در این مقاله هجده گونه انگل از جنس داکتیلوژیروس متعلق به خانواده داکتیلوژیریده از آبشش 5 گونه ماهی مولد وارداتی به آب های شیرین کشور گزارش می شود. ماهیان معرفی شده شامل کپور معمولی، کپور نقره ای، کپور علفخوار، کپور سرگنده و کپور سیاه بوده و از کشورهای روسیه، رومانی، مجارستان و چین در طول 40 سال اخیر به کشور وارد شده اند Carassius auratus گونه دیگری است که مشخص نیست دقیقا از چه طریقی به کشور وارد شده است. انگل های یافت شده عبارت بوده اند از:DACTYLOGYRUS achmerovi, D. anchoratus, D. aristichthys, D. baueri, D. dulikeity, D. ctenopharyngodonis, D. extensus, D. hypophthalmichthys, D. intermedius, D. intermedioides, D. ctenopharyngodonis, D. magnihamotus, D. nobilis, D. sahuensis, D. suchengtaii, D. taihuensis, D. wegeneri, D. vastator. در میان انگل ها، D. vastator و D. anchoratus در آبشش ماهی کپور و D. lamellatus در آبشش ماهی علفخوار جزو گونه های بسیار خطرناک محسوب شده و مسوول تلفات بچه ماهیان در مزارع تکثیر و تولید بچه ماهیان گرمایی محسوب می شوند. شواهد موجود نشان می دهد ورود کنترل نشده ماهیان زنده به داخل آب های ایران سبب انتقال انگل های خطرناک منوژن و سایر انگل ها به ماهیان بومی می گردد. علی رغم اختصاص بودن میزبان در منوژنه آ، انتقال D. anchoratus از کپور معمولی به ماهی بنی که به عنوان یک ماهی بومی بسیار مهم از نظر اقتصادی مطرح است، مثال بارزی از امکان انتقال انگل های اگزوتیک به ماهیان بومی می باشد. بنابراین خطرات انتقال ماهیان جدید و انگل های آن ها به منظور پیشگیری از ضایعات ناشی از انتقال انگل های اگزوتیک به ماهیان بومی باید مدنظر قرار گیرد.

در بررسی حاضر برروی انگل های منوژن ماهیان وحشی و پرورشی معرفی شده به رودخانه مهاباد که در طی سالهای 1375-1376 انجام شد در مجموع هشت گونه مختلف انگل منوژن متعلق به جنس داکتیلوژیروس به اسامیD.kendalanicus, D.gracilis, D.chramulii, D.extensus, D.suchengtaii, D.lamellatus, D.lankorani, D.hypophthalmichthys، مورد جداسازی و شناسایی قرار گرفتند که دو گونه D.kendalanicus، D.suchengtaii برای اولین بار به فون انگلی ایران معرفی می شوند. علاوه بر آن، مقایسه ایکتیوفون و پارازیتوفون حوزه دریاچه ارومیه با ایکتیوفون و انگل های ماهیان آب های شوروی و اروپا تعلق این تحت حوزه را به سیستم اکولوژیکی Ponto-Aralo-Caspian  تایید می کند.

ماهی بومی ایران لئوسیسکوس پرسیدس که در دریاچه کافتر و سرشاخه های آن مانند رودخانه شادکام زیست می کند، جز فون ماهیان زیر منطقه مزوپوتامیان حوزه کر- نیریز محسوب می گردد. در بررسی های انگل شناسی انجام گرفته، گونه داکتیلوژیروس اسفیرنا در آبشش این ماهی یافت گردید که از نظر مشخصات شکلی و اندازه اندامهای مختلف (قلابها، قلابکها و رابطها) با گونه داکتیلوژیروس اسفیرنا در منطقه اوراسیا مطابقت دارد. اگر چه تفاوتهای اندکی نیز مشاهده شده است که قابل اغماض می باشند. بعلاوه مسیر انتقال انگل به دریاچه و ایجاد آلودگی در میزبان جدید در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

ماهی سفید یکی از ماهیان با اهمیت اقتصادی مهم در ایران می باشد و به منظور افزایش ذخایر آن در دریای خزر بطور مصنوعی تکثیر شده و بچه ماهیان تولید شده به رودخانه های منتهی به دریای خزر رها می شوند. در این بررسی، تعداد 6 گونه از انگلهای جنس داکتیلوژیروس در ماهیان سفید دریا (دو گونه) و بچه ماهیانی که هنوز در استخرها و رودخانه ها زیست نمودند (5 گونه) یافت شد. بجز داکتیلوژیروس فریزی که در هر دو ماهیان دریا و بچه ماهیان آب شیرین مشترک است سایر انگلها شامل داکتیلوژیروس نایبلینی در ماهیان بالغ دریا و داکتیلوژیروس هاپلوکونوس، داکتیلوژیروس راریسیوس، داکتیلوژیروس سوراسیکوس و داکتیلوژیروس تورالینزس در بچه ماهیان آب شیرین یافت شدند. کار تحقیقاتی حاضر با هدف شناخت منابع آلوده ساز بچه ماهیان سفید در آب شیرین به انگلهای تک یاخته ائی و دستیابی به روشهایی به منظور بهبود تکنولوژی پرورش برای کاهش عفونت ناشی از این انگلها بجای استفاده زیاد از سموم ارگانوفسفره انجام شده است.

انگل ها می توانند با ایجاد استرس های اکسیداتیو در بافت های ماهیان باعث ایجاد طیف گسترده ای از آسیب ها به ترکیبات بیوشیمیایی حیاتی بدن شوند. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات استرس اکسیداتیو ناشی از انگل داکتیلوژیروس بر آسیب به DNA، لیپیدها و پروتئین ها در بافت آبشش ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)بود. تعداد 120 قطعه ماهی کپور معمولی از مزارع پرورش ماهی استان آذربایجان غربی تهیه شده و پس از بررسی میکروسکوپی نمونه های بافت آبشش آنها، تعداد 22 قطعه (33/18 درصد) ماهیان آلوده به انگل داکتیلوژیروس تشخیص داده شدند و بقیه ماهیان که فاقد آلودگی بودند به عنوان گروه شاهد مورد استفاده قرار گرفتند. برای بررسی استرس اکسیداتیو ناشی از انگل داکتیلوژیروس در بافت آبشش ماهیان، میزان آسیب وارد شده به DNA از طریق آزمون کامت قلیایی، مقدار آسیب وارده به لیپیدها از طریق اندازه گیری میزان مالون دی­ آلدئید و میزان آسیب وارده به پروتئین ها از طریق مقدار کربونیله شدن پروتئین (گروه تیول)، در بافت آبشش ماهان آلوده و غیر آلوده (به عنوان گروه شاهد) مورد اندازه گیری و مقایسه قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج نشان داد که انگل مونوژن داکتیلوژیروس به طور معنی داری (05/0˂ P) باعث استرس اکسیداتیو در بافت آبشش آلوده از طریق افزایش سطح آسیبِDNA، افزایش مقادیر مالون دی­ آلدئید و پروتئین های کربونیله شده می گردد.

در این بررسی 6 گونه بومی و معرفی شده ماهی در دریاچه پریشان در دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد کازرون مورد بررسی انگل شناسی قرار گرفتند. ماهی های بومی بررسی شده شامل حمری (Barbus luteus)، شیربت (Barbus grypus)، کاراس (Carassius carassius)، مارماهی آب شیرین (Mastacembelus mastacembelus) و ماهی های معرفی شده شامل کپور معمولی و کپور آئینه ای (Cyprinus carpio) بودند. 7 گونه یا جنس انگل منوژن شامل DACTYLOGYRUS extensus، DACTYLOGYRUS anchoratus، DACTYLOGYRUS pavlowsky، DACTYLOGYRUS carassobarbi، DACTYLOGYRUS barboides، . Gyrodactylus sp و Mastacembelus sp. و 3 جنس تک یاخته شامل Ichthyophthrius sp.، Trichodina sp. و Myxobolus sp. جداسازی و شناسایی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که 7/75 درصد از 74 ماهی مورد بررسی، آلوده به انگل های منوژن بودند اما در 3/24 درصد از آن ها هیچ گونه آلودگی به انگل های منوژن مشاهده نگردید. بالاترین و پایین ترین درصد آلودگی به ترتیب مربوط به فصول تابستان (2/84 درصد) و پاییز (60 درصد) بوده است. بالاترین درصد آلودگی (7/29 درصد) به وسیله انگل DACTYLOGYRUS extensus در ماهی کپور معمولی و پایین ترین درصد آلودگی (4/1 درصد) به طور مشترک به وسیله انگل های DACTYLOGYRUS barboides و DACTYLOGYRUS pavlowsky در ماهی شیربت ایجاد گردید. اختلاف آماری معنی داری بین میزان آلودگی و فصل (132/0P=)، احتمال آلودگی و وزن ماهی ها (201/0P=) و میزان آلودگی بین 6 گونه مورد بررسی مشاهده نگردید (12/0P=).