برای تعیین ارزش غذایی کنجاله های تخم پنبه تولید شده در ایران از سه کارخانه خاوردشت «خ»، بهپاک «ب» و روغن دشت «ر» نمونه هایی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش 1، ترکیب شیمیایی و ضرایب هضمی مواد مغذی کنجاله های تخم پنبه با استفاده از چهار راس گوسفند نر تعیین شد. در آزمایش 2، میزان تجزیه پذیری موثر ماده خشک، ماده آلی و پروتئین کنجاله های تخم پنبه با استفاده از سه راس گوسفند نر اخته کانولا گذاری شده در شکمبه، تعیین شد. همچنین برای خروج ذرات از کیسه های نایلونی تصحیح انجام شد. ترکیب شیمیایی کنجاله های تخم پنبه «خ»، «ب» و «ر» برحسب درصد ماده خشک به ترتیب برای پروتئین خام 31, 28.5 و 25.47 درصد، دیواره سلولی 26, 26 و 34 درصد، انرژی خالص نگهداری (NEm) و انرژی خالص افزایش وزن (NEg) محاسبه شده به ترتیب، 1.87, 1.86, 1.9 و 1.23, 1.22, 1.26 مگا کالری بر کیلوگرم ماده خشک بود. در روش جمع آوری کل مدفوع میانگین قابلیت هضم پروتئین خام و TDN در کنجاله تخم پنبه «خ»، 67.07 و 57.23 درصد، در کنجاله تخم پنبه «ب»، 67.08 و 62.2 درصد و در کنجاله تخم پنبه «ر»، 66.93 و 57.36 درصد بود (P<0.05). در روش معرف میانگین قابلیت هضم پروتئین خام و TDN در کنجاله تخم پنبه «خ»، 65.25 و 55.18 و در کنجاله تخم پنبه «ب»، 65.28 و 54.5 و در کنجاله تخم پنبه «ر»، 65.04 و 54.98 درصد بود (P<0.05). میانگین تجزیه پذیری موثر ماده خشک، پروتئین و پروتئین تصحیح شده برای خروج ذرات در سرعت عبور 5 درصد در ساعت در کنجاله های تخم پنبه «خ»، «ب» و «ر» به ترتیب 37.9, 41.03, 37.56 درصد، 44.66, 50.72, 42.36 درصد و 40.3, 41.8, 36.06 درصد بود (P<0.05). تجزیه پذیری موثر ماده خشک و پروتئین کنجاله های تخم پنبه متفاوت بوده و استفاده از یک رقم مطلق در تمام شرایط در جیره حیوانات نشخوار کننده توصیه نمی شود.

ارزشیابی خوراک ها، اطلاعات لازم برای تنظیم جیره غذایی از نقطه نظر فیزیولوژیکی و اقتصادی در اختیار متخصصین تغذیه دام قرار می دهد تا بدین ترتیب عملکرد حیوان در حدمطلوب باشد. در حال حاضر برای ارزشیابی خوراک مصرفی نشخوارکنندگان روش های مختلفی وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به تکنیک استفاده از کیسه های نایلونی (in situ یاin sacco ) اشاره کرد. در آزمایش حاضر میزان تجزیه پذیری ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام و دیواره سلولی فاقد همی سلولز (ADF) چهار نوع کنجاله دانه های روغنی شامل کنجاله کلزا، کنجاله پنبه دانه و کنجاله سویا و کنجاله آفتابگردان با استفاده از روش in situ در سه راس گوسفند نر اخته شده زل مازندران و فیستولا گذاری شده در شکمبه اندازه گیری شد. کنجاله دانه های روغنی در فواصل زمانی صفر، 2، 4، 8، 16، 24، 48 و 72 ساعت پس از انکوباسیون از شکمبه خارج می شدند. نتایج نشان داد که نرخ تجزیه پذیری (a+b) و میزان تجزیه پذیری موثر پروتئین خام ( EPبا نرخ عبور 5% در ساعت) در سه کنجاله سویا، کلزا و پنبه دانه تولید شده در کارخانه روغن کشی بهپاک بهشهر به ترتیب (5/98، 7/98 و 8/56 درصد) و (8/55، 0/62 و 3/48 درصد) و نرخ تجزیه پذیری (a+b) و میزان تجزیه پذیری موثر پروتئین خام ( EPبا نرخ عبور 5% در ساعت) در سه کنجاله سویا، کلزا و آفتابگردان تولید شده در کارخانه روغن کشی کشت و صنعت شمال به ترتیب (7/81، 1/90 و 5/90 درصد) و (1/47، 5/52 و 2/45 درصد) بوده است.

تعداد 15 راس گاو هلشتاین زایش اول از گله ای با میانگین وزن (±57) 554 کیلوگرم، به صورت تصادفی جدا و با استفاده از طرح کاملا تصادفی برای آزمون اثرات سطوح صفر، هفت و 14 درصد گاودانه در ماده خشک جیره در جایگزینی با کنجاله سویا و جو به سه گروه تقسیم شدند. میزان ماده خشک، خاکستر، پروتئین خام، چربی خام، عصاره عاری از ازت و الیاف خام آن به ترتیب 93.90، 5.95، 22.80، 3.02، 63.00 و 5.23 درصد و تجزیه پذیری موثر پروتئین خام و ماده خشک آن به ترتیب 74.8 و 70.6 درصد برآورد شد. میانگین ماده خشک مصرفی، میانگین درصد قابلیت هضم ماده خشک و پروتئین خام در گاوهای تمایر 14 درصد گاودانه معنی دار بود (p<0.05). مقدار تولید شیر خام و نسبت کیلوگرم شیر تولیدی به کیلوگرم ماده خشک مصرفی، در گاوهای تیمار 14 درصد بیشتر بود (p<0.05). تفاوت غلظت ازت اوره ای خون گاوهای جیره شاهد و گاوهای دو جیره حاوی معنی دار بود (p<0.05). نتایج نشان داد دانه گاودانه به عنوان مکمل پروتئینی برای جایگزین شده با کنجاله تا میزان 14 درصد در جیره گاوهای شیرده قابل استفاده است.

این آزمایش برای بررسی اثر سطوح گوناگون پنیرک (صفر، 20، 40، و 60 میلی گرم در کیلوگرم علوفه آتریپلکس) بر تجزیه پذیری و فراسنجه های تخمیر علوفه آتریپلکس در شتر تک کوهانه انجام گرفت. فراسنجه های تخمیر با تکنیک تولید گاز و قابلیت هضم آزمایشگاهی با روش هضم دومرحله ای به کمک دو نفر شتر تک کوهانه ماده دوساله دارای فیستولای شکمبه اندازه گیری شد. افزودن پنیرک در دو سطح 40 و 60 میلی گرم در کیلوگرم علوفه موجب افزایش معنی دار حجم گاز تولیدی از علوفه آتریپلکس شد (0/05>P)، ولی ثابت نرخ تولید گاز تحت تاثیر افزودن پنیرک قرار نگرفت. اضافه کردن پنیرک (60 میلی گرم در کیلوگرم) به آتریپلکس میزان عامل جداکننده، تولید توده میکروبی، راندمان تولید توده میکروبی، و ماده آلی واقعاً هضم شده را به طور معنی داری کاهش داد (0/05>P). افزودن 40 و 60 میلی گرم در کیلوگرم پنیرک به علوفه آتریپلکس pH محیط های کشت را کاهش داد (0/05>P). در مقایسه با تیمار شاهد بالاترین غلظت نیتروژن آمونیاکی مربوط به تیمار حاوی 20 میلی گرم در کیلوگرم پنیرک (11/73 میلی گرم در 100 میلی لیتر) بود (0/05>P). همچنین این تیمار بیشترین هضم پذیری NDF را در مقایسه با تیمار شاهد داشت (0/5>P). افزودن پنیرک در سطوح 20، 40، و 60 میلی گرم در کیلوگرم به آتریپلکس موجب افزایش تراکم گونه های پروتوزوئرها در زمان های 12 و 24 ساعت در مقایسه با 48 ساعت انکوباسیون شد (0/05>P). گونه های دیپلودینیوم کملی، دیپلودینیوم مگی، اپیدینیوم ایکوداتوم، و یودیپلودینیوم مگی در تیمارهای حاوی پنیرک تراکم بالاتری داشتند (0/05>P). براساس نتایج تحقیق حاضر، تخمیر بالای پنیرک می تواند به بهبود قابلیت هضم و تولید گاز علوفه آتریپلکس در جیره شتر تک کوهانه بیانجامد.

تجزیه پذیری شش واریته گندم، سه واریته ذرت و سه واریته ارزن با روش in-situ در شش گوسفند فیستولاگذاری شده تعیین شد. گوسفندان با جیره ای دارای %55 یونجه و %45 جو آسیا شده تغذیه شدند. غلات مورد مطالعه در ساعتهای 0، 2، 4، 8، 12، 24 و 48 در کیسه های نایلونی (50 میکرومتر اندازه سوراخ ها) در شکمبه قرار داده شدند. دامنه ماده خشک محلول، تجزیه پذیری، میزان تجزیه پذیری و تجزیه پذیری موثر برای گندم، ذرت و ارزن به ترتیب، از 3.3 تا %8.2، 80.9 تا %92.8، 5.4 تا %27.5 و 44.8 تا 74.2% بود. دامنه پروتئین محلول، تجزیه پذیری، میزان تجزیه پذیری و تجزیه پذیری موثر برای گندم، ذرت و ارزن به ترتیب، از 5.7 تا 9.6%، 45.7 تا %83، 5.3 تا %28.9 و 35.1 تا %78.4 بود. این دانه ها از نظر قابلیت دسترسی در شکمبه، با یکدیگر تفاوت داشتند و این اطلاعات می تواند در هماهنگ کردن تجزیه پروتئین و نشاسته در شکمبه برای بهبود عملکرد شیردهی، سودمند باشد.

تفاله تر گوجه فرنگی در تابستان از 5 کارخانه تولید رب مشهد جمع آوری و در آفتاب خشک گردید. خصوصیات فیزیکی و ترکیب شیمیایی و تجزیه پذیری تفاله خشک گوجه فرنگی با روشهای استاندارد و با استفاده از 4 راس گوسفند بلوچی دارای فیستول دائمی اندازه گیری شد. مقدار و نرخ تولید گاز تفاله گوجه فرنگی و اجزا آن به روش آزمایشگاهی تعیین شد. درصد پوسته و دانه در تفاله گوجه فرنگی بترتیب 57.5 و 42.5 درصد بود. وزن هزار دانه 0.05±3.20 گرم بود. درصد پروتئین خام، چربی خام و بخش غیر محلول در شوینده خنثی (NDF) به ترتیب برای پوسته ها 17.31±0.95، 3.3±0.58 و 56.40±1.40 درصد، برای بخش دانه برابر 31.38±1.18، 15.56±0.58 و 50.50±0.50 درصد و برای مخلوط تفاله (پوسته + دانه) نیز بترتیب 22.29±0.29، 9.67±0.58 و 54.40±2.00 درصد بود. نتایج تجزیه پذیری تفاله گوجه فرنگی و اجزا آن به دو صورت آسیاب شده و آسیاب نشده در زمان های 0، 24، 48 و 72 ساعت به روش استفاده از کیسه های نایلونی نشان داد که بخش عمده تجزیه پذیری ماده خشک، پروتئین خام و NDF در 24 ساعت اول انکوباسیون انجام گرفت هر چند با نرخ کمتر این روند تا 48 ساعت ادامه داشت. آسیاب کردن باعث افزایش شدید تجزیه پذیر تفاله و اجزا آن بویژه دانه شد. بیش از 85% پروتئین دانه و 83% پروتئین پوسته به فرم قابل تجزیه در شکمبه بود. نتایج حاصل از تولید گاز مطابق با یافته های تجزیه پذیری بود. در آزمایش جوانه زنی هیچ دانه ای جوانه نزد که نشانگر از بین رفتن قوه نامیه دانه تحت تاثیر حرارت در فرایند اعمال شده است. نتایج این آزمایش نشان داد ارزش غذایی این تولید فرعی بویژه پروتئین آن می تواند با اعمال روش های مناسب بصورت معنی دار بهبود یابد.

در این مطالعه، تاثیر فرآوری های اوره (5 درصد)، آمونیاک (3.5 درصد)، هیدروکسید سدیم (5 درصد)، هیدروکسید کلسیم (4 درصد)، اسید سولفوریک (5 درصد) و پرکسید هیدروژن (5 درصد) بر pH، محلولیت ماده خشک، الیاف، لیگنین، سیلیکا، ترکیبات فنولیک، ساختار سلولز و همی سلولز و تجزیه پذیری ماده خشک و کربوهیدرات های دیواره سلولی کاه برنج ارزیابی شد. پس از فرآوری، کاه های برنج در سیلوهای آزمایشگاهی به مدت 1 ماه سیلو شدند و سپس تحت تجزیه شیمیایی، آزمون FTIR (آنالیز مادون قرمز فوریر) و تجزیه پذیری شکمبه ای (گاو فیستوله شده) قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که فرآوری کاه با اوره تاثیر قابل ملاحظه ای بر خواص شیمیایی و بهبود تجزیه پذیری شکمبه ای کاه برنج ندارد (P>0.05). آمونیاک تاثیر کمی بر محلولیت ماده خشک و کربوهیدرات های دیواره سلولی (P>0.05) ولی تاثیر به سزایی در آزادی ترکیبات فنولی و افزایش تجزیه پذیری دیواره سلولی داشت (P<0.01). بیشترین میزان محلولیت ماده خشک، ترکیبات فنولی و کربوهیدرات های دیواره سلولی با فرآوری اسیدی حاصل گردید (P<0.01). فرآوری اسیدی، تجزیه پذیری ماده خشک کاه را افزایش، ولی پیوندهای هیدروژنی داخل میکروفیبریل سلولز و تجزیه پذیری کربوهیدرات های دیواره سلولی را کاهش داد ((P<0.01. فرآوری با پرکسید هیدروژن، پیوندهای عرضی اسمزی بین ترکیبات دیواره سلولی را افزایش داد در حالی که بر سایر ترکیبات کاه تاثیری نداشت (P>0.05) تجزیه پذیری ماده خشک و بویژه بخش همی سلولز با پرکسید هیدروژن کاهش یافت (P<0.01). بیشترین میزان تجزیه پذیری، محلولیت سیلیکا و ترکیبات فنولیک با فرآوری سود بدست آمد (P<0.01). فرآوری پرکسید هیدروژن با افزایش اتصالات عرضی و فرآوری اسید سولفوریک باکاهش pH کاه باعث افت تجزیه پذیری شده در حالی که فرآوری آمونیاک و سود بدون تاثیر منفی بر خواص شیمیایی کاه، تجزیه پذیری شکمبه را به طور قابل توجهی افزایش دادند.