با توجه به تغذیه دستی کپور علف خوار در تکثیر و پرورش مصنوعی، میزان مشکلات گوارشی در این ماهیان در حال افزایش است، جهت بررسی و شناخت این بیماری ها و مقابله با آنها، آشنایی با کالبدشناسی دستگاه گوارش و دیگر بخش های مربوطه ضروری به نظر می رسد. هدف از این مطالعه آشنایی با کالبدشناسی دقیق لوله گوارش و دیگر بخش های مربوطه و ارتباط آنها با یکدیگر در کپور غلف خوار می باشد. بدین منظور بیست عدد کپور علف خوار نر را تهیه و پس از کالبدشناختی نمونه های فیکس شده به صورت ماکروسکوپیک، با استفاده از لوپ، به مطالعه کالبدشناسی دقیق لوله گوارش و دیگر بخش های مربوطه و یافتن ارتباط آنها با یکدیگر پرداخته شد. جهت بیان تغییرات قطر بخش های مختلف لوله گوارش، روده توسط کولیس دیجیتال مورد اندازه گیری قرار گرفت و نتایج حاصل توسط برنامه SPSS16 با آزمون Pair sample T بررسی گردید. نتایج حاصل از این مطالعه، وجود اتساع در انتهای مری بود که چینه دان نامیده شد. چین های مخاطی بخش انتهایی مری، شبکه ای بود که در عقب به چینش خطی تبدیل گردید. قطر روده به تدریج کاهش یافته و بتدریج ثابت می شود. چین های مخاطی روده، عرضی و موازی هم بودند و در ناحیه کلواک، چین های طولی دیده شد. هیچ دریچه ای در لوله گوارش مشاهده نگردید. به طور کلی می توان بیان نمود که مورفولوژی دستگاه گوارش کپور ماهیان دارای ویژگی های خاص گونه ای است، که مشخص کردن آنها، نیاز به مطالعات کامل تری دارد.

در این پژوهش، کبد 10 قطعه ماهی کپور علفخوار مورد مطالعه ماکروسکوپی و میکروسکوپی قرار گرفته است. جهت مطالعه میکروسکوپی، از کبد ماهیان مورد مطالعه به روش معمول تهیه مقاطع بافتی، برش هایی به ضخامت 5 تا 6 میکرومتر تهیه گردید. برش ها علاوه بر رنگ آمیزی H&E مورد رنگ آمیزی های اختصاصی PAS و هماتوکسیلین آهن وایگرت نیز قرار داده شدند. نتایج ماکروسکوپی نشان داد که کبد این ماهی در قسمت قدام حفره شکمی، از دو قطعه چپ و راست ضخیم و پهن تشکیل شده است. از هر یک از قطعات، کشیدگی نازکی به طرف انتها و خلف روده امتداد یافته که در انتها به هم متصل می شوند. نتایج میکروسکوپی نشان داد که سطح خارجی کبد توسط کپسول بسیار ظریفی پوشیده شده که استطاله هایی به داخل بافت کبد نفوذ کرده ولی لوبولاسیون مشخص و کاملا مجزایی را ایجاد نمی کند. ساختار هر لوبول از یک سیاهرگ مرکزی، طناب های کبدی و سیتوزوئیدها تشکیل شده و در دیواره سینوزئیدها، سلول های کوپفر در بین سلول های آندوتلیال مشاهده گردید. همچنین مشاهدات میکروسکوپی نشان داد که بخشی از غده پانکراس به همراه شاخه هایی از ورید باب وارد بافت کبد شده و تا عمق پارانشیم کبد امتداد می یابد. پانکراس در بافت کبد از دو بخش برون ریز و درون ریز تشکیل شده است. بخش برون ریز پانکراس این ماهی از نظر ساختار بافتی با آسینی های سروزی غده پانکراس پستانداران کاملا متفاوت بوده و از توده های سلولی سروزی که در مرکز هر یک از آنها شاخه ظریفی از ورید باب قرار دارد، تشکیل شده است. بخش درون ریز پانکراس با جزایر لانگرهانس توسط کپسول همبندی ظریفی از بخش برون ریز پانکراس جدا شده و به شکل توده های سلولی کروی و روشن در میان بخش برون ریز پانکراس قرار دارند. در رنگ آمیزی H&E، فقط سلول های A یا a با هسته هایی بیضی شکل، بزرگ و یوکروماتین و سلول های B یا b یا هسته هایی کروی، کوچک و هتروکروماتین قابل تمایز بودند. مجرای مشترک هپاتوپانکراس در بخش میانی حباب روده ای باز می شود. هر چند نتایج بدست آمده از این تحقیق بیانگر وجود شباهت های زیادی بین ساختار مرفولوژیک و هیستولوژیک کبد و پانکراس ماهی کپور علفخوار با دیگر گونه های ماهیان مانند ماهی شش دار (استوسکوپف 1993) و ماهی سرچرب (یوکوس و کان 2001 و تاکاشی 1982) می باشد. لیکن تفاوت های ساختاری قابل توجهی نیز مشاهده گردید (12، 13، 14).

پروژه بررسی رژیم غذایی دورگه ماهی سفید ماده (Rutilus frisii kutum) و آمور نر (CTENOPHARYNGODON IDELLA) از اول تیرماه تا آخر مهرماه سال 1376 در مرکز تحقیقات شیلاتی استان گیلان (ایستگاه تحقیقات شیلاتی سفیدرود) انجام گرفت. برای این منظور دو استخر به مساحتهای 450 مترمربع (استخر شماره یک) و 250 مترمربع (استخر شماره دو) انتخاب، آماده سازی و آبگیری شدند. سپس این استخرها با تراکم 3500 عدد بچه ماهی دورگه 5 تا 7 گرمی در هر هکتار ماهیدار گردیدند. برای مشخص نمودن غذای اصلی این ماهی، هر روز بر اساس وزن بدن ماهی، غذای کنسانتره و علوفه به استخرها داده می شد. ضمن اینکه از طریق کوددهی (آلی و معدنی) زمینه رشد و گسترش موجودات کفزی، فیتوپلانکتونها و زئوپلانکتونها برای تغذیه ماهیان فراهم گردید.نتایج حاصل از مطالعه دستگاه گوارش 160 عدد دورگه ماهی سفید ماده و آمور نر، بیانگر این است که این ماهی دارای رژیم غذایی گیاهخواری بوده و گیاهان عالی غذای اصلی و درجه اول آنها را تشکیل می دادند، ضمن اینکه در مواردی فیتوپلانکتونها هم مشاهده شدند که می توانند بعنوان غذای فرعی و یا تصادفی مطرح باشند ولی در همین حال نسبت طول روده به طول بدن برابر یک بود.این ماهی از لحاظ نسبت طول روده به طول بدن به ماهی سفید شباهت دارد ولی از لحاظ نوع عادت غذایی شبیه به ماهی آمور می باشد.

برای بررسی عوامل باکتریایی دخیل در تلفات ماهی آمور پرورشی در استان خوزستان، تعداد 300 نمونه ماهی آمور از 20 کارگاه پرورش ماهی گرمابی استان که بیشترین تلفات را در سال های گذشته داشتند ، اخذ گردید. نمونه ها از ماهیان در حال تلف شدن و در فصل تلفات تهیه گردید. ماهی ها بعد از انتقال به آزمایشگاه و بیومتری، کالبدگشایی شده و کشت از اندام های داخلی (کلیه، طحال، کبد) در محیط TSA صورت گرفت. باکتری های رشد یافته بعد از خالص سازی با استفاده از روش های باکتریولوژیک و کشت در محیط های تشخیصی، تعیین جنس و گونه گردیدند که همه از آئروموناس های متحرک بودند. مجموعا از 300 نمونه ماهی، 33 مورد (%11) باکتری آئروموناس هیدروفیلا Aeromonas hydrophila، 12 مورد (%4) باکتری آئروموناس ورونی Aeromonas veroni، 8 مورد (%2.7) باکتری آئروموناس سوبریا Aeromonas sobria، تشخیص داده شد. نتایج آزمایش تعیینLD50  نشان دهنده عدم بیماری زایی باکتری های آئروموناس ورونی و آئروموناس سوبریا بوده، ولی آئروموناس هیدروفیلا جدا شده برای ماهی آمور بیماری زا بوده وLD50  آن برابر 1.1×107 محاسبه گردید. با توجه به نتایج این تحقیق نمی توان عامل اولیه تلفات ماهی آمور در استان خوزستان را به عوامل باکتریایی نسبت داد. با وجود جداشدن آئروموناس های متحرک از بعضی از ماهیان مبتلا، با توجه به نسبت کم ماهیان آلوده به باکتری (%17.2) و فقدان حدت لازم برای ایجاد تلفات، احتمالا این باکتری ها به عنوان عامل ثانویه در ایجاد تلفات نقش دارند و باید تحقیقات وسیعتری در یافتن علت اولیه بیماری صورت گیرد.

در این بررسی، کاریوتایپ ماهیان حاصل از دورگه گیری بین ماهی سفید Rutilus frisii kutum ماده و ماهی کپور علفخوار (آمور) CTENOPHARYNGODON IDELLA نر، به منظور بررسی چگونگی توارث کروموزومهای والدین در ماهیان حاصل از این دورگه گیری (F1) با استفاده از روش له کردن بافت تهیه شد.با بررسی 63 پلاک متافازی به دست آمده از 14 عدد ماهی، تعداد کروموزومها و تعداد بازوهای کروموزومی این ماهیان 50 =2n و 84=NF تعیین گردید. در کاریوتایپ تهیه شده از این ماهیان 7 جفت کروموزوم متاسانتریک، 10 جفت کروموزوم ساب متاسانتریک و 8 جفت کروموزوم ساب تلوسانتریک و اکروسانتریک (7m+10Sm+8St-a) وجود دارد. بزرگترین کروموزوم در این ماهیان یک جفت کروموزوم اکروسانتریک می باشد. یکسان بودن تعداد کروموزومهای ماهیان حاصل از دو رگه گیری و یکسان بودن تقریبی کاریوتایپ ماهیان حاصل از دو رگه گیری با ماهی سفید (8m+10Sm+7St-a) ، همچنین وجود یک جفت کروموزوم اکروسانتریک بزرگ در کاریوتایپ ماهی سفید و ماهیان حاصل از دو رگه گیری به عنوان کروموزومهای شاخص این ماهیان بر این امر دلالت دارد که ماهیان مورد آزمایش از لحاظ تعداد و نوع کروموزومها شبیه ماهی سفید می باشند. باتوجه به ماده بودن ماهی سفید والد در این دو رگه گیری، وقوع پدیده ژینوژنز (تولید رگه خالص مادری) در بررسی مذکور و ژینوژنز ماهیان مورد آزمایش محتمل است.

در این تحقیق ویژگیهای سیتوژنتیک ماهیان نسل اول آمیخته کپور علفخوار ماده و کپور سر گنده نر CTENOPHARYNGODON IDELLA× Hypophthalmichthys nobilis تولید شده بروش تلاقی مصنوعی با استفاده از روش له کردن بافت بخش قدامی کلیه و رنگ آمیزی گیمسا تعیین گردید. با شمارش کروموزومها در 75 پلاک متافازی بدست آمده از 15 قطعه بچه ماهی آمیخته 18 گرمی، ویژگیهای مختلفی چون تعداد کروموزومها، تعداد بازوهای کروموزومی NF، طول بازوهای کوچک و بزرگ، شاخص سانترومری، نسبت بازوها، طول نسبی کروموزومها، مجموعه طول کلی کروموزومها و دامنه تغییرات آنها تعیین، و از نمونه های مناسب کاریوگرام و ایدیوگرام تهیه شد. بررسی نتایج نهایی نشان داد که ماهیان مورد مطالعه با عنایت به تعداد کروموزومهای والدین، تریپلویید می باشند. تعداد کروموزومها 72 عدد و تعداد بازوهای کروموزومی آن برابر NF=132 بود. کاریوتایپ کروموزومهای ماهی آمیخته تریپلویید نشان داد  که این ماهی دارای 27 عدد کروموزوم متاسانتریک (33 (m عدد کروموزوم ساب متاسانتریک (sm) و 12 عدد کروموزوم آکروسانتریک (a) می باشد. همچنین ویژگیهای کاریولوژیک مشخص نمود که شاخص سانترومری، نسبت بازوها، طول نسبی کروموزومها و نیز دامنه تغییرات طول آنها در ماهی آمیخته تریپلویید بترتیب بین معادل 80/46 - 20/19 ،60/5 -13/1، 53/7 – 54/2 و 83/3 – 27/1 میکرون متغیر و مجموع طول کروموزومها در یک سری هاپلویید برابر 51/50 میکرون است. بزرگترین کروموزوم ماهی آمیخته تریپلویید یک سری کروموزوم آکروسانتریک (a) و کوچکترین آن یک سری کروموزوم ساب متاسنتریک (sm) بود.

در سالهای اخیر به علت پدیده خشکسالی و کاهش بارندگی در استان خوزستان میزان شوری آب برخی مزارع پرورش ماهی به 9ppt رسید که به علت تلفات ماهی آمور خسارات زیادی به آبزی پروری استان وارد شد لذا، هدف مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر شوری بر رشد و بازماندگی ماهی آمور (CTENOPHARYNGODON IDELLA) انگشت قد بود. بدین منظور ماهیان آمور انگشت قد (069.0±004.10 سانتی متر،239.0±55.12 گرم) در مخازن 250 لیتری به تعداد 15 قطعه ماهی در هر مخزن در دمای (35.1±16.24) درجه سانتی گراددر گروههای شوری12ppt ، 9، 6، 3 و آب شیرین به عنوان شاهد برای مدت 21 روز قرار گرفتند. هر تیمار دارای سه تکرار بود. در مدت آزمایش (شهریور 1388 تا آبان 1388)، تغذیه ماهیان با استفاده از غذای پودری به میزان 3% وزن بدن دو بار در روز صورت می گرفت. پس از 21 روز نتایج حاکی از آن بود که افزایش شوری تا 3ppt بر افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه و افزایش طول بدن تاثیری ندارد اما شوری های بالاتر 6ppt) و 9) تاثیر منفی بر بازماندگی ماهی داشتند. در شوری 12ppt همه ماهیان قبل از 14 روز تلف شدند. رشد ماهی به طور معنی داری در شوری بیش از 3ppt کاهش یافت. ماهی آموریک ماهی استنوهالین آب شیرین است که تا شوری 3pptx را به راحتی و بدون علایم استرس تحمل می کند. این نتایج نشان می دهد که ماهی آمور می تواند به راحتی تا شوری 3ppt پرورش یابد.

در این پژوهش تعداد 120 ماهی از کپور ماهیان علفخوار پرورشی در زمان های تقسیم به استخرهای پرواری و زمان برداشت مورد بررسی قرار گرفتند. ماهیان به طور اتفاقی از سه مزرعه پرورش ماهی (مجتمع پرورش ماهی آزادگان) در سال 1388 صید گردید. این ماهیان با میانگین وزنی به ترتیب؛ گروه اول 11.77± 26.96 گرم و گروه دوم 215.91± 1660 گرم بودند. پس از نخاعی کردن ماهی ها جهت بررسی های میکروسکوپی و هیستولوژیک، از آبشش نمونه گیری به عمل آمد. از هر آبشش قطعه ای به ابعاد 1×1×1 سانتی متر جدا شده و در فرمالین %10 قرار داده شدند. نمونه بافت طبق روش متداول عمل آوری (آبگیری با الکل و پارافینه کردن) شده و به وسیله میکروتوم برش هایی به ضخامت 5-4 میکرومتر تهیه شد. کلیه برش های بافتی تهیه شده آبشش کپور علفخوار پرورشی با روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی شدند. انگل های مشاهده شده در تهیه گسترش مرطوب مربوط به دو جنس Dactylogyrus sp و جنس Trichodin sp بودند. نتایج مشاهدات آسیب شناسی بافتی و ضایعات بافتی و بررسی انگلی در ماهیان مورد مطالعه نشان داد که در ماهیان مورد مطالعه در ابتدای دوره پرورش میزان هیپرپلازی (0.08± 1.06)، تخریب (0.14± 0.26)، خونریزی (0.30± 1.33)، ادم (0.19± 0.43)، انگل های مشاهده شده (0.07± 0.80)، تلانژیکتازی (0.15±0.43 ) دیده شد. ماهیان مورد مطالعه در انتهای دوره پرورش هیپرپلازی (0.16±1.80 )، تخریب (0.1± 0.10)، خونریزی (0.22± 1)، ادم (0.25±0.90 )، انگل های مشاهده شده (0.19±2.43 )، تلانژیکتازی (0.12± 2.43) دیده شد. میانگین شدت در اکثر پارامترهای مورد بررسی در دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی دار داشته است. (0.05> P) میانگین شدت تخریب بافتی، نکروز در بین دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی دار نداشته است. (0.05< P)

در این بررسی کاریوتایپ ماهی کپور علفخوار (آمور) ، CTENOPHARYNGODON IDELLA بمنظور تعیین تعداد و نوع کروموزومهای این ماهی با استفاده از روش کشت گلبولهای سفید خون تهیه گردید.با شمارش کروموزومها در 47 پلاک متافازی بدست آمده از 3 عدد ماهی آمور، تعداد کروموزومهای این ماهی 48=2n و تعداد بازوهای کروموزومی آن 84=NF تعیین گردید. در کاریوتایپ تهیه شده از این ماهی 10 جفت کروموزوم متاسنتریک، 8 جفت کروموزوم ساب متاسنتریک و 6 جفت کروموزوم ساب تلوسنتریک (10 m+8 sm+6 st) وجود دارد. بزرگترین کروموزوم در ماهی آمور یک جفت کروموزوم ساب متاسنتریک می باشد.