بررسی و انتخاب محیط کشت مناسب برای باززائی و تکثیر درون شیشه ای گیاه ریحان

ريحان (Ocimum basilicum L.) گياهي علفي و يکساله و متعلق به خانواده نعناعيان (Lamiaceae) است. منشا اين گياه هند، ايران و افغانستان گزارش شده است. جنس Ocimum مشتمل بر 30 گونه مي باشد و در ميان آنها گونه basilicum مهمترين گونه اقتصادي بوده است. از ريحان به صورت گياه دارويي، ادويه اي و همچنين به عنوان سبزي تازه استفاده مي شود. دگرگشني اين گياه و تکثير آن بوسيله بذر باعث ايجاد تنوع شده و در نتيجه نمي توان گياهان يکنواخت براي مصارف صنعتي توليد کرد. لذا براي داشتن گياهان يکدست، کشت بافت يکي از راه حل هاست. با توجه به اينکه روش معمول اصلاح و بهبود توليد متابوليت هاي ثانويه در گياهان دارويي شامل کاشت آنها در مزرعه و سپس برداشت و استخراج اين مواد همراه با مشکلات متعددي مي باشد، از اين رو استفاده از روش هاي نوين امروزي از جمله کشت درون شيشه اي ضرورت مي يابد. در اين آزمايش پس از تهيه بذرهاي گواهي شده ضد عفوني آنها با استفاده ازاتانول 70 درصد به مدت 30 ثانيه، محلول کلريد جيوه 0.1 درصد به مدت 1 دقيقه و محلول 15 درصد هيپو کلريت سديم به مدت 5 دقيقه، انجام شد و سپس نمونه ها 5 تا 6 بار با آب مقطر استريل شده مورد شستشو قرار گرفتند تا آثار مواد شوينده پاک شود. در مرحله بعد بذر ها در محيط کشتMS بدون هورمون کشت شدند تا جوانه بزنند. بعد از گذشت 3 هفته از اندامهاي مختلف گياهچه، مانند ريشه، ساقه و برگ نمونه گيري شد و در محيط کشت کالوس زايي قرار گرفتند. در مرحله کالوس زايي از 3 تيمار هورموني که شامل هورمونهاي 2,4-D (1-0 ميلي گرم در ليتر)، BAP (1-0 ميلي گرم در ليتر) و 2,4-D+BAP (1+1 ميلي گرم در ليتر) بود، استفاده شد. بعد از گذشت 1 هفته از کشت، کليه نمونه ها در تيمارهاي مختلف، 100 درصد کالوس سفيد توليد کردند. ريزنمونه هاي برگ و ساقه که در تيمار هورموني BAP به ميزان 1 ميلي گرم در ليتر قرار گرفته بودند تقريبا 1 هفته بعد از کالوس دهي در همان محيط توليد اندام هوائي و يک ماه پس از آن، ايجاد ريشه کردند.