مقدمه: بروز نارسایی تخمدان قبل از سن 40 سالگی در 1-5 درصد خانم ها اتفاق افتاده و واقعه ای غیرطبیعی و بیمارگونه محسوب می شود و در اصطلاح به آن نارسایی زودرس تخمدان (POF) اطلاق می گردد. گذشته از اثر روی سلامت کلی زنان مبتلا، POF باعث ناباروری می شود. علت اصلی این بیماری ناشناخته است و در تعدادی مطالعات اختلال در سیستم ایمنی بدن به عنوان عامل احتمالی مطرح شده است که البته در تمام مطالعات تأیید نشده است.
هدف از این مطالعه بررسی تعدادی آزمایشها سیستم ایمنی بدن در این بیماران و مقایسه با گروه زنان دارای فعالیت طبیعی تخمدان بود.
روش کار: این مطالعه آینده نگر، در مرکز ناباروری ابن سینا تحت نظارت پژوهشکده فناوری های نوین علوم پزشکی جهاددانشگاهی - ابن سینا جهاد دانشگاهی، روی 30 خانم غیر سیگاری و زیر 40 سال که مبتلا به POF خود به خود بودند و سابقه برداشت تخمدان ها یا شیمی درمانی یا رادیوتراپی نداشتند و در طی حداقل یک ساله گذشته دچار قطع کامل سیکل های ماهیانه شده بودند و آزمایش FSH سرم در روز سوم سیکل ماهیانه بالای U/L30 بود، انجام گردید (گروه مورد) و با 30 خانم غیر سیگاری که سیکلهای کاملا منظم داشتند و به دلیل ناباروری مردانه تحت بررسی بودند و FSH سرم در روز سوم سیکل زیر 8 بود (گروه شاهد) مقایسه انجام گردید. بر روی نمونه خونها، آزمایش ها زیر انجام شد:
ANA- dsDNA, RF, Anti thyroglobulin Ab
Anti TPO (Anti microsomal Ab), Flow cytometry of lymphocyte including : CD5+- CD16+- CD19+- CD56+ and hormonal tests including:FSH-LH- TSH
نتایج: در مورد سابقه بیماری در افراد گروه شاهد چهار مورد سا بقه بیماری تیروئید شناخته شده از قبل وجود داشت (P=0.02). در گروه مورد در 6.6 درصد بیماران سابقه عمل جراحی قبلی در ناحیه لگن گزارش شد. در گروه کنترل سابقه عمل جراحی قبلی در 43.3 درصد دیده شد (P=0.01). متوسطRF, ANA, dsDNA, TSH, anti TPO, anti thyroglubin ab (antiTGab) در هر دو گروه از نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت. در مورد آزمایشها CD مارکرها، در دو گروه میزان CD19, CD56 تفاوت معنی داری مشاهده شد بطوریکه در گروه مورد میزان CD19 و CD56 به ترتیب 15.3 و 7.5 در مقابل در گروه شاهد 13.6 و 9.8 با p=0.05 و p=0.006 ملاحظه شد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه ما اختلال در سیستم ایمنی بدن در بیماران POF دیده می شود که با تستهای معمول ارزیابی سیستم ایمنی بدن قابل شناسایی نمی باشد. کاهش لنفوسیت های CD56 و افزایش لنفوسیت های CD19 همراه با اختلال در سیستم ایمنی بدن بوده که ممکن است با اثر متقابل روی تخمدان ها و شناسایی آنتی ژن های شبیه به بیگانه در آنها، عملکرد تخمدان را مختل کنند. فهم بهتر این مکانیسم نیازمند مطالعات وسیعتر و دقیق تر به خصوص در زمینه اثرات متقابل NK cells و لنفوسیت های تولیدکننده آنتی بادی دارند.