ارزیابی سطح آفلاتوکسین B₁ در خوراک دام و تعیین میزان آلودگی آفلاتوکسین M₁ در شیر گاوداری های تحت پوشش رکوردگیری استان خراسان رضوی

هدف از مطالعه حاضر (1) ارزیابی میزان شمارش کلی کپک ها در اقلام غذایی خوراک دام (ذرت سیلوشده، ذرت دانه ای، یونجه خشک، کنجاله پنبه دانه، پنبه دانه، کنجاله سویا، کنجاله کانولا، جو، سبوس گندم، کنسانتره، تفاله چغندرقند و کاه)، (2) جداسازی و شناسایی ماکروسکوپی و میکروسکوپی گونه های کپکی، (3) تعیین سطح آفلاتوکسین B₁ و (4) تعیین میزان آفلاتوکسین M₁ در شیر خام بود. گاوداری های تحت پوشش رکوردگیری جهاد کشاورزی در سطح استان خراسان رضوی بر اساس میزان تولید شیر روزانه به چهار خوشه اصلی شامل گاوداری های با تولید شیر پایین (کمتر از 2000 کیلوگرم)، گاوداری های با تولید شیر متوسط (5000-2000 کیلوگرم)، گاوداری های با تولید بالا (10000-5000 کیلوگرم) و گاوداری های با تولید خیلی بالا (بیشتر از 10000 کیلوگرم) تقسیم بندی شدند. نمونه های خوراک دام و شیر خام به صورت تصادفی از 16 گاوداری در فصول گرم (اول خرداد تا آخر تیر) و سرد (اول آذر تا آخر دی) مطابق استاندارد ملی شماره 2581 جمع آوری شدند. مقدار آفلاتوکسین در نمونه های خوراک و شیر خام با استفاده از روش الایزا اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میزان آلودگی کپکی اقلام مختلف خوراک دام (به جز قلم غذایی کاه) در فصول سرد بیشتر از فصول گرم می باشد و در بین اقلام غذایی مورد بررسی، بیشترین و کمترین آلودگی کپکی را به ترتیب یونجه (4.51 log₁₀cfu/g) و ذرت سیلو شده (1.29 log₁₀cfu/g) دارا بودند. فراوان ترین قارچ های شناسایی شده در نمونه ها به ترتیب در فصول گرم و سرد سال شامل آسپرژیلوس (31.03 و 35.82 درصد)، پنی سیلیوم (22.02 و 20.34 درصد)، موکور (11.41 و 13.18درصد)، کلادوسپوریوم (9.01 و 12.03 درصد) و آلترناریا (9.28 و 5.73 درصد) بودند. میزان آفلاتوکسین B₁ سنجش شده در کنجاله های پنبه دانه و کانولا، سبوس گندم، تفاله چغندر قند و کاه تفاوت آماری معنی داری (P>0.05) را در بین واحدهای گاوداری با میزان تولید شیر روزانه مختلف نشان داد. میزان آفلاتوکسین B₁ موجود در تمام اقلام غذایی در فصل زمستان بیشتر از فصل تابستان بود. میزان آفلاتوکسین M₁ موجود در شیر حاصل از واحدهای گاوداری با میزان تولید روزانه شیر مختلف تفاوت آماری معنی داری با یکدیگر نداشت اما میزان آفلاتوکسین M₁ موجود در نمونه های شیر خام در فصول پاییز (84.76 نانوگرم در لیتر) و زمستان (86.89 نانوگرم در لیتر) به طور معنی داری (P<0.05) بیشتر از فصول بهار (66.25 نانوگرم در لیتر) و تابستان ( 63.78نانوگرم در لیتر) بود. اگرچه میانگین میزان آفلاتوکسین در تمام فصل های مورد بررسی کمتر از حد مجاز می باشد ولی 31.25 درصد نمونه های فصل پاییز و زمستان از نظر میزان آفلاتوکسین M₁ بیشتر از حد مجاز است.

The aims of the present study were (1) to evaluate total mold count in feedstuffs (corn silage, corn, dried alfalfa, cottonseed meal, cottonseed, soybean meal, canola meal, barley, wheat bran, concentrate, sugar beet pulp and wheat straw), (2) to isolate and identify mold species based on macroscopic colony characteristics and microscopic morphology, (3) to quantify the level of aflatoxin B₁ (AFB₁) and (4) to determine the content of aflatoxin M₁ (AFM₁) in raw milk. Dairy farms were classified according to milk yield per day in low (<2000 Kg/day), intermediate (2000-5000 Kg/day), high (5000-10000 Kg/day) and very high milk production (>10000 Kg/day). Feedstuffs and raw milk samples were randomly collected from 16 dairy farms of Khorasan Razavi Province during cold (autumn and winter) and warm (spring and summer) seasons according to ISIRI 2581. Aflatoxin content of feedstuffs and milk samples was detected with ELISA technique. Results showed that the mold contamination of feedstuffs (except wheat straw) in cold seasons were significantly (P<0.05) higher than those of warm seasons. The most and least contaminated feedstuffs were dried alfalfa (4.51 log₁₀cfu/g) and corn silage (1.29 log₁₀cfu/g), respectively. The most predominant mold species isolated from feedstuffs in warm and cold seasons were Aspergillus (31.03% and 35.82%), Penicillium (22.02% and 20.34%), Mucor (11.41% and 13.18%), Cladosporium (9.01% and 12.03%) and Alternaria (9.28% and 5.73%), respectively. The measured contents of AFB1 in cottonseed meal, canola meal, wheat bran, sugar beet pulp and straw differed significantly (P<0.05) among all dairy farms. The contents of AFB₁ in all feedstuffs during cold seasons were higher than those of warm seasons. The content of AFM₁ in raw milk samples of dairy farms did not show significant differences with each others but the AFM₁ contents in raw milk samples obtained from fall (84.76 ng/L) and winter (86.89 ng/L) were significantly (P<0.05) higher than those of spring (66.25 ng/L) and summer (63.78 ng/L). Although, the mean contents of AFM₁ in raw milk samples were lower than the maximum recommended limits by ISIRI but 31.25 percent of samples in fall and winter were more than those of the maximum recommended limits by ISIRI.