نقد ادبي نمي توانست از تاثير نظريه هاي تکان دهنده مارکس برکنار بماند؛ شمار زيادي از مارکسيست ها به ارائه نظريات نويني در اين زمينه پرداختند؛ درنتيجه، مفاهيم تازه اي از جمله، قهرمان پروبلماتيک، آگاهي ممکن، شي وارگي و عامل جمعي وارد عرصه جامعه شناسي به ويژه جامعه شناسي رمان گرديد. فشرده اين مفاهيم آن است که در نوع ادبي رمان، قهرمان به دنبال ارزش هاي راستين در جامعه شي واره است جامعه اي که ارزش هاي کيفي پايمال ارزش هاي کمي شده است و اين شکاف ميان ارزش هاي قهرمان و جامعه در نهايت قهرمان پروبلماتيک را به سوي مرگ مي کشاند؛ مرگي که تضاد ميان فرد و جامعه که از ويژگي هاي فرم ادبي رمان است را نشان مي دهد. همچنين برخي از اين مفاهيم بيان گر آن است که خالق اصلي رمان طبقه اجتماعي است که جهان بيني آن طبقه، به وسيله نويسنده، در رمان بيان شده است. اساس کار پژوهش بررسي اين مفاهيم در رمان کليدر، حماسه عظيم محمود دولت آبادي، است.