ژئوشيمي معدن منگنز بزنين (جنوب اردستان)، رهيافتي به تعيين ژنژ

كانسار منگنز بزنين در 25 کيلومتري جنوب – جنوب غرب اردستان در استان اصفهان قرار دارد. اين منطقه در ايران مركزي و جزو کمربند ماگمايي اروميه – دختر مي باشد. کانه زايي منگنز در اين کانسار از ديدگاه ژئومتري به صورت رگه و رگچه هايي با امتداد غالب NE - SW است، که آثار برشي شدن در برخي از آنها ديده مي شود. سنگ ميزبان ريوليتي، از ديدگاه ليتوژئوشيميايي در سري ساب آلكالن با گرايش پتاسيم بالا (High K - rhyolite)، و از نظر محيط تکتونوماگمايي در قلمرو قوس آتشفشاني قرار مي گيرد. کنترل کننده ساختاري کانه زايي منگنز، شکستگيها و ريز شکافهايي است که معلول يک عامل پر فشار تحميل شده بر گنبد ريوليتي فوق است. جهت کلي فشارش شمال غرب - جنوب شرق بوده که با آزاد شدن نيروهاي فشارشي، کانه زايي توسط سيالات گرمابي باردار از منگنز در شکستگيهاي عمود بر جهت فشار، امتداد غالب شمال شرق - جنوب غرب، انجام شده است. از ديدگاه پاراژنز و همايندهاي کانيايي، کانيهاي منگنز شامل اسپسارتيت (گروناي منگنزدار)، براونيت، پيرولوزيت، پسيلوملان، کريپتوملان، منگانيت، بيکسبايت و هاسمانيت مي باشد. از ديدگاه کنترل کننده هاي شيميايي، کانسنگهاي منگنز اين کانسار غني شدگيهاي قابل توجهي در عناصر  Be ,F و  As ,Ba ,Cu ,Mo ,Pb ,Sb ,Sr ,V ,Zn ,Cd وW  و تهي شدگي در عناصر Ta و Li را نشان مي دهند. ضريب همبستگي منگنز با عناصر W ,Re ,Ba ,Sb ,Li ,S ,Mo ,Cd ,Pb ,Zn مثبت‌ و ليکن‌ باعناصر P, Si ,F, Cs ,In ,Ni ,Ge ,Fe ,V ,Hf ,Sn ,Rb ,Tl ,Ca ,Zr منفي مي باشد. از لحاظ عناصر خاکي کمياب نمونه هاي کانسنگ، تهي شدگي شاخصي از سريم نشان مي دهند. اين تهي شدگي به همراه غني شدگي کانسنگها از عناصر شاخص کانسارهاي هيدروترمال منگنز، که در بالا اشاره شد، نشان دهنده خاستگاه هيدروترمالي در کانسار منگنز بزنين است. در تاييد خاستگاه فوق، نمونه هاي کانسنگي پلات شده از اين کانسار در نمودارهاي دوتايي As+Cu+Mo+Pb+Zn در مقابل Co+Ni، Al در مقابل Si و  Cu+Ni+Co در مقابل Co/Zn و نمودار مثلثي Mn - Fe - (Co+Ni+Cu)*10 در محدوده هيدروترمال قرار مي گيرند.