روستا و توسعه
سال:1389 | دوره:13 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

امروزه، پایداری اقتصادی عاملی حیاتی در ماندگاری جمعیت روستایی شناخته می شود. در پژوهش حاضر، ناحیه مورد مطالعه با مشکلاتی همچون درآمد محدود و ناپایدار، عدم تنوع در فعالیت های اقتصادی، کمبود فرصت های اشتغال، گسترش فقر و بیکاری و به تبع آن، مهاجرت های روستایی، نرخ رشد منفی جمعیت، و فشار بر منابع اقتصادی محدود روستا مواجه است. با مطالعه ادبیات موضوعی، ابتدا به شناخت شاخص های پایداری اقتصادی و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد و سپس، بررسی و ارزیابی وضعیت پایداری اقتصادی و سطح بندی روستاهای دهستان کوهین با بهره گیری از فن بارومتر پایداری انجام پذیرفت. همچنین، رابطه پایداری اقتصادی با ویژگی های فضایی، مکانی روستاها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشانگر آن است که از دیدگاه پایداری اقتصادی، دهستان کوهین در وضعیت متوسط به پایین است و بیش از 60 درصد روستاها در وضعیت تقریبا ناپایدار قرار دارند. در پایان نیز در راستای پایداری اقتصادی، پیشنهاد متنوع سازی فعالیت های اقتصادی روستاییان با تاکید بر بخش کشاورزی و افزایش درآمد روستاییان از طریق فعالیت های مرتبط با کشاورزی همچون صنایع دستی، فرآوری محصولات، و مشاغل خانگی ارایه می شود.

پژوهش حاضر، با هدف یافتن شکاف میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب، بر مبنای عوامل موثر بر موفقیت، به صورت توصیفی و پیمایشی، مقطعی، روی 220 نفر از اعضای تعاونی ها انجام گرفت. اطلاعات بر اساس پرسشنامه ای روا و پایا جمع آوری شد. یافته های آزمون ویلکاکسون گویای تفاوت معنی دار میانگین بین دو وضعیت است. بنابراین، بر اساس نیاز، فراهم سازی زمینه ارتقای عواملی چند پیشنهاد می شود که به ترتیب، عبارت اند از: عوامل فرهنگی، اجتماعی: باور به فلسفه تعاون، ارتباط و استفاده از تجربیات تعاونی های دیگر، ارتقای دانش کاری، و ایجاد روحیه همکاری، عوامل شخصیتی: توانایی ابتکار، خطر پذیری، روحیه کارآفرینی، علاقه و انگیزه کار تولیدی، و انعطاف پذیری، عوامل آموزشی: مهارت های ارتباطی کارآفرینی، عوامل فنی، نحوه همکاری، آشنایی با اصول تعاونی، کارورزی، اطلاع رسانی فناوری ها، و اطلاع رسانی مهندسان، عوامل مدیریتی: مدیریت تولید و بازاریابی، توسعه منابع انسانی، پاسخ گویی مدیر، مدیریت تهدیدها، فرصت ها، توجه به نظرات جامعه، مهارت، تجربه و تحصیلات مدیرعامل، سازمان دهی، و اقتدار، و عوامل اقتصادی: سرمایه گذاری بلندمدت، بازاریابی مناسب، تسهیل بهره مندی اعتبارات، و مشارکت اقتصادی.

در شهرستان اردستان به دلیل محدودیت منابع آب و خاک، و کوچک بودن اراضی کشاورزی، توسعه کشاورزی با محدودیت هایی روبروست. افزایش نرخ بیکاری و مهاجرفرستی پیامدهای عمده این مشکلات اند. با توسعه مناسب صنایع کوچک و کارگاهی و اشتغال زایی می توان بخش عمده ای از این معضلات را حل کرد. هدف پژوهش، بررسی صنایع کوچک و کارگاهی مناطق روستایی اردستان و ارایه صنایع پیشنهادی با توجه به قابلیتهای منطقه است. از این رو، با استفاده از روش دلفی، از نظرات 20 نفر از متخصصان صنایع استفاده شده است. نتایج نشان می دهد اهداف صنعتی کردن پایدار روستایی و جلوگیری از صدور مواد خام صنعتی، به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را داشته اند. فرآورده های کشاورزی مرتبط با میوه و دام (با وزن نسبی 0.898)، اولویت نخست، و تولید محصولات نساجی، فلزی، و سنگ (با وزن نسبی 0.055)، اولویت آخر را در صنایع پیشنهادی منطقه دارا هستند.

هدف این مقاله شناخت ارتباط و اثرگذاری شرکت های تعاونی مشاع بر توسعه مناطق روستایی در استان اصفهان است. بخش اصلی داده ها از نتایج سرشماری عمومی کشاورزی سال 1382 و همچنین آمار وقایع حیاتی و امکانات روستایی سال 1382 معاونت بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان استخراج شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار استنباطی و توصیفی استفاده شد. نتایج تحلیل آماری در مدل رگرسیون نشان داد که تعامل بسیار کمی بین شاخص های توسعه روستایی و شرکت های تعاونی مشاع وجود دارد، به گونه ای که این شرکت ها فقط بر شاخص های امکانات روستایی، و همچنین بر شاخص ویژگی های شغلی و جمعیتی تاثیرگذار بوده اند. همچنین برازندگی به دست آمده در مدل معادلات ساختاری نشان دهنده عدم تایید مدل در بررسی روابط شاخص های موجود بین دو مقوله است. به طور کلی از نتایج تحقیق استنباط می شود که تعاونی های مشاع در توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای تحت پوشش موفق نبوده اند، از این رو، پیشنهاد می شود ادامه فعالیت این تعاونی ها مورد بازنگری قرار گیرد.

میزان اشتغال تحت تاثیرعوامل مختلفی همچون کاربرد فناوری های نوین قرار دارد. کاربرد این فناوری ها در عرصه های روستایی، علی رغم پیامدهای مثبتی که در بهبود شرایط زیست روستاها داشته است، سبب کاهش نقش فعال زنان در عرصه تولید شده است که این امر پیامدهایی منفی برای اقتصاد روستایی به همراه دارد مقاله حاضر از نوع تحقیقات توصیفی -پیمایشی است، که درآن از دو شیوه مطالعه اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق 928 خانوار است که از بین آنها 101 خانوار به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که عواملی چون وضعیت اشتغال، میزان درآمد خانوار، تعداد فرزندان، سطح سواد زنان و نبود فرصت های اشتغال در روستا بیشترین تاثیر را روی اشتغال زنان بر جای گذاشته اند.

مقاله حاضر، با هدف بررسی نقش و نحوه به کارگیری فناوری های سیار در ارایه خدمات آموزشی سیار برای روستاییان در استان زنجان، به روش توصیفی، همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را 169 مدیر و کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تشکیل می دادند. نتایج نشان داد که از دیدگاه پاسخ گویان، برخی از مهم ترین زمینه های قابل استفاده با ابزارهای سیار برای آموزش روستاییان عبارت اند از: اطلاع رسانی زمان برگزاری دوره‎های آموزشی، ارسال اطلاعات مربوط به آب و هوای منطقه، ارسال هشدارهای مربوط به شیوع آفت ها یا بیماری های کشاورزی، ارسال اطلاعات در زمینه نهاده های کشاورزی، اطلاع رسانی قیمت محصولات کشاورزی، و هشدار در زمینه حوادث طبیعی در منطقه. همچنین، بر اساس نتایج تحلیل عاملی، امور زراعی و باغی عامل اول خدمات آموزشی قابل ارایه برای روستاییان از طریق ابزارهای سیار است، و امور دامی، امور اداری، اعتبارات، بازاریابی، و مناقصات عوامل بعدی را تشکیل می دهند.

مطالعه حاضر در روستای حسین آباد شهرستان کنگاور با رویکرد کمی و به روش توصیفی- پیمایشی شد. جامعه آماری تحقیق را 2000 نفر زنان روستا تشکیل می دادند که 131 نفر از آنها به صورت تصادفی و بر اساس فرمول کرجسی و کوکران انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که مهم ترین موانع مشارکت زنان روستایی بعد فرهنگی دارند. آداب و رسوم و اعتقادات سنتی حاکم بر منطقه روستایی، اشتغال زنان به فعالیت های سخت، تربیت فرزندان، بی سوادی یا کم سوادی زنان، عدم رضایت همسر جهت حضور در برنامه های آموزشی، ترویجی، و تمسخر و ایراد اهالی از مهم ترین عوامل مورد شناسایی در این مطالعه بود. همچنین نتایج نشان داد که بین دیدگاه زنان روستایی برحسب سواد و سن نسبت به سازه های موثر، در بعضی موارد اختلاف معنی داری به چشم می خورد.

مقاله حاضر از زاویه ای متفاوت به قنات می نگرد. فرض اصلی مقاله این است که تامین نیاز آب از سوی خود روستاییان با استفاده از قنات و شبکه اجتماعی مورد نیاز برای نگهداری، عضویت و استفاده از آب قنات را می توان منشا افزایش میل به پیشرفت، ایجاد فضای مشارکتی و تقویت روحیه توانمندسازی در راستای تحقق شرایط توسعه پایدارروستایی برشمرد. مطالعه میدانی این تحقیق در دو روستای داوران (دارای قنات) و فردوسیه (فاقد قنات) در شهرستان رفسنجان به انجام رسید. نتایج نشان می دهد که به لحاظ میزان توسعه اجتماعی، تفاوت معنی دار میان دو روستای مورد مطالعه وجود ندارد، اما از این نظر، تفاوت میان مالکان و غیرمالکان معنی دار و نشان دهنده اهمیت قنات در تقویت شاخص های توسعه پایدار روستایی در این مناطق است. میزان توانمندی در روستای دارای قنات به طور معنی دار بیشتر است. معنی داری تفاوت در میزان مشارکت اجتماعی در دو روستای مورد مطالعه تایید نشد، اما از نظر متغیر میزان میل به پیشرفت، تفاوت میان دو روستای مورد مطالعه معنی دار است.