پژوهش در آموزش علوم پزشکی
سال:1397 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

نامه به سردبیر برنامه تحول و نوآوری در آموزش عالی سلامت که بر مبنای دوازده سیاست کلی تدوین و به دانشگاه های علوم پزشکی کشور که در قالب کلان مناطق سازماندهی شده اند (1)، ابلاغ شد. دو بسته مهم این برنامه که توسط دانشگاه های کلان مناطق در حال پی گیری هست، «بسته آموزش پاسخ گو و عدالت محور» و «آمایش سرزمینی، ماموریت گرایی، تمرکز زدایی و توانمندسازی دانشگاه ها» می باشد. هر دو بسته بر مبنای دو سیاست کلان (نهادینه سازی رویکرد آموزش پاسخ گو در نظام سلامت و گسترش عدالت در آموزش عالی سلامت) طراحی شده اند. مطالعات زیادی از جنبه های مختلف برنامه تحول و نوآوری را بعد از اجرا مورد بررسی قرار داده اند (2). آن چه هم در سند گسترش جغرافیایی در آموزش عالی سلامت و هم در بسته آموزش پاسخ گو و البته جدی تر در بسته آمایش سرزمینی مورد توجه قرار گرفته است، راه اندازی مجتمع های عالی سلامت (به تعداد 240 مورد تا پایان 1404) در کشور است. بر اساس سند گسترش جغرافیایی در آموزش عالی سلامت، توصیه شده تا در شهرهای کم تر برخوردار با استفاده از توان آموزشی موجود در شبکه های بهداشت و درمان، مجتمع ها راه اندازی شوند تا بتوانند دوره های مهارتی، حرفه ای، مقاطع کاردانی و حتی بعضی از رشته های کارشناسی را بر اساس نیاز منطقه پرورش دهند. ن نگارندگان این سطور اعتقاد دارند که راه اندازی مجتمع عالی سلامت با روح عدالت طلبی که اساس سند گسترش جغرافیایی در آموزش عالی سلامت و برنامه تحول و نوآوری در آموزش عالی سلامت است، در تناقض کامل هست. توسعه رشته های کاردانی (ویا حتی کارشناسی) در قالب مجتمع عالی سلامت در مناطق کم تر برخوردار باعث می شود جوانان مستعد این مناطق با توجه به تخصیص امتیازات بومی، به مقاطع پایین تحصیلی سوق داده شوند. در مقابل جوانان مناطق برخوردار امکان ادامه تحصیل در رشته/مقاطع بالاتر را دارند. این مسئله در بلندمدت، ناخودآگاه جوانان مناطق کم تر برخوردار را به سمت رشته های کاردانی مهارتی و حرفه ای سوق خواهد داد که می تواند باعث هدررفت جوانان مستعد کشور شود. به علاوه در سند گسترش جغرافیایی آموزش عالی سلامت، یکی از اهداف راه اندازی مجتمع عالی سلامت، برگزاری دوره های مهارتی و حرفه ای مرتبط با رشته های علوم پزشکی است. این در حالی است که در مورخ 95/04/13 آیین نامه نظام آموزش مهارتی و حرفه ای وزارت بهداشت به دانشگاه ها ابلاغ شد که اجرای آن به اداره آموزش مداوم دانشگاه ها سپرده شده است. به این ترتیب تاسیس مجتمع عالی سلامت برای برگزاری دوره های مهارتی و حرفه ای یک موازی کاری محسوب می شود.

مقدمه: نقشه مفهومی، ابزاری مفید برای ارائه مراقبت طبق فرآیند پرستاری است. با توجه به دسترسی فراگیران به تلفن همراه و همچنین نقش این ابزار در افزایش مهارت های آنان در استفاده از فرآیند پرستاری، مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر اثربخشی فرآیند پرستاری به شیوه نقشه مفهومی با تلفن همراه بر خودکارآمدی دانشجویان در کارورزی مراقبت ویژه انجام شده است. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی دو گروهه، 68 دانشجوی سال چهارم پرستاری دانشگاه علوم پزشکی لرستان در نیم سال دوم سال تحصیلی 95-94 با تخصیص تصادفی طبقه ای در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. درگروه مداخله تدریس فرایند پرستاری به روش نقشه مفهومی مبتنی بر نرم افزار و در گروه کنترل تدریس به روش سنتی ارائه شد. خودکارآمدی فراگیران قبل و بعد از مداخله با «آزمون خودکارآمدی بالینی» مشتمل بر چهار حیطه سنجیده شد. مدیریت داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و تحلیل داده ها از طریق آماره های توصیفی و آزمون دقیق فیشر، استقلال مجذور کای و من ویتنی انجام شد. یافته ها: نمره کل خودکارآمدی آزمودنی ها قبل از مطالعه در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت، اما پس از مداخله درصد افزایش نسبی نمره خودکارآمدی بالینی کل (0/001>p) و ابعاد آن شامل بررسی (0/005=p)، تشخیص (0/002=p)، اجرا (0/005=p)و ارزشیابی (0/001>p)در گروه مداخله بیش از گروه کنترل بود. نتیجه گیری: اجرای فرآیند پرستاری به شیوه نقشه مفهومی منجر به افزایش خودکارآمدی فراگیران در عملکرد بالینی می شود. با توجه به دسترسی آسان فراگیران به تلفن همراه، استفاده از این شیوه "با استفاده از نرم افزار مبتنی بر تلفن همراه" در آموزش دانشجویان پرستاری توصیه می شود.

مقدمه: یکی از شایع ترین اضطراب ها در آموزش عالی، اضطراب پژوهش است که آن احساس ترس و عدم اطمینان در رابطه با انجام پژوهش و خلق تولیدات علمی معتبر و اثرگذار می باشد. هدف این پژوهش، بررسی میزان اضطراب پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی همدان و عوامل مرتبط با آن بود. روش ها: این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل 725 نفر (کلیه دانشجویان ارشد و دکترای تخصصی دانشگاه علوم پزشکی همدان 96-1394) بود که با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران، حجم نمونه مورد نیاز 252 نفر بدست آمد که از این تعداد 193 پرسشنامه تکمیل شد. ابزار اصلی پرسشنامه محقق ساخته و روش نمونه گیری به شیوه تصادفی بود که داده ها پس از گردآوری و استخراج، با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS، Smart PLS و آزمون های آنالیز واریانس، t تک نمونه ای، کای دو و t مستقل تحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین اضطراب پژوهش دانشجویان (2/58) یعنی کم تر از حد متوسط (3) است. از سوی دیگر، بین میانگین اضطراب پژوهش و مقطع تحصیلی تفاوت معنی دار آماری وجود داشت (0/05>p) بدین معنی که میانگین اضطراب پژوهش در بین دانشجویان کارشناسی ارشد به طور معنی داری بیشتر از دانشجویان دکتری بود. ابعاد دانش و مهارت های روش شناسی تحقیق 0/9 و سواد اطلاعاتی 0/86، بیشترین سهم را در ایجاد اضطراب پژوهش داشتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اکثر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی همدان در فرآیند انجام پژوهش اضطراب ندارند. ضعف دانش و مهارت های روش شناسی تحقیق، موثرترین عامل ایجاد اضطراب پژوهش در دانشجویان بوده که سبب اثرات منفی بر عملکرد پژوهشی دانشجویان می شود. بنابراین توجه به عوامل به وجود آورنده آن از سوی مسئولین مربوطه را می طلبد.

مقدمه: پرستاری حرفه ای است که در متن محیط کار، ارتباطات گوناگونی را در طیف وسیعی از تفاوت های فرهنگی و اجتماعی برقرار می سازد. کامفورت از کنار هم قرارگرفتن ابتدای معادل لاتین هفت موضوع ارتباطات، جهت گیری و فرصت، ذهن آگاهی، خانواده، نظارت، پیام های تطبیقی اساسی و تکراری و تیم تشکیل شده است. این مطالعه با بررسی تاثیر دوره آموزشی کامفورت بر نگرش پرستاران به مهارت های ارتباطی انجام گرفت. روش ها: این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه پرستاران شاغل دانشگاه علوم پزشکی جهرم در سال 96 (316 نفر) بود. تعداد 60 نفر از پرستاران با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمون و کنترل (در هر گروه 30 نفر) تقسیم شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه سنجش نگرش مهارت های ارتباطی پرستاران بود که در پیش و پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت. یک هفته پس از برگزاری پیش آزمون، دو جلسه آموزشی کامفورت که هر یک به مدت 4 ساعت برای نفرات گروه آزمون تشکیل و سپس پس آزمون گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون کوواریانس با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: میانگین و انحراف معیار پیش آزمون در گروه آزمایش 1/34± 3/69 و در گروه کنترل 0/09± 3/78 و در پس آزمون در گروه آزمایش 1/04± 3/44 و در گروه کنترل 0/27± 4/77 بود. نتایج نشان داد که دوره آموزشی کامفورت بر تغییر نگرش پرستاران به مهارت های ارتباطی موثر بوده و 27 درصد کل واریانس موجود در تغییر نگرش پرستاران به مهارت های ارتباطی مربوط به دوره آموزشی کامفورت بوده است. نتیجه گیری: با توجه به نقش موثر آموزش کامفورت در تغییر نگرش پرستاران به مهارت های ارتباطی، آموزش این دوره می تواند جزء برنامه های توسعه فردی و حرفه ای پرستاران قرار گیرد.

مقدمه: فرهنگ کلاسی با توجه به باورها و ارزش های ضمنی و صریح خود می تواند از یک سو مروج فضایی آزاد، برانگیزاننده و دلگرم کننده برای ایجاد یادگیری در فراگیران باشد و از سوی دیگر هم ممکن است محیطی سرد، منفی و غیرمنعطفی را به وجود آورد. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی فرهنگ کلاسی از دیدگاه دانشجویان علوم پزشکی کاشان بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی-پیمایشی جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال تحصیلی96-1395 به تعداد 2148 بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه استاندارد فرهنگ کلاسی در قالب 8 سئوال بسته پاسخ در طیف پنج درجه ای لیکرت بود. روایی سازه پرسشنامه به روش تحلیل عاملی تاییدی و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ 0/88 تایید گردید. تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون های t تک نمونه ای، t مستقل، تحلیل واریانس یک راهه و مدل معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که نمره بدست آمده فرهنگ کلاسی به میزان (2/64± 34/53) بالاتر از نمره 30 است و اکثریت دانشجویان، فرهنگ کلاسی موجود در دانشگاه را باز می دانستند. دانشجویان پسر با نمره (97/2± 17/35) فرهنگ کلاسی را نسبت به دانشجویان دختر با نمره (2/1± 33/91) بازتر گزارش و این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (0/05< P). اما بین دیدگاه دانشجویان در مورد وضعیت فرهنگ کلاسی برحسب دانشکده محل تحصیل و مقطع تحصیلی، تفاوت معنی داری مشاهده نشد (0/05< P). نتیجه گیری: طبق نتایج، فرهنگ کلاسی موجود در دانشگاه علوم پزشکی کاشان از نوع باز بود. این امر به ویژه در دانشگاه های علوم پزشکی که فارغ التحصیلان آن در سطوح و مقاطع مختلف باید با همنوعان خود ارتباطی انسانی، مثبت و متعادل برقرار نمایند، ضرورتی دو چندان دارد تا از این طریق، اطمینان بیشتری برای اجرای کیفی وظایف و مسئولیت های مورد نظر آن ها فراهم شود.

مقدمه: درگیری تحصیلی به عنوان اساسی برای تلاش های اصلاح گرایانه در حوزه تعلیم و تربیت، عامل بسیار مهمی در رسیدن به تجربه یادگیری است که موفقیت تحصیلی دانشجویان را به شکل غیر مستقیم تضمین می نماید. بنابراین، هدف پژوهش حاضرپیش بینی درگیری تحصیلی براساس سازه های خودکارآمدی و خودناتوان سازی تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی-همبستگی جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان رشته های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری، بهداشت و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه که در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه براساس جدول کرجسی و مورگان 369 نفر(212 نفر دختر و 157 نفر پسر) و به صورت نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شد. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه های درگیری تحصیلی شافلی و همکاران (1996)، خودکارآمدی تحصیلی مک ایلروی و بانتینگ (2001) و خودناتوان سازی تحصیلی شوینگر و استینسمرپلستر (2011) بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام و آزمون t گروه های مستقل با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که در بین دختران و پسران، خودکارآمدی با درگیری تحصیلی رابطه مثبت و معنی داری ( پسر 0/05> p، دختر 0/001>p) و خودناتوان سازی تحصیلی با درگیری تحصیلی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد (0/05> p). نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نیز نشان داد که در بین دختران، متغیرهای خودکارآمدی و خودناتوان سازی تحصیلی با هم 14 درصد و در بین پسران خودکارآمدی و خودناتوان سازی تحصیلی با هم 12 درصد واریانس درگیری تحصیلی را پیش بینی می کنند. از سویی دیگر نتایج t مستقل نشان داد که درگیری تحصیلی و خودکارآمدی در بین دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد به طوری که درگیری تحصیلی (0/01> p) و خودکارآمدی (0/01> p) در بین دختران بیشتر از پسران است. اما از نظر متغیر خودناتوان سازی تحصیلی در بین دختران و پسران، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در میان دختران و پسران بین خودکارآمدی با درگیری تحصیلی رابطه مثبت و خودناتوان سازی تحصیلی با درگیری تحصیلی رابطه منفی وجود دارد و از سویی دیگر درگیری تحصیلی و خودکارآمدی در بین دختران بیشتر از پسران بود. اما از نظر خودناتوان سازی تحصیلی در بین آن ها تفاوتی مشاهده نشد. نتایح این پژوهش می تواند به برنامه ریزان و مجریان آموزش عالی، جهت اتخاذ سیاست های مناسب آموزشی به منظور درگیری تحصیلی دانشجویان و عوامل موثر بر آن یاری رساند.

مقدمه: یکی از چالش های آموزش پزشکی، بی علاقگی تحصیلی دانشجویان می باشد. مطالعه حاضر با هدف طراحی مدل ساختاری بی علاقگی تحصیلی دانشجویان براساس متغیرهای حس انسجام، خوددلسوزی و هوش شخصی صورت گرفت. روش ها: روش مطالعه همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود که تعداد 250 نفر از دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 97-1396 به روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های حس انسجام، مقیاس خوددلسوزی، هوش شخصی، خرده مقیاس بی علاقگی تحصیلی و فرسودگی تحصیلی بود. داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، بوت استراپ و سوبل از طریق نرم افزارهای آماری SPSS و Amos مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که متغیر خوددلسوزی و عامل های حس انسجام در تعامل با نقش واسطه ای هوش شخصی در تبیین بی علاقگی تحصیلی دانشجویان موثر است که در مجموع 48 درصد از واریانس بی علاقگی تحصیلی از طریق متغیرهای مدل تبیین شد. اثر مستقیم هوش شخصی (0/27-)، حس انسجام (0/20-) و خوددلسوزی (0/4-) در برآورد بی علاقگی تحصیلی دانشجویان معنی دار بود. اثر غیرمستقیم حس انسجام (0/11) و خوددلسوزی (0/08) با میانجی گری هوش شخصی بر میزان بی علاقگی تحصیلی دانشجویان معنی دار بود. نتیجه گیری: با توجه به اثر غیرمستقیم حس انسجام و خوددلسوزی بر میزان بی علاقگی تحصیلی، به نظر می رسد هوش شخصی ارتباط بین حس انسجام و خودلسوزی با بی علاقگی تحصیلی را تعدیل می کند.

مقدمه: آموزش پرستاری به عنوان بخشی از نظام آموزش عالی با سرعت زیادی درحال گسترش است. نادیده انگاشته شدن کیفیت مطالب آموزشی و کارایی دانش آموختگان نگرانی عمده ای محسوب می شود. با توجه به مطالعات اندک در خصوص مقایسه ساختار آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری کودکان ایران با سایر کشورها، این مطالعه با هدف مقایسه برنامه آموزش کارشناسی ارشد پرستاری کودکان در ایران و تورنتو کانادا انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی-تطبیقی در سال 1397 انجام گردید. جهت مقایسه عناصر تشکیلدهنده برنامه آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری کودکان ایران و کانادا، با جستجوی اینترنتی، اطلاعات لازم جمع آوری و با استفاده از الگوی چهار مرحله ای جرج اف بردی تطبیق برنامه ها انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کوریکولوم آموزشی هر دو دانشکده تمام وقت، حضوری و با تاکید بر اصل دانشجو محوری است. در دانشکده پرستاری تورنتو به خلاقیت دانشجویان و مشارکت دانشجویان در آموزش تاکید بیشتری شده و پژوهش و آموزش مبتنی بر شواهد جز ارکان برنامه آموزشی آن ها محسوب می شود. از نظر ساختار دوره و نحوه پذیرش دانشجویان تفاوت های فراوانی دارند، اما به طور کل شباهت هایی نیز در اهداف، نقش ها و توانمندی ها وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد که یکی از مشخصات برجسته برنامه آموزشی تورنتو، نقش رهبری فارغ التحصیلان و آموزش فرامرزی حرفه ای آن ها است. نتیجه گیری: برنامه کارشناسی ارشد پرستاری کودکان در ایران با توجه به نیازهای در حال گسترش این رشته و انتظارات فارغ التحصیلان در مقایسه با دانشگاه تورنتو نیاز به تغییراتی دارد. لذا توصیه می شود برنامه کارشناسی ارشد پرستاری کودکان در ایران در راستای تقویت برنامه آموزشی از استانداردهای به روز دنیا با توجه به بسترهای آموزشی خود استفاده نماید.