مریم گلی یکی از مهم ترین گیاهان دارویی و معطر و دارای اثرات ضدسرطانی، آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی می باشد. یکی از اجزای اصلی اسانس این گیاه، مونوترپن 1و8-سینئول است که مسئول برخی از این اثرات می باشد. در این تحقیق، اثر تنش خشکی در سه سطح 60 (ملایم)، 75 (جزئی) و 100 (کنترل) درصد ظرفیت زراعی مزرعه و محلول پاشی برگی کیتوزان در چهار سطح آب مقطر (کنترل)، اسید استیک (کنترل)، 25/0 و 5/0 گرم در لیتر کیتوزان بر بیان ژن سینئول سنتاز در ریشه و محصول نهایی این ژن، 1و8-سینئول، در شاخساره های گیاه مریم گلی در یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. بیان ژن نسبی سینئول سنتاز و مقدار 1و8-سینئول به ترتیب با استفاده از روشReal-Time PCR و دستگاه کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی بیان ژن مورد مطالعه و ماده 1و8-سینئول را به شدت افزایش می دهد. همچنین محلول پاشی کیتوزان، به ویژه در مقدار 5/0 گرم در لیتر موجب افزایش بیان ژن سینئول سنتاز در ریشه و ماده 1و8-سینئول در شاخساره های این گیاه شد. در کل، تنش خشکی مؤثرتر از کیتوزان در افزایش میزان بیان ژن سینئول سنتاز و مقدار 1و8-سینئول بود. بیشترین میزان بیان ژن سینئول سنتاز و مقدار 1و8 سینئول در حضور همزمان تنش خشکی (ملایم) و کیتوزان (5/0 گرم در لیتر) به دست آمد. در شرایط تنش خشکی جزئی، بیان ژن مورد مطالعه افزایشی نداشت اما افزایش محصول نهایی آن در شاخساره ها مشاهده شد. این نتایج برای اولین بار نشان داد که تنش خشکی و کیتوزان می توانند باعث افزایش بیان ژن سینئول سنتاز در سطح رونوشت برداری در ریشه های گیاه مریم گلی شوند. بنابراین، با اعمال تنش رطوبتی همراه با کیتوزان، متابولیت 1و8-سینئول می تواند در گیاه مریم گلی افزایش یابد.

در سال های اخیر، گونه های مختلف اوکالیپتوس به دلیل اهمیت اقتصادی در صنایع سلولزی و بهداشتی – دارویی و نیز نقش مهم آنها در جنگل کاری و افزایش فضای سبز توسعه پیدا کرده است. در این تحقیق، برای ارزیابی یکی از ترکیبهای اوکالیپتوس به نام 1 – 8، سینئول که در صنایع بهداشتی – دارویی ارزشمند بوده، بر روی تعدادی از گونه ها بررسی اولیه انجام شد که میزان آن در دو گونه قابل توجه بوده و در این جا گزارش می شود. در این تحقیق، برگ درخت دو گونه اوکالیپتوس با نامهای علمی Eucalyptus leucoxylon و Eucalyptus torquata از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. بازده اسانس نمونه ها که به روش تقطیر با آب تهیه شده بود به ترتیب 1.54 درصد و 1.11 درصد بدست آمدند. سپس نمونه توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. ترکیب های عمده در گونه E. leucoxylon عبارتند از: 1، 8 – سینئول (88.9 درصد)، ترپین – 1 – ال (3.7 درصد) و ترپینئول (1.6 درصد) و در گونهE. torquata عبارتند از: 1، 8 – سینئول (63.3 درصد)، آلفا – پینن (11.1 درصد) و (زد، ایی) فارنسیل استات (Z,E) (7.8 درصد) مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد بالای ترکیب 1، 8 – سینئول و مصرف بالای این ترکیب در صنایع مختلف و توجیه اقتصادی آن جهت تولید انبوه در گونه E. leucoxylon  امکان توسعه کشت این گونه را برای تولیدکنندگان فراهم خواهد کرد. نتایج تجزیه ترکیب های اسانس دو گونه E. leucoxylon و E. torquata را برای اولین بار در ایران و پس از یک دوره ده ساله سازگاری در این مقاله گزارش شده است.

بیماری آلزایمر یکی از بیماری های تحلیل برنده سیستم عصبی است که جمعیت بسیاری را در سراسر جهان درگیر کرده و تا کنون درمان قطعی برای آن یافت نشده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر سینئول به عنوان یک ماده ی آنتی اکسیدان طبیعی بر پارامترهای رفتاری، بیوشیمیایی و هیستولوژیکی در بیماری آلزایمر بود. برای این منظور تعداد 36 سر موش نر نژاد ویستار به طور تصادفی به 6 گروه تقسیم شدند. گروه کنترل بدون جراحی و تیمار خاص بودند. سایر گروه ها تحت جراحی قرار گرفته و به چهار گروه بتا آمیلوئید و به یک گروه PBS (حلال بتا آمیلوئید) تزریق شد. گروه شم با تویین 80 (حلال سینئول) تیمار شد و دو گروه تیمار هم با دوز های 02/0 و 04/0 میلی گرم/کیلوگرم سینئول تیمار شدند. گروه کنترل، گروه آلزایمری و گروه PBS هیچ تیماری دریافت نکردند. در نهایت پارامترهای رفتاری (زمان رفتن موش های به بخش تاریک دستگاه شاتل باکس)، بیوشیمیایی (مالون دی آلدهید، سوپراکسید دیسموتاز، TNF-α, ) و بافتی (با رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین و تیوفلاوین S) مورد بررسی قرار گرفتند. در موش های آلزایمری مدت زمانی که طول می کشید تا موش به بخش تاریک شاتل باکس برود به طور معناداری (001/0 p <) کمتر از موش های کنترل بود. سطح مالون دی آلدهید و TNF-α,نیز در موش های آلزایمری نسبت به گروه کنترل افزایش معنادار و سطح سوپراکسید دیسموتاز کاهش معناداری داشت (001/0 p <). بررسی های بافتی نیز نشان داد که در موش های آلزایمری مرگ سلولی نورونی به طور گسترده در هیپوکامپ رخ داده و پلاک های آمیلوئیدی نیز افزایش داشته اند (001/0 p <). تیمار موش ها با سینئول به صورت وابسته به دوز تمامی موارد ذکر شده را به طور معناداری بهبود بخشید. سینئول احتمالاً می تواند به عنوان یک ماده ی آنتی اکسیدان طبیعی مناسب در جهت درمان بیماری آلزایمر و کاهش علائم آن مورد استفاده قرارگیرد که این امر نیازمند انجام تحقیقات بیشتر می-باشد.

درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونه های جنگلی سریع الرشد محسوب می شوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از 100 سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسان های فصلی اسانس و ترکیب 8،1-سینئول در گونه های سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگ های 14 گونه اکالیپتوس به نام های E. calcicultrix (Miq.) Blakely؛ E. camaldulensis var. camaldulensis Dehnh؛ E. cornuta؛ E. fruticetorum؛ E. intertexta R.T.Baker؛ E. largiflorens F. Muell.؛ E. lesouefii؛ E. longicornis F. Muell.؛ E. oleosa F. Muell.؛ E. rudis Endl.؛ E. salmonophloia F. Muell.؛ E. salubaris؛ E. stricklandii Maiden؛ E. viridic. از استان فارس به مدت دو سال (1387-1386) در اواسط هر فصل جمع آوری و به روش تقطیر با آب اسانس گیری و توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر منطقه برخی از گونه ها ضمن اینکه در فصل یا فصول مشخصی دارای بیشترین بازده و کیفیت از اسانس بودند به دلیل بالا بودن مقدار اسانس و میزان ترکیب 8،1-سینئول موجود در آن قابل توصیه برای کشت وسیع در آن منطقه به منظور اسانس گیری هستند. بازده اسانس گونه های گونه های مختلف اکالیپتوس در فصول مختلف بین 1.0 تا 6.8 درصد در سال 1386 و 0.3 تا 5.8 درصد در سال 1387 متغیر بودند. گونهE. oleosa F.Muell.  در شوسنی، ممسنی بالاترین میزان اسانس را در پاییز (%5.2-6.4) و بالاترین میزان ترکیب 8،1-سینئول را در زمستان (%91.4-94.0) داشت. این گونه بهترین گونه قابل توصیه برای کشت در این منطقه و مناطق مشابه از نظر اقلیمی بوده و بهترین زمان برداشت آن فصل پاییز و زمستان است.

زمینه و هدف: بیشتر پدیده های مشاهده شده در طول ایسکمی مغزی و برقراری مجدد جریان خون با آسیب به ساختار غشایی قابل توضیح است. استرس اکسیداتیو به عدم تعادل بین مصرف زیاد اکسیژن و سطوح پایین آنتی اکسیدان های درون زا منجر می شود. مشخص شده است که 1و 8 سینیول آنتی اکسیدانی قوی است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر 1و8 سینیول بر آسیب مغزی ایسکمی / برقراری مجدد (I / R) در موش صحرایی انجام شد. نتایج با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه بررسی و برای مقایسه چندگانه از شاخص توکی استفاده شد. اختلاف معنی دار در سطح P<0. 05 در نظر گرفته شد. روش بررسی: موش های صحرایی نر بالغ نژاد ویستار با وزن 250 تا 300 گرم به سه گروه کنترل، ایسکمی-برقراری مجدد، گروه تحت درمان با 1و8 سینیول 5، 10 و 20 میلی گرم بر کیلوگرم تزریق i. p تقسیم شدند. آسیب هیپوپرفیوژن مغزی با انسداد شریان های کاروتید مشترک دوطرفه (BCCA: Bilateral Common Carotid Arteries) به مدت 30 دقیقه و به دنبال آن 5 روز برقراری مجدد جریان خون در موش های صحرایی نر بالغ ایجاد شد. یافته ها: مشخص شد که تجویز 1و8 سینیول حافظه اجتنابی غیرفعال را به طور معنی داری افزایش می دهد (05/0>P). نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر به وضوح نشان می دهد 1و8 سینیول اثرات مفیدی بر اختلالات رفتاری پس از آسیب مغزی ناشی از ایسکمی/خون رسانی مجدد دارد.

به دلیل اثرهای جانبی داروهای شیمیایی، امروزه توجه به داروهای گیاهی رو به افزایش است. یکی از گونه های دارویی با ارزش، درختچه مورد (Myrtus communis L.) می باشد که در ایران نیز از پراکنش خوبی برخوردار است. بازده و نوع ترکیب ها اسانس حاصل از این گیاه وابسته به عوامل اکولوژیک و ژنتیک است. به منظور بررسی و توصیف عوامل اکولوژیک رویشگاه های مورد در استان لرستان، سه رویشگاه (پادگان حمزه، چم مورد و سپیددشت) شناسایی گردید و برخی از عوامل اکولوژیک تاثیرگذار بر نوع اسانس اندازه گیری و بین سه رویشگاه مقایسه شد. برای مقایسه بازده اسانس و نوع ترکیب های آن، از سه رویشگاه مذکور در زمان گل دهی نمونه های برگ جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در دمای محیط به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. بازده اسانس سه رویشگاه محاسبه گردید و تجزیه و شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس به وسیله دستگاه های GC و GC-MS صورت گرفت. نتایج نشان داد که حداکثر بازده اسانس مربوط به رویشگاه سپیددشت است. این رویشگاه از نظر ارتفاع از سطح دریا، مقادیر سدیم، فسفر و کربن آلی خاک با دو رویشگاه دیگر تفاوت زیادی دارد. ترکیب های اصلی موجود در اسانس در این سه رویشگاه تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند و آنتراسین دیون 9,10 که در منطقه سپیددشت به مقدار 29.1% وجود داشت در اسانس منطقه چم مورد وجود نداشت. به نظر می رسد که وجود اختلاف بین عوامل اکولوژیک و خاکی سه رویشگاه می تواند بر نوع و درصد اجزای متشکله اسانس تاثیر عمده ای داشته باشد.

تنش خشکی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد در نظام های کشاورزی می تواند بر رشد، عملکرد و مواد مؤثر دارویی گیاهان دارویی و معطر خسارت وارد کند. آزمایشی به منظور بررسی اثر فراوانی آبیاری شامل 4، 6 و 8 روز یک بار بر عملکرد کمی و کیفی اسانس گیاه مریم گلی (Salvia officinalis L. ) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در سال 1395 اجرا شد. اسانس به روش تقطیر با آب با استفاده از کلونجر از برگ های خشک شده در سایه گیاه مریم گلی که در مرحله شروع گلدهی برداشت شده بودند، فرآیند استخراج انجام شد. اسانس های حاصل از تیمارهای مختلف با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه فیتوشیمیایی قرار گرفتند. اثرات سطوح مختلف آبیاری تأثیر معنی داری بر عملکرد اسانس، مقدار 1و8-سینئول به عنوان ترکیب اصلی و نیز ترکیبات لیمونن و آلفا-هومولن داشتند. بیشترین عملکرد اسانس و مقادیر ترکیبات 1و8-سینئول (05/11 درصد)، لیمونن (67/2 درصد) و آلفا-هومولن (32/1 درصد) از فراوانی آبیاری 8 روز حاصل گردید. احتمالاً چنین به نظر می رسد که افزایش فواصل آبیاری با القای تنش خفیف تا ملایم خشکی می تواند در افزایش عملکرد و ویژگی های کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی مریم گلی مؤثر باشد.

در این تحقیق برگهای جوان گونه ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع آوری شد. برگهای جمع آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون 30oC، آون 40oC ، آون 50oC، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و به وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون 50oC (1.59%) به ترتیب بیش از آون 40oC (1.58%) و آون 30oC (1.37%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (1.31%) تقریبا برابر با نمونه خشک شده در سایه (1.32%) بود. اجزای عمده اسانس شامل 8،1-سینئول (25.0%، 26.2%، 40.6%، 29.7% و 24.6%)، پارا-سیمن (17.2%، 17.4%، 20.3%، 20.5% و17.1 %) و آلفا-پینن (16.2%، 12.6%، 14.4%، 7.2% و 9.9%) به ترتیب در آون 30oC، آون 40oC، آون 50oC، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد 8،1-سینئول در آون 50oC می توان برای این گونه خشک کردن در آون50oC  را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و به وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب 1.32%، در روش تقطیر با آب و بخار 0.92% و در روش تقطیر با بخار مستقیم 0.77% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (31.4%). به این ترتیب مشاهده می شود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر می باشد و بیشترین درصد 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست می آید.

در پژوهش حاضر، سرشاخه های دو گونه بومادران Achillea wilhelmsii C. Koch. و Achillea. millefolium L. در سه مرحله مختلف رویشی، گل دهی و میوه دهی از رویشگاه طبیعی آن، منطقه دره شهدا، در استان آذربایجان غربی جمع آوری شدند. اسانس ها با دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و مواد موثر اسانس ها با کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان دادند در زمان های مختلف برداشت، علاوه بر بازده اسانس، کمیت و کیفیت مواد موثر اسانس ها نیز متغیر بودند. از همه ترکیبات شناسایی شده در اسانس گونه A. wilhelmsii، 36 و 16 ترکیب به ترتیب متعلق به مونوترپن ها (69.23 درصد) و سزکوئی ترپن ها (30.76 درصد) بودند، بنابراین مونوترپن ها بیشترین سهم را داشتند. در اسانس گونه A. millefolium، 37 ترکیب مونوترپنی (56.92 درصد) و 28 ترکیب سزکوئی ترپنی (43.07 درصد) شناسایی شدند. مهم ترین ترکیبات در اسانس گونه A. millefolium، شامل کامفور، 1-8 سینئول، کامفن و بورنئول بودند که مقدار 8-1 سینئول در ماه اردیبهشت، کامفن و بورنئول در ماه خرداد و کامفور در ماه تیر بیشترین مقدار بودند. بین ترکیبات اصلی در اسانس A. wilhelmsii، بیشترین مقدار در مرحله رویشی مربوط به کامفور و کامفن، 1-8 سینئول، بورنئول و 3، 5- هپتا دی ان- 2- ال 2، 6 – دی متیل، در مرحله میوه دهی مربوط به 1-8 سینئول، بورنئول، بی سیکلوهپتان -2- متانول 6 و 6 دی متیل (میرتانول) و توجون و در مرحله گل دهی مربوط به آلفا - لینالول، اسیمنول، کامفور، بورنئول و میرتانول بودند. نتایج نشان می دهند کمیت و کیفیت مواد موثر اسانس در گونه ها و زمان های مختلف رشدونمو متفاوتند، درنتیجه، عملکردهای متفاوت دارویی نیز دارند.