شرق شناسی ادواردسعید و جایگاه اسلام در مقابل غرب

نویسنده

شفیعی نوذر | صادقی زهرا

کلیدواژه

شرقQ3

شرق شناسیQ2

اسلامQ2

غربQ2

ایدئولوژیQ2

غرب گراییQ2

بومی گراییQ2

هویتQ2

تاریخQ2

چکیده

از همان زمانی که غرب و اروپای مسیحی کوشید هویتی مشخص برای خویش پردازش کند, تعریف شرق به مثابه «دیگری» ضرورت یافت و غرب تلاش کرد خود را در ساختار آن روزگار در تقابل با این دیگری تعریف کند. به بیان دیگر, شرق آن دیگری بود که غرب برای هویت یابی می باید از آن فاصله بگیرد و این فاصله گیری مستلزم شناخت این دیگری بود. غرب مدرن باید این دیگری را تعریف می کرد تا خود را در برابر آن و در تفاوت با آن تعریف کند. در همین راستا شرق شناسی شکل گرفت تا آغازی به غیریت سازی شرق باشد.شرق شناسی یکی از مهمترین منظومه های معرفتی است که در دوران جدید شکل گرفت و از همان آغاز, هدفی جز شناخت و دانش محض را برآورده می کرد. این هدف عبارت بود از هویت سازی برای اروپا در برابر دیگری ها. شرق به منزله تجربه ای متفاوت به تشخیص اروپا در هیات هویتی مستقل کمک می کرده و تکمیل کننده و مشخص کننده تمدن, فرهنگ و هویت اروپا بوده است و شرق شناسی نیز به بیان عقیدتی و فرهنگی و شناخت این موضوع می پردازد و بدین ترتیب, گفتمانی غربی درباره شرق به شمار می رود.شرق شناسی را وان در چارچوب عام برخورد غرب و شرق بازکاوی کرد. در این برخورد پدیده شرق شناسی گفتمانی است که غربی ها درباره شرقی ها از جمله مسلمانان مطرح کرده اند, که در خیلی از موارد مورد انتقاد اندیشمندان شرقی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت شرق شناسی این سوالات مطرح می شود که:شرق شناسی چیست؟غرب چگونه شرق را می شناسد؟برخورد غرب با اسلام چگونه بوده است؟پیشینه و قدمتی که شرق از نظر فرهنگ و تمدن دارد, امری است مسلم و غیرقابل انکار, از این رو غربیان زمانی که خواستند به تحول فرهنگی, سیاسی و اقتصادی بپردازند, به دنبال شالوده ای بودند که بر اساس آن بتوانند نمودهای فرهنگی خود را پی ریزی کنند. آنها با تحقیقات خود می خواستند با خوار کردن و بدوی شمردن فرهنگ شرق, تحقیر نمودهای فرهنگی آنها و نادیده گرفتن فرهنگهای کهن شرق و القای این شبهه که تفکر غربی نسبت به مسایل جهان و طبیعت شناسی, دیدی عینی و تجربی دارد و فرهنگ شرقی دیدی شاعرانه و تخیلی دارد و اصولا گذشته گرا و سنت پرست است, تلقین کنند که ادامه حیات جوامع شرقی با حفظ این فرهنگ جهان بینی های تنگ در حکم درجا زدن, عقب ماندن و پس افتادن از قافله علم و تمدن غرب است. در نتیجه اگر می خواهند پیشرفت کنند, باید در صورت و ماده, در ظاهر و باطن از غرب پیروی کنند و آن را الگوی توسعه و پیشرفت خود قرار دهند. این طرز تفکر و نگرش مربوط به زمانی است که غرب به عنوان یک قدرت استعماری شروع به غارت فرهنگ و تمدن شرق نمود که در پس آن انگیزه های سیاسی و ایدئولوژیک نهفته بود. برخورد غرب با اسلام نیز بیشتر از آنکه انگیزه های سیاسی داشته باشد, انگیزه های استعماری و غارت در آن نهفته بود. برخورد غرب با اسلام بر اساس تفکراتی ذهنی و عینی است که خود غرب آن را ایجاد کرده بود. از این رو این برخورد و شناختی که غرب از شرق و اسلام دارد فاقد ارزش های تکاملی شرق و نگاه دین باورانه ای است که در اسلام وجود دارد.

استنادها