاد زل مورد آزمایش قرار گرفت. جیره ها عبارت بودند از -1 یونجه خشک (به صورت مصرف اختیاری) -2 یونجه و دانه جو (به نسبت 60 به 40) -3 کاه گندم و دانه جو (به نسبت 60 به 40)، -4 کاه گندم و دانه جو (به نسبت 80 به 20) که جیره های دوم، سوم و چهارم بر اساس 40 گرم ماه خشک خوراک به ازای هر کیلوگرم وزن متابولیکی دام تنظیم شد. روش های تعیین قابلیت هضم شامل روش جمع آوری کل مدفوع، روش معرف لیگنین، روش معرف خاکستر نامحلول در اسید روش معرف اکسید کروم و روش آزمایشگاهی تیلی وتری بود. قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی روش های  معرف لیگنین معرف خاکستر نامحلول در اسید و آزمایشگاهی با قابلیت هضم روش جمع آوری کل مدفوع اختلاف داشت. بدین ترتیب که قابلیت هضم ماده خشک به ترتیب ذکر شده 51.57، 60.60، 58.92، 57.05 درصد بوده و قابلیت هضم ماده آلی آنها 54.77، 63.30، 58.00 و 59.95 درصد بود(P<0.01)  ولی قابلیت هضم بدست آمده ماده خشک (57.99 درصد) و ماده آلی (61.17 درصد) به روش اکسید کروم اختلاف معنی داری با روش جمع آوری کل مدفوع نداشت (P<0.05). بازیافت معرفها برای کل جیره ها در روش های معرف لیگنین، خاکستر نامحلول در اسید و اکسید کروم به ترتیب 88، 112، 101 درصد بود. ضرایب همبستگی (r) قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی روش های معرف لیگنین اکسیدکروم و آزمایشگاهی با روش جمع آوری کل مدفوع به ترتیب 0.99، 0.82، 0.96،و 0.96 برای ماده خشک و 0.99، 0.80، 0.97 و 0.92 برای ماده آلی بدست آمد و مشخص گردید که روش های معرف لیگنین، اکسید کروم و روش آزمایشگاهی در مورد کل جیره ها بر آورد خوبی از قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی ارائه می دهد ولی روش خاکستر نامحلول در اسید این چنین نمی باشد.

هدف از این آزمایش تعیین قابلیت هضم ایلئومی اسیدهای آمینه کنجاله کلزا به روش تغذیه استاندارد (تغذیه آزاد) و روش تغذیه دقیق (تغذیه اجباری) جوجه های گوشتی بود. در روش تغذیه آزاد از 16 قطعه جوجه نر سویه راس 308 در قالب چهار تکرار از 17 تا 21 روزگی از جیره نیمه خالص با 20 درصد پروتئین خام و حاوی کنجاله کلزا به عنوان تنها منبع پروتئین جیره تغذیه و محتویات ایلئومی در 21 روزگی جمع آوری شد. در روش تغذیه دقیق نیز 16 قطعه جوجه خروس در قالب چهار تکرار در 21 روزگی با 10 گرم جیره نیمه خالص حاوی کنجاله کلزا تغذیه و محتویات ایلئوم چهار ساعت بعد از خوراک دهی جمع آوری شد. محتویات ایلئوم بعد از جمع آوری، منجمد، غلظت اسیدهای آمینه و اکسید کروم اندازه گیری و قابلیت هضم استاندارد شده اسیدهای آمینه محاسبه شد. نتایج نشان داد اسیدهای آمینه لیزین، والین و هیستیدین در روش تغذیه آزاد نسبت به روش تغذیه اجباری و اسیدهای آمینه ترئونین، فنیل آلانین و اسیدآسپارتیک در روش تغذیه اجباری نسبت به روش تغذیه آزاد دارای قابلیت هضم بیشتری بود (05/0P<). در سایر اسیدهای آمینه تفاوتی از نظر قابلیت هضم استاندارد شده در بین روش های تغذیه ای مشاهده نشد. هم چنین میانگین کل قابلیت هضم استاندارد شده اسیدهای آمینه در هر دو روش تغذیه ای مشابه بود. این نتایج نشان داد گرچه قابلیت هضم ایلئومی در برخی اسیدهای آمینه بین دو روش مذکور متفاوت بود، لیکن در بسیاری از اسیدهای آمینه کنجاله کلزا بین روش های ایلئومی (تغذیه آزاد و تغذیه اجباری) تفاوت معنی داری از نظر قابلیت هضم اسیدآمینه ای مشاهده نشد.

هدف از اجرای این طرح تعیین ترکیب شیمیایی، مصرف اختیاری و قابلیت هضم تفاله زیتون تولید شده در استان گلستان بود. ابتدا به منظور امکان انبارداری، رطوبت تفاله زیتون از 65-60 درصد به 15-10 درصد کاهش داده شد و سپس ترکیب شیمیایی و نیز قابلیت هضم آن با استفاده از گوسفندان اخته شده تعیین گردید. بدین منظور از 3 راس گوسفند نراخته شده از نژاد دالاق با میانگین وزنی 42±0.5 کیلوگرم استفاده شد. ترکیب شیمیایی تفاله زیتون نوع خمیری شکل شامل ماده خشک (درصد)، انرژی خام (کالری بر گرم)، پروتئین خام (درصد)، چربی خام (درصد) و فیبر خام (درصد) به ترتیب 35، 3922.18، 7.69، 15.55 و 29.2 تعیین گردید. هچنین ترکیب شیمیایی تفاله نوع هواخشک شامل ماده خشک (درصد)، انرژی خام (کالری بر گرم)، پروتئین خام (درصد)، چربی خام (درصد) و فیبر خام (درصد) به ترتیب 88.75، 3753.39، 9.5، 10.1 و 36.3 تعیین گردید. قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام و فیبر خام به ترتیب 13.28، 26.10، 74.67 و 28.7 درصد تعیین گردید.